Objawy i diagnostyka chorób wenerycznych

Co sprzyja dużej ilości zachorowań?

Od kilku lat w Polsce i na świecie obserwuje się stały wzrost zachorowań na choroby weneryczne. Sprzyja temu migracja ludności oraz zmiana obyczajów społecznych – przygodne kontakty seksualne, aranżowanie anonimowych spotkań, częsta zmiana partnerów, stosunki bez prezerwatyw oraz uleganie pokusom pod wpływem używek. Niewiele osób myśli o tym, że partner seksualny może być nosicielem choroby i każdy kontakt jest potencjalnym zagrożeniem. Jednak wiadomo, że dla osób, którym zdarzyło się kiedykolwiek ryzykowne zachowanie lub nie są pewne czy ich partner był zdrowy, taka niewiedza bywa przyczyną długotrwałego stresu. Pamiętaj, aż 70% zakażonych żyje w nieświadomości!

Czym możemy się zarazić? 7 najczęstszych infekcji

Istnieje szereg niebezpiecznych patogenów. W cieniu wirusa HIV niepostrzeżenie rozprzestrzeniają się na ogromną skalę również inne choroby. Najlepszym przykładem jest kiła, o której wiele osób myśli w czasie przeszłym, jednak problem pozostaje niezwykle aktualny – dziś zakażonych kiłą jest trzykrotnie więcej niż nosicieli wirusa HIV!

Syfilis (kiła) to choroba, którą wywołują bakterie Treponema pallidum (krętek blady). W wielu krajach tylko przez ostatnie 5 lat liczba zakażeń kiłą wzrosła o 550%. Choroba ta  jest szczególnie niebezpieczna dla kobiet ciężarnych. Ponieważ wzrasta liczba przypadków kiły wrodzonej (u noworodków kiła powoduje poważne wady neurologiczne), Polskie Towarzystwo Ginekologiczne zarekomendowało obowiązkowe badanie na kiłę u każdej ciężarnej.

Wirus HIV to ludzki wirus niedoboru odporności. Zakażenie HIV może nastąpić poprzez kontakt seksualny, styczność z wydzielinami lub tkankami zawierającymi wirusa oraz na drodze okołoporodowej. Wirus HIV wywołuje chorobę AIDS. Nosiciele wirusa HIV mogą żyć latami w nieświadomości bez objawów klinicznych choroby.

Rzeżączka, to choroba bakteryjna wywoływana przez dwoinki rzeżączki. Ważną uwagą jest informacja, że kobiety mogą się nią zarazić również przez zaniedbania higieny, np. korzystanie z ręcznika osoby, która ma infekcję.

Opryszczka narządów płciowych jest wywoływana w 95% przypadków przez wirusa opryszczki typu 2 (HSV2) oraz w pozostałych 5% przez wirus opryszczki typu 1 (HSV1). Wirusy te są odpowiedzialne za powstanie na ustach i narządach płciowych małych pęcherzyków, z których powstają rany, co dodatkowo zwiększają ryzyko infekcji innymi chorobami przenoszonymi drogą płciową.

HPV, czyli wirus brodawczaka ludzkiego – z ponad 100 typów tego wirusa część może być przyczyną łagodnych zmian w postaci brodawek na skórze czy kłykcin kończystych, natomiast najgroźniejsze typy onkogenne mogą prowadzić do rozwoju raka szyjki macicy oraz raka prącia.

Chlamydia trachomatis – bakterie są przyczyną stanów zapalnych narządów płciowych. Bakterie Chlamydia atakują zarówno mężczyzn, jak i kobiety. Są jedną z przyczyn niepłodności oraz powikłań ciąży.

Rzęsistek pochwowy (Trichomonas vaginalis) to pierwotniak. Powoduje on chorobę zwaną rzęsistkowicą, która wywołuje bardzo nieprzyjemny stan zapalny dróg moczowo-płciowych. Oczywiście należy pamiętać również o możliwości zakażenia się wirusem wątroby typu C (HCV), który jest wirusem hepatotropowym, czyli uszkadzającym komórki i mogącym prowadzić do nowotworu wątroby.

Czy objawy chorób wenerycznych są zawsze widoczne?

W wielu przypadkach infekcje związane z chorobami wenerycznymi przebiegają bezobjawowo. Najczęściej diagnozuje się je dopiero, gdy powstają powikłania będące następstwem rozwoju choroby, m.in. zaburzenia układu nerwowego, serca, zmiany dermatologiczne na skórze. W zależności od patogenu objawy mogą się różnić, jednak zaniepokoić nas powinny częste objawy chorób wenerycznych:

• świąd, zmiany skórne, wysypki w obrębie narządów płciowych, jasne plamy w jamie ustnej,
• owrzodzenia na genitaliach, sromie, ustach lub okolicach odbytu lub rzadko w obrębie palców,
• silne parcie na pęcherz, uczycie pieczenia i dyskomfortu przy oddawaniu moczu,
• bolesne pęcherze występujące w okolicy narządów płciowych oraz na udach, pośladkach i okolicy odbytu,
• szare lub cieliste narośle i brodawki w okolicach narządów płciowych,
• ból podczas stosunku płciowego,
• ból podbrzusza u kobiet i ból jąder u mężczyzn,
• mętna wydzielina z pochwy lub prącia,
• możliwość powiększenia węzłów chłonnych.

Nieleczone choroby weneryczne mogą prowadzić do pogorszenia narządu wzroku oraz wywołują zapalenie wątroby, nerek czy nawet zaburzenia psychiczne.

Badania diagnostyczne – jak wykryć infekcję?

Podstawą do podjęcia leczenia jest zawsze odpowiednia diagnoza. Wykonanie większości badań wymaga wizyty w laboratorium. Jednak w związku z częstym zaniechaniem badań związanych ze wstydem, skrępowaniem i stresem, wiele testów zostało przystosowanych do samodzielnego wykonania. W wielu krajach w aptekach dostępne są profesjonalne testy diagnostyczne (m.in. test na HIV, chlamydię czy kiłę), wykonywane z krwi po nakłuciu palca. Niejednokrotnie badania te nie różnią się od testów przesiewowych wykonywanych przez laboratoria. Podstawowa diagnostyka chorób wenerycznych opiera się na:

• badaniach immunologicznych z krwi (wykrywanie przeciwciał, które wytwarza organizm w odpowiedzi na zakażenie),
• ocenie mikrobiologicznej (posiewy wymazów np. ze zmian skórnych),
• badaniach mikroskopowych (np. wykrywanie obecności patogenu w moczu).

Zaletą wielu testów jest możliwość wykrycia zarówno świeżej infekcji (od kilku tygodni po prawdopodobnym zarażeniu), jak i infekcji przewlekłej, wieloletniej, pozostającej w fazie utajenia i  bardzo często niewykazującej objawów.

Pamiętaj o oknie serologicznym – jest to czas od momentu wniknięcia do organizmu patogenu (zakażenie) do momentu, kiedy nasz układ odpornościowy wytworzy przeciwciała.  Wiele testów i badań wykrywa właśnie przeciwciała, więc wykonanie badania zbyt wcześnie może skutkować fałszywie negatywnym wynikiem (infekcja jest, jednak organizm jeszcze nie zdążył wytworzyć przeciwciał). Dlatego należy pamiętać, że w zależności od rodzaju infekcji należy poczekać od 2 do kilku tygodni od potencjalnego momentu zarażenia.

Profilaktyka chorób przenoszonych drogą płciową

Najważniejszym aspektem jest budowanie świadomości na temat chorób wenerycznych oraz stosowanie zabezpieczeń, które powinny zmniejszyć ryzyko zachorowania.  Najpowszechniejszą metodą są prezerwatywy z lateksu (kondomy), które nie chronią w 100%, ale są najskuteczniejszym elementem  w profilaktyce chorób. Nawet nosiciel niebezpiecznej infekcji może wyglądać na całkowicie zdrową osobę.