Hiperprolaktynemia. Jak leczy się wysoką prolaktynę?

Czym jest hiperprolaktynemia i jakie są jej przyczyny? 

Hiperprolaktynemia to stan, który charakteryzuje się nadmiarem prolaktyny (PRL) we krwi. Jeśli jesteś mężczyzną, o hiperprolaktynemii mówimy, gdy poziom prolaktyny jest większy niż 15 ng/ml. W przypadku kobiet o hiperprolaktynemii świadczy poziom prolaktyny powyżej 20 ng/ml. Stan ten może występować okresowo, np. jeśli jesteś w ciąży lub karmisz piersią (hiperprolaktynemia czynnościowa).

Krótkotrwałe wzrosty stężenia obserwuje się także w trakcie: 

• sytuacji stresowej,  
• snu,  
• wysiłku fizycznego,  
• hipoglikemii,  
• orgazmu.  

Jeśli przyjmujesz określone leki, również możesz zmagać się ze wzrostem wydzielania prolaktyny.

Są to między innymi: 

• antagoniści receptora dopaminowego,  
• antagoniści receptora histaminowego,  
• opioidy,  
• trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne,  
• inhibitory MAO,  
• SSRI.   

Patologiczna hiperprolaktynemia może być wywołana stanami chorobowymi ośrodkowego układu nerwowego. Najczęstszą przyczyną jest występowanie guzów w okolicy podwzgórzowo-przysadkowej lub guzów przysadki, np. guza prolaktynowego, który wydziela hormon PRL oraz guzów mieszanych, które mogą wydzielać także inne hormony.

Guzy przysadki dzieli się pod względem wielkości na:

• mikrogruczolaki (poniżej 10 mm),
• makrogruczolaki (powyżej 10 mm).

Obecność zmiany wykrywa się dzięki badaniu tomografii komputerowej i rezonansu magnetycznego z kontrastem. Wysoka prolaktyna (powyżej 200 ng/ml) zwykle wskazuje na większą zmianę.

Objawy hiperprolaktynemii 

Wysoka prolaktyna może się różnie objawiać. 

Jeśli jesteś kobietą, możesz u siebie zaobserwować:

• zaburzenia miesiączkowania (rzadko występujące miesiączki, brak krwawień, bardzo niewielkie krwawienia), 
• niepłodność, 
• łojotok, hirsutyzm, 
• dyspareunię (ból w trakcie stosunku płciowego). 

Objawy występujące u mężczyzn to:

• obniżone libido, 
• zmniejszenie objętości ejakulatu, 
• hipotrofia jąder, 
• zmniejszenie gęstości włosów. 

Symptomami występującymi niezależnie od płci są:

• mlekotok, 
• ginekomastia, 
• osteopenia/ osteoporoza, 
• przyrost masy ciała, odkładanie się tkanki tłuszczowej w okolicach brzucha, 
• niestabilność emocjonalna, depresja, zmęczenie, drażliwość, 
• bóle głowy, 
• zmniejszenie ostrości wzroku, ubytki w polu widzenia, 
• w przypadku wydzielania przez guz innych hormonów – akromegalia, nadczynność tarczycy, zespół Cushinga.

Kto jest narażony na wysoką prolaktynę? 

Hiperprolaktynemię częściej rozpoznaje się u kobiet, jednak choroba występuje równie często u obu płci. Jako kobieta możesz szybciej dostrzec objawy, konsultując je z lekarzem prowadzącym czy ginekologiem. Wysoka prolaktyna u mężczyzn może zostać nierozpoznana, ponieważ uznają oni objawy za wstydliwe i nie przywiązują do nich większej wagi. Objawami budzącymi niepokój są mlekotok i ginekomastia, które występują u 15-30% chorych.  

Leczenie hiperprolaktynemii

Aby obniżyć wysoką prolaktynę, lekarz włączy u Ciebie leczenie farmakologiczne. Jeżeli nie przyniesie ono rezultatów, lekarz może zadecydować o leczeniu chirurgicznym.  

Leczenie farmakologiczne 

Leczenie hiperprolaktynemii opiera się na lekach z grupy agonistów receptorów D2, które wpływają na wzrost produkcji dopaminy w organizmie. Hamuje ona wytwarzanie prolaktyny i zmniejsza wielkość guzów przysadki mózgowej.

Lekami z tej grupy są: 

• bromokryptyna – zwykle stosowana w dawce 2,5-20 mg na dobę. Pozytywne efekty zauważysz po kilku pierwszych dniach stosowania leku, ale pełny efekt osiągniesz po kilku miesiącach zażywania. Powoduje zmniejszenie guza i przywraca prawidłowe funkcjonowanie gonad;  
• kabergolina – stosowana w dawkach 0,25-2 mg na tydzień. Wykazuje mniej działań niepożądanych w porównaniu z bromokryptyną. Lek stosuj raz na tydzień; 
• chinagolid– stosowany w dawce 75-300 mikrogramów na dobę.  

Terapia tymi lekami wykazuje wysoką skuteczność. Możesz je stosować w każdym rodzaju hiperprolaktynemii. Leczenie farmakologiczne prowadzi do znacznego zmniejszenia lub całkowitego zaniku guza. Po wyrównaniu poziomu prolaktyny pamiętaj o przyjmowaniu leków w obniżonej dawce przez 2-3 lata. Lekarz może zadecydować o zaprzestaniu terapii. 

Leczenie chirurgiczne 

Guz można usunąć chirurgicznie w następujących sytuacjach:

• gdy leczenie farmakologiczne nie przynosi efektów,
• gdy nie możesz przyjmować leków,
• gdy lekarz prowadzący wyrazi na to zgodę.

Zwykle lekarz wykonuje zabieg poprzez zatokę klinową nosa za pomocą laparoskopu. Wycięcie guza często jest kłopotliwe ze względu na jego umiejscowienie i wielkość. Nie operuje się dużych makrogruczolaków i guzów, które są zlokalizowane w trudno dostępnym miejscu. W przypadku niecałkowitego usunięcia guza czeka Cię radioterapia w połączeniu z farmakoterapią. Ten rodzaj leczenia niesie za sobą wiele konsekwencji. Może prowadzić m.in. do upośledzenia funkcjonowania przysadki mózgowej.  

Po przeprowadzonym leczeniu pamiętaj o kontrolowaniu stężenia prolaktyny we krwi co pół roku. Co 1-3 lata wykonuj także rezonans magnetyczny lub tomografię komputerową, aby wykluczyć odrastanie guza.  

Przeczytaj również:
Prolaktyna – jakie są jej normy we krwi?