Rumianek lekarski. Właściwości i 10 najważniejszych zastosowań

Rumianek – co to za roślina?

Rumianek lekarski (łac. Chamomilla recutita, Matricaria chamomilla L.) to roślina z rodziny astrowatych (Asteraceae). Rozpoznasz ją po pierzastych liściach oraz koszyczkach składających się od zewnątrz z białych, podłużnych płatków oraz wewnętrznych rurkowatych żółtych kwiatów.

Rumianek możemy spotkać na łąkach, polach, polanach, trawnikach, przydrożach, nieużytkach oraz w przydomowych ogródkach. Ta światłolubna roślina może osiągnąć wysokość nawet do 60 cm. Dla niektórych jest zwykłym chwastem, jednak dla większości osób rumianek to znakomite lekarstwo.

Cenne składniki rumianku

W ziołolecznictwie znaczenie mają koszyczki rumianku, zbierane w początkowym okresie kwitnienia. Służą do przygotowania naparów, herbat, maści, nalewek, okładów czy płukanek. Wykorzystanie koszyczków rumianku w fitoterapii czyli ziołolecznictwie związane jest z bogactwem związków aktywnych.

Wśród nich możemy wymienić:

• olejki eteryczne (zawierające m.in. bisabobol i azuleny),
• flawonoidy,
• kumaryny,
• spirocykliczne poliacetyleny,
• kwasy fenolowe,
• polisacharydy śluzowe.

Dlaczego warto sięgać po rumianek? Właściwości

Rumianek wykazuje działania:

• przeciwzapalne – obecność substancji aktywnych, takich jak flawonoidy, powoduje, że wyciąg z rumianku hamuje niektóre z enzymów biorących udział w powstawaniu stanu zapalnego; jest to potwierdzone wieloma badaniami naukowymi, dlatego podczas przeziębienia warto sięgnąć po napar z rumianku; przeciwzapalne działanie rośliny może być także wykorzystane przy użyciu zewnętrznym, np. kompresy z rumianku wspaniale działają na stany zapalne spojówek i uciążliwy jęczmień na oku;
• przeciwwrzodowe – w tym wypadku największe znaczenie ma bisabobol; substancja ta wpływa na zmniejszenie uszkodzenia błony śluzowej żołądka, co w chorobie wrzodowej działa protekcyjnie i łagodząco;
• przeciwcukrzycowe – rumianek działa ochronnie na trzustkę oraz pomaga zapobiegać nadmiernemu wzrostowi glukozy we krwi; to kolejny powód, dla którego warto sięgać po napar z rumianku, zamiast po klasyczną czarną herbatę.
• spazmolityczne – wyciąg z rumianku pomaga skrócić czas trwania biegunki; jest też częstym składnikiem herbatek dla dzieci, gdyż w połączeniu z koprem włoskim czy anyżem może przynieść ulgę w bólu brzuszka i kolkach jelitowych;
• przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze – wyciąg i olejek z rumianku pomagają w leczeniu zakażeń wywołanych m.in. bakterią Staphylococcus aureus czy drożdżakiem Candida albicans;
• wyciszające – rumianek może pomóc zwalczyć lęki i zredukować nadmierny stres; to wszystko za sprawą apigeniny, która jest substancją należącą do flawonoidów; herbata rumiankowa wypita przed snem pozwoli wyciszyć emocje i ułatwi zasypianie;
• ułatwiające leczenie infekcji górnych dróg oddechowych – napar z rumianku możesz śmiało stosować do inhalacji, gdy tylko zauważysz pierwsze objawy przeziębienia; taki zabieg rozrzedzi wydzielinę i ułatwi oddychanie;
• regenerujące skórę – stosowanie okładów z rumianku zmniejsza obrzęki, przyspiesza gojenie ran, a nawet pomaga leczyć oparzenia; kojące i przeciwzapalne działanie rumianku na skórę jest porównywane z preparatami zawierającymi glikokortykosteroidy, np. hydrokortyzonem;
• w leczeniu hemoroidów – rumianek działa przeciwzapalnie, kojąco i regenerująco na zmienione chorobowo miejsca, dlatego stosowanie okładów i nasiadówek jest w tym wypadku bezcenne;
  
• wspomagające leczenie infekcji dróg moczowych – dzięki zawartości licznych substancji przeciwzapalnych nasiadówki z rumiankowego naparu przyniosą ulgę także w zapaleniu cewki moczowej.

Rumianek jest kwiatem jadalnym, który może być wykorzystywany w eksperymentach kulinarnych oraz do ozdabiania potraw. Śmiało możesz więc dorzucać rumianek do zup, sałatek, galaretek lub udekorować ciasto biało-żółtymi koszyczkami.

Rumianek jest także wspaniałą alternatywą dla komercyjnych płukanek do włosów. Stosowanie ziołowego naparu podczas mycia włosów doda im blasku i witalności. Zabieg ten powinny szczególnie docenić osoby, które pragną uzyskać efekt świetlistych refleksów na swoich blond kosmykach.

Czy rumianek jest dla wszystkich bezpieczny?

Naukowcy zgodnie twierdzą, że rumianek nie jest toksyczny oraz nie wykazuje właściwości teratogennych (nie powoduje uszkodzeń płodu).

Natomiast dane literaturowe odnośnie alergenności rumianku są sprzeczne. Wiadomo, że każda roślina zawierająca substancje biologicznie aktywne może wywołać niepożądane reakcje immunologiczne. Znane są przypadki (bardzo nieliczne) wystąpienia alergii i wstrząsu anafilaktycznego po zastosowaniu rumianku u osób uczulonych dodatkowo na chryzantemy czy astry. Z kolei inne doniesienia dowodzą wręcz o antyalergicznym działaniu rumianku, u podstaw którego leżą jego właściwości przeciwhistaminowe.

Choć rumianek ostatecznie został zakwalifikowany przez FDA (Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków, ang. Food and Drug Administration) jako surowiec bezpieczny, to mimo wszystko warto zachować ostrożność przy podawaniu go dzieciom, kobietom w ciąży oraz osobom obciążonym pozytywnym rodzinnym wywiadem alergicznym.