Spożycie ryb a nieswoiste choroby zapalne jelit

Sposób odżywiania a nieswoiste choroby zapalne jelit 

Jak dobrze wiadomo, obecna dieta znacznie różni się od zwyczajowej diety poprzednich pokoleń, kiedy powszechność występowania nieswoistych zapaleń jelit była znacznie niższa. W zwyczajowej diecie zachodniej dominuje obecnie zwiększone spożycie soli, cukrów prostych, rafinowanych węglowodanów, tłuszczów zwierzęcych, wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny omega-6 oraz żywności typu fast-food w połączeniu z niedostateczną podażą świeżych warzyw, owoców oraz pozostałych produktów bogatych w błonnik pokarmowy. Przypuszcza się, że to przejście do zachodniego modelu żywieniowego prowadzi do zwiększenia stężenia cytokin prozapalnych, wzrostu przepuszczalności jelit i zaburzenia w profilu mikrobiomu jelitowego, sprzyjając jednocześnie wystąpieniu przewlekłego zapalenia jelit o niskim stopniu nasilenia. Literatura fachowa donosi, iż zachodni model żywienia o charakterze prozapalnym jest ważnym czynnikiem ryzyka rozwoju wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, jak również choroby Leśniowskiego-Crohna. 

Przeczytaj również:
Jakie są objawy choroby Leśniowskiego-Crohna?
Nieswoiste zapalenia jelit – jak radzić sobie z bólem?
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego
Jak wyleczyć wrzodziejące zapalenie jelita grubego?

Które produkty sprzyjają rozwojowi nieswoistych chorób zapalnych jelit? 

Poniższe produkty spożywane regularnie w dużych ilościach mogą prowadzić do chorób jelit: 

• Żywność bogata w cukry proste (tj. słodycze i słodkie napoje gazowane), 
• Żywność obfitująca w rafinowane węglowodany (np. produkty z białej mąki, pieczywo cukiernicze, wyroby ciastkarskie, produkty typu fast food), 
• Żywność zasobna w izomery trans kwasów tłuszczowych (m.in.: margaryny kostkowe, tłuszcze piekarskie, słone przekąski, wyroby ciastkarskie, produkty typu fast food), 
• Żywność bogata w cholesterol i tłuszcze zwierzęce (np. mięso czerwone i jego przetwory, smalec), 
• Oleje roślinne szczególnie zasobne w wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-6 (m.in.: kukurydziany, słonecznikowy, sojowy, krokoszowy, z pestek winogron). 

Które pokarmy chronią przed pojawieniem się nieswoistych zapaleń jelit? 

• Różnokolorowe warzywa,  
• Wielobarwne owoce, 
• Gruboziarniste produkty zbożowe, 
• Nasiona roślin strączkowych, 
• Orzechy, nasiona i pestki, 
• Ryby (w szczególności tłuste gatunki), 
• Oliwa z oliwek z pierwszego tłoczenia, 
• Naturalne fermentowane przetwory mleczne. 

Jakie korzyści zdrowotne wynikają z regularnej konsumpcji ryb w diecie? 

Mowa tu głównie o tłustych gatunkach ryb morskich, wyjątkowo bogatych w długołańcuchowe, wielonienasycone kwasy tłuszczowe Omega-3 – EPA i DHA. Do korzyści związanych z ich spożywaniem należą: 

• Zmniejszenie ryzyka wystąpienia choroby Leśniowskiego-Crohna – o 46%, 
• Obniżenie ryzyka rozwoju wrzodziejącego zapalenia jelita grubego – o 25%, 
• Redukcja ryzyka pojawienia się zespołu metabolicznego – o 29%, 
• Zmniejszenie obwodu talii (zwłaszcza u osób z nadwagą lub otyłością), 
• Poprawa profilu lipidowego krwi (spadek poziomu trójglicerydów oraz wzrost stężenia lipoprotein o wysokiej gęstości HDL w surowicy krwi), 
• Obniżenie wartości ciśnienia tętniczego krwi, 
• Redukcja stężenia glukozy na czczo we krwi (w szczególności u osób otyłych), 
• Zwiększenie uczucia sytości poposiłkowej i wydłużenie czasu jej trwania.  

Które składniki odżywcze występują w największych ilościach w rybach? 

• Długołańcuchowe, wielonienasycone kwasy tłuszczowe Omega-3 – EPA i DHA (przede wszystkim – łosoś, pstrąg łososiowy, śledź, makrela, sardynka), 
• Białko, 
• Tauryna, 
• Witamina A, 
• Witaminy z grupy B, 
• Witamina D, 
• Witamina E, 
• Potas, 
• Żelazo, 
• Jod,  
• Selen, 
• Astaksantyna (głównie łosoś i pstrąg łososiowy). 

W jaki sposób długołańcuchowe wielonienasycone kwasy tłuszczowe Omega-3 zawarte w tłustych gatunkach ryb mogą wpływać na przebieg nieswoistych chorób zapalnych jelit? 

• Zmniejszając proces zapalny w jelitach, 
• Wywołując i utrzymując kliniczną remisję u pacjentów z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego, 
• Obniżając stężenie cytokin prozapalnych w surowicy krwi, 
• Zwiększając poziom mediatorów przeciwzapalnych (np. rezolwin, marezyn, defensyn), 
• Zmniejszając aktywność choroby, 
• Stymulując gojenie się ran, 
• Przyspieszając regenerację błony śluzowej jelit, 
• Wspomagając odbudowę nabłonka jelitowego, 
• Podnosząc jakość życia chorych na chorobę Leśniowskiego-Crohna. 

Podsumowanie 

• Spośród czynników środowiskowych ściśle związanych z rozwojem nieswoistych chorób zapalnych jelit dieta odgrywa ważną rolę w modulowaniu mikrobioty jelitowej, a co za tym idzie może mieć terapeutyczny wpływ na przebieg choroby. 
• Wyniki dotychczas przeprowadzonych badań z udziałem ludzi wykazały, że regularne spożycie ryb (w szczególności tłustych gatunków) w diecie przyczynia się do znacznego obniżenia ryzyka rozwoju choroby Leśniowskiego-Crohna.  
• Adekwatna podaż długołańcuchowych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny Omega-3 – EPA i DHA w diecie (głównie w postaci tłustych gatunków ryb morskich) chroni przed wystąpieniem wrzodziejącego zapalenia jelita grubego.  
• Zgodnie z wytycznymi Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego zaleca się włączać ryby na stałe do cotygodniowego menu przynajmniej 2 razy w tygodniu, w tym minimum jedna porcja powinna przypadać na tłuste ryby morskie (np. łososia, makrelę lub śledzia).