Zaburzenia stawu skroniowo-żuchwowego. Jak je leczyć?

Czym są zaburzenia stawu skroniowo-żuchwowego? 

Staw skroniowo-żuchwowy jest jedynym takim stawem w naszym organizmie. Jest połączony i zależny od drugiego symetrycznego stawu, gdyż są one połączone ruchomą kością – żuchwą.  Nieprawidłowości, które występują w jednym z nich, mają znaczenie dla drugiego.

Praca stawu jest zależna od pracy mięśni żucia, dlatego ich nadmierne napięcie również ma swoje odzwierciedlenie w obrębie stawów.  

Stawy i układy mięśniowe w obrębie głowy i szyi są miejscami, które jako pierwsze dają o sobie znać w przypadku: 

• silnego stresu, 
• przemęczenia, 
• wad postawy, 
• nieprawidłowości zgryzu.  

Zwykle problemy ze stawem skroniowo-żuchwowym mają swoje przyczyny jednocześnie w: 

• układzie nerwowym – np. ciężkie doświadczenia, stresujący tryb życia, ogólne przemęczenie, 
• w układzie kostno-stawowym – w wyniku nieprawidłowej kompensacji krzywizn naszej postawy,  
• w nadmiernym napięciu mięśni – może ono wynikać np. z nieergonomicznej postawy w trakcie pracy lub stresującego trybu życia,  
• w nieprawidłowościach ze zgryzem – np. poważne wady zgryzu lub wynik urazów twarzoczaszki. 

Dysfunkcje stawów mogą dotknąć zarówno młodych, jak i starszych osób. Obecnie coraz częściej pojawiają się w grupie młodych dorosłych (20-30 lat).  

Badania dowodzą, że największy wzrost ich występowania przypada na wiek 45-64 lat.

Zaburzenia stawu skroniowo-żuchwowego – objawy

Najczęstszymi objawami zaburzeń występujących w stawie skroniowo-żuchwowym i mięśniach żucia są: 

• bruksizm (zgrzytanie zębami) – występuje najczęściej w nocy; prowadzi do postępującego starcia zębów; pamiętajmy, że jest on skutkiem już występujących zaburzeń, 
• trzaski, trzeszczenia i przeskoki wyczuwalne lub słyszalne w stawie/stawach podczas otwierania i zamykania ust, 
• wzmożona bolesność mięśni żucia i ograniczone otwieranie ust, 
• ból towarzyszący otwieraniu ust lub okresowo nawracający ból bez konkretnej przyczyny, który promieniuje do skroni, ucha i szyi. 

Również szumy uszne mogą mieć swoją przyczynę w problemach ze stawem skroniowo-żuchwowym. 

Dysfunkcje stawu skroniowo-żuchwowego – leczenie

Przed wyborem sposobu leczenia lekarz powinien przeprowadzić badanie: 

• postawy,  
• bolesności mięśni żucia i mięśni szyi przy dotyku,  
• ruchomości i bolesności stawów, 
• jamy ustnej.  

Do pełnej oceny zwykle potrzebne są zdjęcia rentgenowskie panoramiczne i tomografia komputerowa stawów. W bardziej złożonych przypadkach niezbędny będzie również wynik rezonansu magnetycznego okolicy stawu skroniowo-żuchwowego lub USG torebki stawowej. 

Proces leczenia zależy od przyczyny wystąpienia zaburzeń. W większości przypadków musi ono być przeprowadzone przy współpracy wielu specjalistów: dentysty, fizjoterapeuty, psychologa, czasami również neurologa lub reumatologa. 

Skutki bruksizmu (starcie zębów) leczy stomatolog wraz z fizjoterapeutą. W takich przypadkach najczęstszym sposobem terapii jest wykonanie twardej szyny relaksacyjnej. Nie może być ona wykonana z miękkiego akrylu, ponieważ wówczas nie spełnia swojej funkcji, a jedynie może powodować pogłębianie się problemu. Dodatkowo konieczna jest jednoczesna fizjoterapia w obrębie mięśni żucia.  

Najczęściej przyczyna problemu ma podłoże psychologiczne, dlatego w większości przypadków potrzebna jest także konsultacja psychologiczna. 

Jeśli trzaski, trzeszczenia i przeskoki występują od lat, nie dają żadnych dolegliwości bólowych oraz nie towarzyszą im patologiczne starcie zębów i wzmożone napięcie mięśni, nie ma wskazań do ich leczenia. 

Bóle okolicy przyuszniczej bez innej uchwytnej przyczyny lub występowanie szumów usznych wymagają szerszej diagnostyki, a ich leczenie zależy od przyczyny. 

Niekiedy leczenie dysfunkcji stawu skroniowo-żuchwowego trwa latami, a w niektórych przypadkach konieczne jest np. użytkowanie przez pacjenta szyny przez kilka, a nawet kilkadziesiąt lat. 

Jak przeciwdziałać zaburzeniom stawu skroniowo-żuchwowego?

Aby uchronić się przed dysfunkcjami stawu skroniowo-żuchwowego, pamiętaj o: 

• dbaniu o zdrowie jamy ustnej,  
• kontrolowaniu postępującego starcia zębów,  
• dbaniu o swój dobrostan psychiczny,  
• obserwacji, czy po przebudzeniu nie czujesz nadmiernego napięcia mięśni żucia,  
• kontrolowaniu, czy nie zgrzytasz zębami.  

Jeśli zaobserwujesz trzaski lub przeskoki podczas otwierania ust, nie zwlekaj z wizytą u dentysty lub fizjoterapeuty zajmującego się problemami ze stawem skroniowo-żuchwowym. 

Przeczytaj również:
Zgrzytanie zębami (bruksizm). Jakie są jego objawy?