Komora hiperbaryczna. Kiedy może pomóc?

Komora hiperbaryczna – co to takiego? 

Komora hiperbaryczna to rodzaj zbiornika ciśnieniowego.  

Dzięki niej możemy precyzyjnie regulować określone warunki: 

• stężenie tlenu, 
• wilgotność, 
• temperaturę, 
• ciśnienie.  

W trakcie leczenia w komorze hiperbarycznej wdychamy powietrze o 100% zawartości tlenu. Panuje w niej ciśnienie powyżej 1 atmosfery (1 atmosferę uznajemy za standardowe ciśnienie występujące naturalnie w środowisku).  

Wyróżniamy kilka rodzajów komór hiperbarycznych: 

• jednomiejscowe – przeznaczone dla jednej osoby; mogą mieć kształt cylindryczny (z miejscem leżącym) lub kulisty (z miejscem siedzącym); 
• wielomiejscowe – przystosowane do jednoczesnego użytkowania przez dwie lub więcej osób; 
• miękkie – wyprodukowane z elastycznego tworzywa, które pod wpływem wzrostu ciśnienia usztywnia się; co ważne, nie można ich wypełnić w 100% tlenem; 
• twarde – wyprodukowane z metalu; ten typ komory można w całości wypełnić tlenem. 

Komora hiperbaryczna – wskazania 

Terapia hiperbarycznym tlenem korzystnie wpływa na organizm i umożliwia leczenie różnorakich schorzeń.  

Hiperbaria tlenowa powoduje m.in.: 

• zmniejszenie objętości pęcherzyków gazu we krwi; 
• skurcz naczyń krwionośnych, co z kolei prowadzi do zmniejszenia obrzęku uszkodzonych tkanek; 
• pobudzenie wzrostu i podziału fibroblastów, czyli komórek produkujących tkankę łączną (kolagen); 
• pobudzenie wytwarzania nowych włosowatych naczyń krwionośnych; 
• zahamowanie wzrostu bakterii beztlenowych; 
• stymulację leukocytów do obrony przed bakteriami. 

Do wskazań do zastosowania komory hiperbarycznej zaliczamy: 

• odmrożenia – są to uszkodzenia tkanek spowodowane działaniem zimna; hiperbaria wspiera ich regenerację poprzez zapewnienie odpowiedniego natlenienia i poprawę krążenia krwi; 
• zator powietrzem lub innym gazem – w przypadku dostania się pęcherzyków gazu do krwi może dochodzić do zatoru, czyli zablokowania przepływu krwi przez naczynie; do takiego stanu może dochodzić m.in. u nurków, którzy zbyt szybko się wynurzają (jest to tzw. choroba dekompresyjna); w tej sytuacji komora hiperbaryczna jest leczeniem z wyboru; 
• zatrucie tlenkiem węgla (czadem) – tlenek węgla zdecydowanie mocniej wiąże się z hemoglobiną (cząsteczką przenoszącą tlen w organizmie) niż tlen; w przypadku zatrucia może to powodować znaczne ograniczenie transportu tlenu we krwi i ostre niedotlenienie, co jest zagrożeniem życia; by usunąć tlenek węgla z organizmu, specjaliści stosują hiperbaryczny tlen, który ma zdolność wypierania czadu z połączeń z hemoglobiną; 
• zgorzel gazowa – jest to poważne zakażenie skóry i tkanki podskórnej spowodowane przez bakterie beztlenowe z rodzaju Clostridium; 
• oparzenia – komory hiperbaryczne mogą być pomocne przy rozległych i głębokich oparzeniach; 
• trudno gojące się rany – takie zmiany powstają często w przebiegu długoletniej cukrzycy czy miażdżycy; oba te stany uszkadzają tętnice i znacznie zmniejszają ukrwienie; o powstawania trudno gojących się ran dochodzi zwykle na nogach, a szczególnie na stopach (stopa cukrzycowa); 
• ropnie wewnątrzczaszkowe; 
• oporne na leczenie zapalenie kości; 
• późne uszkodzenia popromienne – wywołane działaniem promieniowania jonizującego; obejmują m.in. owrzodzenia skóry czy krwotoczne zapalenie pęcherza moczowego; 
• zagrożone odrzuceniem przeszczepy skóry; 
• nagła głuchota; 
• leczenie ropniaka opłucnej, ropnia wątroby – są to poważne bakteryjne zakażenia tkanek głębokich wywoływane przez bakterie beztlenowe. 

Komora hiperbaryczna – przeciwwskazania 

Do głównych przeciwwskazań do stosowania hiperbarycznego tlenu zaliczamy: 

• ciążę, 
• wszczepiony rozrusznik serca, 
• ostre zapalenie zatok obocznych nosa, 
• nieleczoną odmę opłucnową, czyli nieprawidłowe nagromadzenie powietrza w jamie opłucnej (przestrzeni otaczającej płuca),  
• ostre choroby uszu, 
• drgawki w przeszłości lub padaczkę, 
• operacje w obrębie klatki piersiowej, 
• zapalenie nerwu wzrokowego, 
• aktywny krwotok, 
• gorączkę, 
• stosowanie niektórych leków, np. cytostatyków (czyli leków onkologicznych), 
• choroby płuc z retencją dwutlenku węgla. 

Przed zabiegiem w komorze hiperbarycznej musimy skonsultować się z lekarzem, który wykluczy ewentualne przeciwskazania. 

Komora hiperbaryczna – powikłania 

Sesja w komorze hiperbarycznej wiąże się z ryzykiem wystąpienia powikłań.

Do głównych powikłań związanych z przebywaniem w komorze hiperbarycznej zaliczamy: 

• uraz ciśnieniowy w obrębie ucha środkowego, zatok czy płuc; niekiedy może dochodzić do wystąpienia odmy opłucnowej, 
• zaćma, 
• obrzęk błony śluzowej nosa, 
• podrażnienie dróg oddechowych. 

Komora hiperbaryczna – jak przebiega zabieg? 

Każda sesja w komorze hiperbarycznej ma określony przebieg. 

Składa się z kilku etapów: 

• faza kompresji – stopniowe podnoszenie ciśnienia w komorze do nawet 2,5 atmosfery (czyli 2,5 razy większego niż w normalnych warunkach), 
• faza sprężenia – po uzyskaniu docelowego ciśnienia oddychamy 100% tlenem, 
• faza dekompresji – stopniowe obniżanie ciśnienia do warunków naturalnych. 

Faza kompresji i dekompresji zajmuje po ok. 10 minut. Sam zabieg trwa minimum 1-1,5 godziny, w zależności od wskazań. Sesje w komorze hiperbarycznej odbywają się codziennie. W czasie zabiegu w komorze pacjenci są ubrani w specjalną odzież i dostają maski. Przebywa z nimi także wykwalifikowany opiekun – pielęgniarka lub lekarz. 

Komora hiperbaryczna – ile zabiegów trzeba wykonać? 

Aby zauważyć korzystne efekty, zwykle musimy wykonać przynajmniej kilkanaście zabiegów. Ich dokładna liczba zależy głównie od wskazań. W każdym przypadku lekarz regularnie ocenia efekty terapii i może zadecydować o wdrożeniu kolejnych sesji w komorze hiperbarycznej. W przypadku np. nagłej głuchoty zwykle stosuje się ok. 15 zabiegów. W przypadku zapalenia kości potrzeba nawet 60 wizyt. 

Komora hiperbaryczna – cena 

Z komory hiperbarycznej możemy korzystać zarówno w ramach skierowania od lekarza, jak i prywatnie. W pierwszym przypadku, gdy istnieją wskazania do zastosowania hiperbarycznego tlenu, zabiegi są refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Wówczas możesz skorzystać z nich za darmo.  

Z komory hiperbarycznej możesz także skorzystać na własną rękę. Cena pojedynczego zabiegu jest różna w zależności od placówki. Zwykle wynosi powyżej 100 złotych. 

Przeczytaj również:
Pierwsza pomoc w oparzeniach