Gliptyny. Czy leki na cukrzycę pomogą w odchudzaniu?

Czym są gliptyny? 

Gliptyny, czyli inhibitory DPP-4 (peptydazy dipeptydylowej-4) należą do grupy leków przeciwcukrzycowych stosowanych w terapii cukrzycy typu 2. Są lekami drugiego, a nawet trzeciego rzutu w leczeniu tego schorzenia. Rzadko wchodzą w interakcje z innymi lekami. Uważa się je za stosunkowo bezpieczne, ponieważ podczas ich stosowania epizody hipoglikemii zdarzają się sporadycznie.  

Polskie Towarzystwo Diabetologiczne poleca gliptyny pacjentom z przewlekłymi chorobami nerek. Dobrze sprawdzą się też u osób, które przybierały na wadze podczas terapii innymi lekami przeciwcukrzycowymi.  

Gliptyny występują najczęściej w postaci tabletek w preparatach jednoskładnikowych (np. Galvus, Trajenta, Januvia) lub jako preparaty złożone w połączeniu z innymi substancjami (np. Steglujan). Lekarz przepisuje je na receptę. 

W Polsce dostępne są następujące gliptyny: 

• saksagliptyna, 
• sitagliptyna, 
• linagliptyna, 
• alogliptyna, 
• wildagliptyna. 

Gliptyny – mechanizm działania

Inna nazwa gliptyn – inhibitory DPP-4 – sugeruje ich mechanizm działania. DPP-4 jest enzymem, który rozkłada glukagonopodobny peptyd-1 (GLP-1) – hormon odpowiedzialny za stymulację wydzielania insuliny przez trzustkę, w odpowiedzi na wzrost stężenia glukozy we krwi.  

GLP-1 odpowiada też za: 

• opóźnienie opróżniania żołądka, 
• hamowanie apetytu, 
• zwiększenie uczucia sytości. 

Leki te hamują działanie DPP-4 i zwiększają stężenie GLP-1 we krwi. Tym samym przyczyniają się pośrednio do unormowania poziomu glikemii i regulacji masy ciała.

Gliptyny a odchudzanie 

Obecnie żadna gliptyna nie została zarejestrowana jako preparat do leczenia otyłości. Ich głównym wskazaniem jest terapia cukrzycy typu 2.  

Jednym z leków używanych w Polsce w celu redukcji masy ciała jest Saxenda. Preparat ten występuje w postaci roztworu do wstrzykiwań. Na polskim rynku znajdziemy też tabletki pod nazwą Rybelsus. Zawierają one semaglutyd – substancję z tej samej grupy, co składnik Saxendy. Braki tego ostatniego skłoniły lekarzy do przepisywania zamiennie Rybelsusu. Jednak oficjalnie semaglutyd wciąż posiada wskazania jedynie do leczenia cukrzycy.  

Składnikiem leku Saxenda jest analog GLP-1, a gliptyny zwiększają stężenie tego hormonu we krwi poprzez hamowanie jego rozkładu. Ta zależność skłoniła naukowców do przeprowadzenia badań, które mają znaleźć związek między gliptynami a spadkiem masy ciała.  

Na podstawie doświadczeń postawiono kilka teorii. Według jednej z nich inhibitory DPP-4 wpływają na poposiłkowe stężenie wolnych kwasów tłuszczowych i trójglicerydów we krwi. Stwierdzono również, że leki z tej grupy mogą stymulować metabolizm tłuszczów.  

Naukowcy przeprowadzili badanie, w którym przez 6 miesięcy podawali pacjentom gliptyny.  

Po zakończonej terapii u pacjentów: 

• obniżyła się zawartość tłuszczu w okolicy mięśnia sercowego i wątroby, 
• poprawiła się praca serca, 
• unormowało się ciśnienie tętnicze krwi, 
• obniżyła się masa ciała. 

Według innych doniesień naukowych u pacjentów stosujących połączenie gliptyny i metforminy odnotowano większy spadek wagi w porównaniu z pacjentami przyjmującymi inne preparaty przeciwcukrzycowe.  

Wyniki tych doświadczeń sugerują, iż w przyszłości gliptyny mogą okazać się obiecującą formą leczenia: 

• stłuszczenia wątroby, 
• chorób układu sercowo-naczyniowego, 
• otyłości. 

Naukowego potwierdzenia nie znalazły natomiast mechanizmy odpowiadające za wpływ inhibitorów DPP-4 na poposiłkowy metabolizm lipidów i ich potencjalny związek z regulacją masy ciała. Przeprowadzono zbyt mało doświadczeń, które potwierdziłyby skuteczność stosowania gliptyn w redukcji masy ciała.  

Warto wspomnieć, że insulina i niektóre leki przeciwcukrzycowe powodują u pacjentów wzrost wagi. Ma to związek z epizodami hipoglikemii. Aby unormować glikemię, pacjenci spożywają dodatkową porcję posiłku, co przekłada się na dodatkową podaż kalorii. Gliptyny ograniczają występowanie hipoglikemii, dlatego chorym na cukrzycę stosującym te leki łatwiej utrzymać prawidłową wagę. 

Gliptyny – przeciwwskazania i skutki uboczne 

Gliptyny nie mają wielu działań niepożądanych. Do najczęściej zgłaszanych należą bóle głowy i infekcje górnych dróg oddechowych. 

Jednym z poważniejszych przeciwwskazań do stosowania tej grupy leków jest ciąża oraz karmienie piersią.  

Pamiętajmy, że stosowanie preparatów wspomagających odchudzanie to tylko jeden z dodatkowych sposobów na utratę wagi. Podstawą jest połączenie aktywności fizycznej ze zbilansowaną dietą.  

Przeczytaj również:
Liraglutyd. Skuteczny lek na odchudzanie?
Semaglutyd. Co to jest i jak działa?