Test na ojcostwo. Jak wygląda badanie?

Na czym polega test na ojcostwo?  

Test na ustalenie ojcostwa bada i porównuje unikalny kod genetyczny przekazany dziecku przez rodziców. Polega on na zbadaniu zapisu kilkunastu markerów genetycznych znajdujących się w różnych miejscach w genomie człowieka i cechujących się wysoką unikalnością i dużą różnorodnością. Stanowią one swego rodzaju „genetyczny odcisk palca”.  

Istnieje kilka wariantów testów na ojcostwo. Mogą być one zlecone przez sąd lub prokuraturę. Każdy może je również wykonać prywatnie. 

Badania zlecone przez sąd czy prokuraturę muszą zostać w odpowiedni sposób zaprotokołowane i stanowią oficjalne dokumenty z konsekwencjami prawnymi. Przeprowadzają je tylko laboratoria, które posiadają stosowne certyfikaty. Wszystkie opierają się jednak na tych samych metodach biologii molekularnej.  

Materiał do badań stanowi zazwyczaj wymaz pobrany z wewnętrznej strony policzka dziecka oraz potencjalnego ojca. W badaniu do celów sądowych pobiera się także próbkę od matki. 

Jeśli niemożliwe jest pobranie wymazu, materiałem do badań może być również: 

• włos razem z cebulką,  
• fragment paznokcia,  
• próbka krwi, 
• tzw. mikroślady znajdujące się np. na smoczku, gryzaku, butelce, szklance, sztućcach, szczoteczce do zębów, golarce itp. 

Test na ojcostwo – jak się do niego przygotować? 

Przygotowanie do tego badania nie jest skomplikowane ze względu na niezmienny charakter naszego DNA. Około 2 godzin przed wymazem powinniśmy powstrzymać się od jedzenia, picia, żucia gumy czy palenia papierosów. W przypadku niemowląt wymagających częstego karmienia okres ten można skrócić do godziny.  

Test na ojcostwo w ciąży 

W rzadkich przypadkach materiał genetyczny do badań pobierany jest od dziecka jeszcze przed urodzeniem. Próbkę pobiera się wówczas podczas wykonywania badań prenatalnych. Nie wymaga to zatem dodatkowego przygotowania dziecka czy matki. Ze względu na inwazyjny charakter tego badania i potencjalne powikłania nie jest to jednak częsta praktyka.  

Ile kosztuje test na ojcostwo? 

Cena wykonania testu na ojcostwo zależy od rodzaju zleconego badania, wymaganych dodatkowych ekspertyz i opinii oraz posiadania przez laboratorium odpowiednich certyfikatów. Certyfikowane laboratoria prowadzące analizy według wystandaryzowanych procedur dają wyższą wiarygodność i pewność wyniku badania.  

Koszt badania sądowego waha się w granicach 1500-2000 zł. Zazwyczaj pokrywa je strona przegrana w procesie sądowym. 

Testy zlecane indywidualnie są nieco tańsze, ponieważ nie wymagają próbki matki ani opinii biegłego sądowego. Ich koszt oscyluje wokół 500-1700 zł. 

Cena testu na ojcostwo wykonanego przed narodzinami dziecka zależy od tygodnia ciąży i skomplikowania procesu izolacji DNA. Badanie wykonane między 8. a 10. tygodniem ciąży wymaga izolowania krwi płodu z krwi matki. Wówczas koszty sięgają nawet 8000 zł. Test z materiału pobranego w czasie badań prenatalnych (ok. 15. tygodnia ciąży) kosztuje ok. 3000 zł.  

Ze względu na duże koszty część laboratoriów oferuje rozłożenie płatności na raty.  

Jak zrobić test na ojcostwo? 

Badanie zaczyna się od pobrania próbek. W przypadku testu indywidualnego możemy je samodzielnie pobrać w domu. Przy teście zleconym sądowo próbki muszą zostać pobrane przez wykwalifikowany personel i odpowiednio zaprotokołowane. Jeśli ojcostwo ustalane jest w czasie ciąży, a próbkę stanowi płyn owodniowy, wówczas pobiera go doświadczony położnik poprzez amniopunkcję. Następnie z próbek izoluje się materiał genetyczny DNA, którego odpowiednie fragmenty zawierające markery genetyczne są powielane. Materiał analizują specjalistyczne skanery i tworzony jest profil genetyczny, który można porównać pomiędzy poszczególnymi osobami. Na tej zasadzie potwierdzamy lub wykluczamy ojcostwo.

Wynik badania otrzymujemy zazwyczaj po 7-10 dniach roboczych.  

Czy test na ojcostwo daje pewny wynik? 

Testy ustalające ojcostwo dają jednoznaczną odpowiedź. Potwierdzają je ze 100% pewnością lub wykluczają w 99,99%.  

Dlaczego nie w 100%? Istnieje możliwość, że potencjalny ojciec dziecka ma jednojajowego brata bliźniaka o identycznym materiale genetycznym. Wówczas przeprowadzone badanie może wskazać obu mężczyzn jako ojców dziecka. Jest to jedyny przypadek, w którym test na ojcostwo nie da jednoznacznego wyniku. 

Test na ojcostwo może rozwiać wiele wątpliwości prywatnych, jak i sądowych sporów na temat ustalenia ojcostwa. Jego przebieg jest dość prosty, pobranie próbek w większości przypadków bezpieczne i bezbolesne, a wyniki badania są jednoznaczne i pewne.  

Przeczytaj również:
Badania DNA. Co warto o nich wiedzieć?