Antybiotyk na zatoki. Kiedy go stosować?

Zapalenie zatok to powszechna dolegliwość, która dotyka osoby w różnym wieku, zarówno dzieci, jak i dorosłych. Może przyjmować różne formy: od łagodnych infekcji wirusowych po przewlekłe stany zapalne, w tym o podłożu alergicznym. Różnorodność objawów i przyczyn sprawia, że nie zawsze łatwo jest postawić trafną diagnozę. Warto wiedzieć, jak rozpoznać zapalenie zatok, jak długo mogą utrzymywać się jego objawy oraz kiedy konieczna jest konsultacja z lekarzem specjalistą.

Przeczytaj o przyczynach i objawach zapalenia zatok 

Kiedy zastosować antybiotyk na zatoki?

Pamiętaj, że wirusowe zapalenie zatok nie wymaga stosowania antybiotyku.

Celem antybiotykoterapii jest walka z bakteriami, dlatego nie należy z niej korzystać przy chorobach wirusowych. Może to doprowadzić do osłabienia odporności organizmu. Środki tego typu mają mocne działanie, a ich przyjmowanie wiąże się z ryzykiem poważnych skutków ubocznych. Większość z nich wymaga także podawania probiotyków, zapobiegających degradacji naturalnej flory bakteryjnej jelit czy rozwojowi zakażeń grzybiczych.

Bakteryjne zapalenie zatok to stan, w którym błona śluzowa zatok przynosowych ulega infekcji bakteryjnej.

Objawy tego schorzenia są dość intensywne i obejmują:

• uczucie rozpierania lub ból w okolicy czoła, policzków, nasady nosa lub między oczami,
• niedrożność nosa, utrudnione oddychanie przez nos,
• wydzielinę z nosa (katar wodnisty lub gęsty, wydzielina spływająca po tylnej ścianie gardła),
• osłabienie węchu lub jego całkowitą utratę,
• ból głowy nasilający się przy pochylaniu, kaszlu lub wysiłku fizycznym,
• kaszel, szczególnie nasilający się nocą i nad ranem,
• gorączkę lub stan podgorączkowy,
• uczucie zmęczenia, ogólnego rozbicia, obniżoną koncentrację.

Antybiotyki stają się szczególnie istotne, gdy infekcja ma gwałtowny przebieg. Odpowiednie leki są w stanie skutecznie zwalczać bakteryjne zakażenia i zapobiegać groźnym powikłaniom, takim jak zapalenie opon mózgowych czy ropnie. Dlatego, gdy zauważysz wymienione objawy, nie zwlekaj z wizytą u lekarza. To on oceni, czy wprowadzenie antybiotyku jest konieczne w leczeniu zapalenia zatok.

Jaki jest najlepszy antybiotyk na zapalenie zatok?

Dobór antybiotyku powinien zostać poprzedzony wykonaniem odpowiednich badań. Na ich podstawie można stwierdzić, jaki rodzaj bakterii odpowiada za powstanie zapalenia i gdzie dokładnie zlokalizowany jest stan zapalny.

W prawidłowo przeprowadzonej diagnostyce największe znaczenie ma posiew w kierunku obecności drobnoustrojów. Wymaz warto pobrać zwłaszcza w przypadku przewlekłego zapalenia zatok o nieznanym pochodzeniu. Wynik posiewu daje odpowiedź na to, jaki antybiotyk należy stosować do zwalczania infekcji. Preparat o wąskim spektrum działania zwalcza niewielką, konkretną grupę drobnoustrojów. W przypadku infekcji mieszanej lepiej sprawdza się antybiotyk o szerokim spektrum działania.

Na zapalenie zatok najczęściej stosowane są:

• amoksycylina,
• azytromycyna (tzw. antybiotyk 3-dniowy),
• klarytromycyna,
• lewofloksacyna.

Klarytromycyna i azytromycyna mogą być stosowane w sytuacjach, gdy terapia amoksycyliną nie przynosi oczekiwanych rezultatów. Lewofloksacyna i moksyfloksacyna zazwyczaj są rezerwowane na wypadek, gdy inne metody zawiodą.

Dla osób z alergią na penicyliny dostępne są inne leki, takie jak:

• cefuroksym,
• klarytromycyna,
• moksyfloksacyna,
• lewofloksacyna.

Pamiętaj, że te substancje mają silne działanie i możliwe skutki uboczne. W związku z tym to, jakie antybiotyki na zatoki przyjmować i czy w ogóle antybiotyk na zatoki jest wskazany, nie jest zależne od wyboru pacjenta, lecz decyzji lekarza.

Zgodnie z międzynarodowymi standardami, najlepszy antybiotyk na zatoki to taki, który działa na cztery główne szczepy bakteryjne, potencjalnie mające swój udział w rozwoju infekcji.

Są to:

• Staphylococcus aureus (gronkowiec złocisty),
• Streptococcus pneumoniae (dwoinka zapalenia płuc),
• Haemophilus influenzae (bakteria),
• Moraxella catarrhalis (bakteria gram-ujemna).

Jaki antybiotyk na zatoki dla dzieci?

Zapalenie zatok u dzieci często zaczyna się jako infekcja wirusowa, która zwykle ustępuje samoistnie w ciągu 7-10 dni i nie wymaga leczenia antybiotykami. Przedłużająca się infekcja może jednak przejść w fazę bakteryjną. Wówczas zalecana jest antybiotykoterapia połączona ze stosowaniem glikokortykosteroidów donosowych. Najczęściej antybiotyk na zatoki pierwszego wyboru to amoksycylina.

Decyzja o podaniu antybiotyku na zatoki powinna zawsze należeć do lekarza, który oceni stan dziecka na podstawie objawów klinicznych, a w niektórych przypadkach zleci dodatkowe badania, takie jak posiew z wydzieliny nosa czy badanie obrazowe zatok.

Nie każde zapalenie zatok u dziecka wymaga antybiotyku. Jeśli przyczyną są wirusy, antybiotyki nie tylko nie pomogą, ale mogą również zaszkodzić, powodując niepotrzebne skutki uboczne i rozwój oporności bakteryjnej.

Dopilnuj, żeby dziecko przyjmowało antybiotyk na zatoki regularnie, zgodnie z zaleceniami lekarza, nawet jeśli objawy ustąpią wcześniej. Przerwanie terapii zbyt wcześnie może prowadzić do nawrotu infekcji oraz rozwoju oporności bakterii.

Antybiotyk na zatoki w ciąży

Zapalenie zatok to dolegliwość, która może być szczególnie uciążliwa dla kobiet w ciąży. Domowe sposoby, takie jak inhalacje, nie zawsze są skuteczne przy osłabionym układzie odpornościowym. Do decyzji lekarza pozostaje stosowanie antybiotyku na zatoki w ciąży oraz w czasie karmienia piersią. W przypadku zaostrzenia objawów infekcji, czasami wskazane jest włączenie antybiotykoterapii na bazie penicylin (w tej grupie znajduje się amoksycylina) lub cefalosporyn.

Odpowiednio dobrane antybiotyki stwarzają niewielkie ryzyko toksycznego działania na płód, a zapobiegają przerodzeniu się miejscowego stanu zapalnego w znacznie poważniejszą infekcję.

Decyzję o wdrożeniu antybiotykoterapii w trakcie ciąży podejmij po konsultacji z lekarzem, aby zapewnić bezpieczeństwo sobie i dziecku.

Jak długo stosować antybiotyk na zatoki?

Efekty działania antybiotyku na zapalenie zatok zwykle widoczne są po około 3-4 dniach od rozpoczęcia terapii. Podczas antybiotykoterapii warto przyjmować probiotyki, które zadbają o równowagę flory bakteryjnej jelit.

Antybiotyk na zapalenie zatok powinien być stosowany ściśle według zaleceń lekarza. Antybiotykoterapia przy bakteryjnym stanie zapalnym zatok trwa zwykle 10-14 dni. Kontynuuj ją jednak nawet wtedy, gdy objawy ustąpią wcześniej. Wyleczenie zapalenia chroni przed przewlekłym zapaleniem zatok przynosowych i groźnymi powikłaniami.

Czy istnieje antybiotyk na zatoki bez recepty?

Wszystkie antybiotyki na zapalenie zatok są na receptę. Wynika to z konieczności prawidłowej diagnozy, ponieważ większość zapaleń zatok nie wymaga antybiotykoterapii.

Nigdy nie stosuj antybiotyków „po rodzinie” ani nie kończ poprzednich kuracji. Jeśli lek był dobrany do konkretnej osoby i jej choroby, w Twoim przypadku może okazać się nieskuteczny lub szkodliwy.

W przypadku nasilonych lub długotrwałych objawów zawsze skonsultuj się z lekarzem, który zdecyduje o potrzebie włączenia antybiotyku. Pamiętaj, że samodzielne przyjmowanie antybiotyków jest niebezpieczne.