Kodeina. Leczy czy uzależnia?

Kodeina – co to jest? 

Kodeina to substancja chemiczna pozyskiwana z opium, pochodna morfiny. Ma działanie przeciwkaszlowe, przeciwbiegunkowe, uspokajające i łagodnie przeciwbólowe.

Kodeina pobudza receptory opioidowe w mózgu, dzięki czemu hamuje odruch kaszlu oraz zagęszcza produkowaną wydzielinę. Kodeina w organizmie w niewielkim stopniu jest przekształcana do morfiny, stąd jej łagodne działanie przeciwbólowe.  

Kodeina – w jakich lekach występuje? 

• Leki przeciwkaszlowe – można ją stosować w przypadku suchego kaszlu, który pojawia się podczas infekcji. Kodeina hamuje odruch kaszlu, przez co ogranicza jego nasilenie. Leki przeciwkaszlowe z kodeiną mają postać tabletek, tabletek musujących lub syropu. 
• Leki przeciwbólowe – ze względu na swoje działanie łagodnie przeciwbólowe, kodeina dodawana jest do leków zwalczających ból. Takie leki można stosować doraźnie w przypadku bólu głowy, migren, bólu zęba, bólów miesiączkowych czy kostno-stawowych. Kodeina w takich lekach jest łączona z paracetamolem.  

Kodeina jest dostępna w lekach bez recepty i na receptę. W Polsce obowiązuje prawo, które zobowiązuje farmaceutów do ograniczania sprzedaży tej substancji w aptekach.  

Kodeina – przeciwwskazania 

Przeciwwskazaniami do stosowania substancji z kodeiną są: 

• astma oskrzelowa, 
• niewydolność oddechowa, 
• zaburzenia oddychania, 
• zaparcia, 
• uzależnienie od opioidów, 
• śpiączka. 

Kodeiny nie mogą stosować dzieci poniżej 12. roku życia. Powyżej tego wieku można ją stosować w przypadku silnego, krótkotrwałego bólu, kiedy paracetamol lub ibuprofen są nieskuteczne. 

Kodeiny nie powinny stosować kobiety w ciąży i karmiące, ponieważ przenika przez łożysko do krwiobiegu płodu oraz do pokarmu. 

Kodeina w połączeniu z innymi lekami 

Kodeina wchodzi w szereg interakcji z innymi substancjami leczniczymi: 

• w połączeniu z lekami oddziałującymi na ośrodkowy układ nerwowy, np. przeciwdepresyjnymi, przeciwlękowymi, przeciwhistaminowymi, nasennymi, może dochodzić do zaburzeń świadomości; 
• podczas przyjmowania leków na chorobę Parkinsona może nasilić się ich działanie uspokajające; 
• jednoczesne przyjmowanie pochodnych morfiny, benzodiazepin czy barbituranów może powodować zahamowanie ośrodka oddechowego; 
• leki zawierające alkohol mogą nasilać działanie kodeiny; 
• kodeina może osłabiać działanie metoklopramidu (leku na perystaltykę jelit). 

Kodeina – działania niepożądane 

Najczęściej obserwowanymi działaniami niepożądanymi zażycia kodeiny są: 

• nudności, 
• wymioty, 
• zaparcia, 
• senność 
• zawroty głowy. 

Rzadziej występujące objawy niepożądane to: 

• zaburzenia nastroju, 
• zatrzymanie moczu, 
• zahamowanie ośrodka oddechowego, 
• spadek ciśnienie tętniczego, 
• omdlenia, 
• omamy. 

Kodeina – uzależnienie 

Niewłaściwie stosowane leki z kodeiną mogą powodować uzależnienie psychiczne i/lub fizyczne.  

Po odstawieniu kodeiny po długotrwałym przyjmowaniu (6-12 miesięcy) mogą pojawić się objawy zespołu abstynencyjnego: 

• ból głowy, 
• problemy ze snem, 
• objawy grypopodobne, 
• depresja. 

Leki z kodeiną powinny być stosowane doraźnie, najlepiej po konsultacji z lekarzem lub farmaceutą.  

Kodeina – przedawkowanie 

Dzienna dawka kodeiny nie powinna być wyższa niż 240 mg.  

Stosowanie wyższych dawek może spowodować: 

• zwężenie źrenic, 
• zaburzenia świadomości, 
• nieregularny rytm serca, 
• spadek ciśnienia tętniczego, 
• halucynacje, 
• senność, 
• ból w klatce piersiowej, 
• niedotlenienie, 
• spłycony oddech. 

Jeśli podejrzewasz przedawkowanie kodeiny, niezwłocznie zgłoś się do lekarza.