Dlaczego barszcz Sosnowskiego jest niebezpieczny?

Barszcz Sosnowskiego (Heracleum sosnowskyi) to roślina z rodziny selerowatych (Apiaceae). Według botaników dawnego bloku wschodniego istnieje odrębny gatunek – barszcz mantegazyjski, jednak obecnie używa się jedynie określenia barszcz Sosnowskiego. Roślina ta została sklasyfikowana po raz pierwszy przez rosyjskiego badacza Dimitrija Iwanowicza Sosnowskiego i od jego nazwiska wzięła swoją nazwę.  

Barszcz Sosnowskiego – pochodzenie 

Barszcz Sosnowskiego został sprowadzony do Europy w XIX wieku z byłego ZSRR. Rosjanie chcieli stworzyć z barszczy kaukaskich bardzo wydajne rośliny pastewne do produkcji pasz. Zmiany genetyczne doprowadziły do powstania tego niebezpiecznego gatunku. W Polsce także zaczęto uprawę barszczu w celu produkcji pasz dla bydła, jednak władze szybko wycofały się z tego pomysłu, gdy ludzie pracujący przy uprawie zaczęli doznawać ciężkich poparzeń.  

Jak wygląda barszcz Sosnowskiego? 

Barszcz Sosnowskiego to bardzo okazała roślina, którą można spotkać na łąkach, w ogrodach i parkach, a także nad brzegami rzek i jezior. Osiąga wysokość do 3,5 m (największe odnotowane okazy miały powyżej 4 m), a średnica łodygi dochodzi do 10 cm. Liście wyrastają z łodygi i osiągają do 1,5 m długości. Dolna część łodygi i ogonki liściowe pokryte są ciemnopurpurowymi plamkami. Na całej roślinie znajdują się sztywne włoski wydzielnicze. Roślina na szczycie pędów wytwarza rozległe kwiatostany zebrane w baldach, mogą one osiągnąć do 50 cm średnicy. Barszcz posiada drobne, białe kwiatki.  

Jeden baldach może posiadać nawet do 20 tysięcy kwiatów.  

Barszcz Sosnowskiego potrafi wyprodukować 40 tysięcy nasion, które zapoczątkowują kolejne rośliny. Jest to roślina dwuletnia – w pierwszym roku wytwarza liście, a w drugim kwitnące pędy. Po wydaniu nasion roślina zamiera.  

Barszcz Sosnowskiego – skutki kontaktu z rośliną 

Barszcz Sosnowskiego stanowi bardzo duże zagrożenie dla człowieka oraz zwierząt. Roślina wytwarza sok, który zawiera olejek eteryczny. Ma on w swoim składzie furanokumaryny. Można je znaleźć w każdej części rośliny – łodydze, liściach, kwiatach, a także we włoskach wydzielniczych.  

Furanokumaryny pod wpływem promieniowania UV po kontakcie ze skórą wywołują silne fotodermatozy, oparzenia II i III stopnia.  

Poparzenie barszczem Sosnowskiego – objawy 

Zmiany skórne pojawiają się na ciele od 30 minut do 2 godzin po kontakcie z rośliną lub jej sokiem. Występuje zaczerwienienie skóry i pojawiają się bąble wypełnione płynem surowiczym. Objawy mogą się nasilić w ciągu 24 godzin.  

Najbardziej skrajne przypadki poparzenia prowadzą do powstania wrzodziejących ran czy martwicy skóry.  

Poparzenie wywołuje stan zapalny skóry, który może utrzymywać się do kilku dni. Po zagojeniu ran w miejscu kontaktu z rośliną skóra pozostaje ciemniejsza i jest bardzo wrażliwa na promieniowanie UV. Taka nadwrażliwość może utrzymywać się nawet do kilku lat.  

Barszcz Sosnowskiego pod wpływem wysokiej temperatury wydziela także lotny olejek eteryczny, który może podrażnić drogi oddechowe oraz oczy bez bezpośredniego kontaktu z rośliną.  

Jak chronić się przed barszczem Sosnowskiego? 

Przede wszystkim najlepszą metodą jest unikanie kontaktu czy przebywania w pobliżu tej rośliny. W przypadku jej dotknięcia należy: 

• przemyć skórę wodą z mydłem, 
• udać się na konsultację lekarską, 
• unikać ekspozycji na promienie słoneczne w przeciągu dwóch dni od kontaktu z rośliną.  

Barszcz Sosnowskiego – leczenie poparzeń 

Oparzenia wywołane kontaktem z barszczem Sosnowskiego należy leczyć pod opieką lekarza. W leczeniu stosuje się maści i kremy ze srebrem, które przyspieszają gojenie ran oraz likwidują swędzenie i ból. Na poparzone miejsca można nakładać także preparaty z pantenolem, które łagodzą objawy poparzenia. Na powstałe blizny należy nakładać preparaty nawilżające oraz stosować ochronę przeciwsłoneczną.  

Co zrobić, gdy na naszej działce pojawi się barszcz Sosnowskiego? 

Jeśli w naszym ogrodzie lub na działce rozpoznamy tę szkodliwą roślinę, należy jak najszybciej ją usunąć. Trzeba jednak pamiętać o zachowaniu zasad bezpieczeństwa. Aby uniknąć poparzenia, należy nałożyć grube syntetyczne rękawice, gogle ochronne oraz ubranie wykonane z syntetycznego materiału niewchłaniającego soków z rośliny.  

Źródła: 

• Krzysztofiak A., Romański M., Walka z barszczem Sosnowskiego – jednym z najgroźniejszych gatunków roślin inwazyjnych w Polsce, Wigierski Park Narodowy, Pracownia Naukowo-Edukacyjna. 
• http://barszcz-sosnowskiego.pl/ (dostęp: 1.07.2020).