Czym jest bronchoskopia?

Bronchoskopia – na czym polega? 

Bronchoskopia to procedura wykonywana zwykle przy pomocy giętkiego fiberoskopu wyposażonego w kamerę ze źródłem światła na końcu oraz tor do wprowadzania instrumentów zabiegowych i pobierania próbek materiałów. W przypadku bronchoskopii terapeutycznej niekiedy używa się bronchoskopów sztywnych, czyli klasycznych, o szerszym świetle, umożliwiających sprawne przeprowadzanie procedur zabiegowych. Dostępne są również silnie wyspecjalizowane aparaty wyposażone w dodatkowe przyrządy diagnostyczne, takie jak na przykład głowica ultrasonograficzna do badań przez ścianę dróg oddechowych.  

Elementem bezpośredniego przygotowania pacjenta do bronchoskopii jest podanie mu znieczulenia. W tym celu stosuje się roztwory lidokainy o zmniejszającym się stężeniu do rozpylania na błonę śluzową poszczególnych odcinków dróg oddechowych. Ponadto pacjenta można wprowadzić w płytką sedację za pomocą leków dożylnych. Pacjent w trakcie badania może pozostawać w pozycji leżącej na plecach lub też półleżącej. Lekarz ustawia się za głową pacjenta, przed nim lub z boku, zależnie od przeprowadzanego typu procedury oraz osobistej preferencji. Bronchoskop wprowadzany jest przez usta lub nos. U pacjentów z wyłonioną tracheostomią lub zaintubowanych te właśnie dojścia do dróg oddechowych wykorzystywane są przy badaniu. Bronchoskop wprowadza się do dróg oddechowych – krtani, tchawicy i oskrzeli. W trakcie badania ocenia się:  

• stan błony śluzowej dróg oddechowych, jej ewentualne ubytki, nadżerki, cechy nieprawidłowego ukrwienia, zapalenia czy obecność patologicznych tworów, 
• wygląd i ruchomość fałdów głosowych krtani, 
• ruchomość poszczególnych odcinków dróg oddechowych, 
• drożność dróg oddechowych, ewentualne zwężenia i przeszkody, 
• obecność i charakter wydzieliny. 

W przypadku zauważenia nieprawidłowości tor zabiegowy aparatu umożliwia pobranie wycinków z podejrzanego miejsca, wykonanie płukania i pozyskanie popłuczyn oskrzelikowo-pęcherzykowych, przeprowadzenie biopsji zmiany oraz wiele innych specjalistycznych procedur. 

W czasie badania konieczne jest stałe monitorowanie parametrów życiowych, w których skład wchodzą pomiar saturacji, czyli wysycania krwi tlenem za pomocą nieinwazyjnego czujnika umieszczanego na palcu, elektrokardiografia oraz pomiar ciśnienia tętniczego. Każdy pacjent ma też założony dostęp dożylny do żyły obwodowej. 

Bronchoskopia – jak przygotować się do badania? 

Pacjent kwalifikowany do bronchoskopii musi mieć wykonany szereg badań: 

• elektrokardiogram standardowy, 
• zdjęcie RTG klatki piersiowej lub tomografię komputerową klatki piersiowej, 
• ocenę układu krzepnięcia, w skład której wchodzi ocena czasów – protrombinowego i kaolinowo-kefalinowego oraz liczby płytek krwi w dniu badania. 
• ocenę saturacji lub gazometrię krwi w przypadku niewydolności oddechowej, 
• spirometrię – u pacjentów doświadczających obturacji, czyli skurczów oskrzeli. 

Ponadto chorzy stosujący przewlekle leki przeciwkrzepliwe i przeciwpłytkowe muszą koniecznie przed badaniem skonsultować się ze swoim lekarzem prowadzącym, ponieważ część z nich, jak warfaryna czy acenokumarol, wymaga okresowej zamiany na podskórnie podawane haparyny, inne, np. Klopidogrel, muszą zostać bezwzględnie odstawione nawet na 7 dni przed bronchoskopią, z kolei jeszcze inne, jak niskie dawki kwasu acetylosalicylowego, mogą być stosowane w dotychczasowy sposób. Każdy pacjent i jego terapia wymaga jednak indywidualnej oceny lekarza przed podjęciem decyzji o modyfikacji lub kontynuacji leczenia przeciwkrzepliwego lub przeciwpłytkowego! 

Pacjent musi powstrzymać się od spożywania pokarmów na co najmniej 4 godziny, a od przyjmowania płynów na co najmniej 2 godziny przed badaniem. 

UWAGA! Po badaniu pierwsze pożywienie lub napój można przyjąć najwcześniej po 2 godzinach. Czas ten jednak jest zależny od zastosowanego znieczulenia i zawsze należy stosować się do zalecenia lekarza wykonującego badanie. 

Bronchoskopia – wskazania 

Bronchoskopia, ze względu na swą wartość jako narzędzie zarówno diagnostyczne, jak i terapeutyczne znajduje zastosowanie we wskazaniach z obu tych grup. Oto przykładowe wskazania do bronchoskopii: 

• krwioplucie, 
• nawracające zapalenia płuc o tym samym umiejscowieniu, nasuwające podejrzenie o zaburzeniu drożności oskrzela prowadzącego do miejsca infekcji, 
• przewlekły kaszel o nieznanej przyczynie,  
• duszność o nieznanej przyczynie, 
• ogniskowa niedodma lub rozdęcie płuca w badaniach obrazowych, sugerujące zamknięcie lub znaczne zwężenie oskrzela prowadzącego do zajętego obszaru, 
• zmiany ogniskowe w płucach lub śródpiersiu – możliwość pobrania próbek do badania histologicznego lub cytologicznego, 
• zaleganie dużej ilości wydzieliny w drogach oddechowych – możliwość odessania, 
• zatamowanie aktywnego krwotoku z dróg oddechowych, 
• usunięcie ciała obcego z dróg oddechowych. 

Bronchoskopia – przeciwwskazania 

Przeciwwskazania do bronchoskopii to głównie poważne i zaawansowane choroby układu krążenia. Nie należy jej wykonywać u pacjentów z ciężką niewydolnością serca, ciężkimi zaburzeniami rytmu serca, z niestabilną chorobą wieńcową oraz u tych, którzy przebyli zawał mięśnia sercowego w czasie 2 tygodni poprzedzających planowane badanie. Ponadto przeciwwskazanie do bronchoskopii diagnostycznej stanowi ciężka niewydolność oddechowa (jeśli spowodowana jest nagłą niedrożnością oskrzela, może paradoksalnie stanowić wskazanie do bronchoskopii terapeutycznej, w czasie której zostanie na przykład usunięte ciało obce zamykające oskrzele). Procedura z użyciem bronchoskopu sztywnego przeciwwskazana jest również u pacjentów z chorobą zwyrodnieniową kręgosłupa szyjnego. 

Bronchoskopia – powikłania 

Jak każda procedura inwazyjna, również bronchoskopia obarczona jest ryzykiem wystąpienia powikłań. W jej przebiegu może dojść do przejściowego spadku wysycenia krwi tlenem czy nagłego skurczu podrażnionych mechanicznie oskrzeli. Możliwe jest, szczególnie w czasie procedur pobierania wycinków czy wykonywania biopsji, wystąpienie krwawienia, zwykle łatwego do opanowania, w rzadkich przypadkach poważnego. Bardzo rzadko może dojść do uszkodzenia elementów drzewa oskrzelowego.