Rdest ptasi – jakie są jego właściwości lecznicze?

Rdest ptasi – charakterystyka i występowanie

Rdest ptasi (łac. Polygonum aviculare) to rosnąca w skupiskach nieduża, ścieląca się po podłożu roślina, osiągająca zwykle do 50 cm długości. Ma rozgałęzioną łodygę, obficie pokrytą niewielkimi liśćmi. Kwitnie od czerwca do września drobnymi, białawo-zielonymi kwiatami. Owoce rdestu to drobne orzeszki o trójkątnym kształcie. 

Rdest ptasi występuje pospolicie na terenie całej kuli ziemskiej. W Polsce uznawany jest za chwast – można go spotkać na polach uprawnych, podwórkach, przydrożach, w ogrodach, na ścieżkach, a nawet między płytkami chodnikowymi. 

Rdest ptasi – właściwości i działanie 

Surowcem wykorzystywanym w zielarstwie jest ziele rdestu ptasiego zbierane w początkowym okresie kwitnienia. Główne związki występujące w tej roślinie to: 

• flawonoidy, 
• garbniki, 
• kwasy polifenolowe, 
• sole mineralne, w tym rozpuszczalna w wodzie krzemionka. 

Za najważniejsze funkcje lecznicze tej rośliny odpowiedzialne są zawarte w niej flawonoidy. To dzięki nim wykazuje właściwości moczopędne, które znane i wykorzystywane były już w starożytności. Pomaga również usunąć szkodliwe produkty przemiany materii, chroniąc w ten sposób wątrobę, a także nadmiar jonów sodu i chloru, przyczyniając się tym samym do szybszej redukcji obrzęków.  

Co więcej, wydalanie z moczem krzemionki zawartej w rdeście działa hamująco na krystalizację soli mineralnych, zapobiegając w ten sposób powstawaniu kamieni moczowych.  

Krzemionka ma także dobroczynny wpływ na wiele narządów wewnętrznych, tkanek oraz płynów ustrojowych. Zwiększa elastyczność oraz przyspiesza rozwój tkanki łącznej, co znajduje zastosowanie w leczeniu jej ubytków. Odpowiedzialna jest także za dobrą kondycję skóry, włosów i paznokci.  

Ziele rdestu ptasiego wykazuje też działanie przeciwkrwotoczne, przeciwzapalne, bakteriobójcze oraz regulujące przemianę materii.  

Rdest ptasi – zastosowanie 

Ziele rdestu ptasiego znajduje zastosowanie w leczeniu wielu schorzeń, takich jak między innymi: 

• przewlekłe nieżyty dróg moczowych, 
• zmniejszone wydalanie moczu, 
• kamica fosforanowa i szczawianowa, 
• drobne krwawienia jelitowe, 
• stany zapalne błon śluzowych przewodu pokarmowego, 
• wzdęcia, 
• łagodniejsze biegunki, 
• choroby wątroby, 
• stany zapalne błony śluzowej jamy ustnej, gardła i pochwy. 

Co więcej, w mieszankach ziołowych używany jest pomocniczo w terapii: 

• chorób reumatycznych, 
• skazy moczanowej, 
• gruźlicy płuc, 
• miażdżycy, 
• trądziku, 
• zapalenia skóry, 
• trudno gojących się ran, 
• ubytków tkanki łącznej i skóry (spowodowanych np. mechanicznymi uszkodzeniami, ropniami, wrzodami, oparzeniami oraz zabiegami chirurgicznymi). 

Rdest ptasi jest uznawany za roślinę o właściwościach kosmetycznych, znajdując tym samym zastosowanie w pielęgnacji twarzy, ciała oraz włosów.  

Rdest ptasi – przeciwwskazania 

Rdestu ptasiego nie powinny stosować kobiety w ciąży i karmiące piersią oraz dzieci. Podobnie jak w przypadku innych roślin przeciwwskazaniem jest również nadwrażliwość na tę roślinę. 

Ponadto rdest ptasi zawiera tzw. czynnik antytiaminowy – jest to związek rozkładający witaminę B1. Dlatego efektem ubocznym długotrwałego stosowania tego ziela mogą być niedobory witaminy B1 – w tym przypadku należałoby rozważyć jej suplementację.  

Źródła: 

• Kiełtyka-Dadasiewicz A. Rośliny w nowoczesnej kosmetologii. WAWSSP, Lublin 2016. 
• Senderski M. Prawie wszystko o ziołach i ziołolecznictwie. Wydawnictwo Mateusz Senderski, Podkowa Leśna 2017. 
• Ożarowski A, Jaroniewski W. Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie. IWZZ, Warszawa 1987. 
• Ożarowski A. Ziołolecznictwo. Poradnik dla lekarzy.PZWL, Warszawa 1982.