Chrom – czy powinno się go suplementować?

Źródła chromu  

Chrom występuje naturalnie w żywności. Najbogatsze źródła to:  

• drożdże,  
• grzyby,  
• orzechy,  
• szparagi,  
• mąka pełnoziarnista,  
• ser,  
• suszone śliwki,  
• podroby (nerki, wątroba),  
• ostrygi.  

Dzienna bezpieczna dawka szacowana jest w przedziale od 50 do 200 µg na dobę. Wystarczające dzienne spożycie dla kobiet wynosi 25 µg na dobę, natomiast dla mężczyzn 35 µg na dobę. 

Właściwości chromu 

Chrom III ma następujące właściwości: 

• bierze udział w metabolizmie cukru, białek i tłuszczów, 
• jest składnikiem enzymów trawiennych, 
• reguluje apetyt, zmniejsza łaknienie, 
• występuje w RNA, 
• ma udział w krzepnięciu krwi. 

Najwięcej przeprowadzonych dotychczas badań nad chromem III dotyczyło metabolizmu cukru. Pierwiastek na drodze różnych mechanizmów zwiększa odpowiedź komórek na insulinę. Liczne wyniki badań naukowych mówią, że chrom może wykazywać pozytywne działanie u osób z cukrzycą typu 2 poprzez polepszanie odpowiedzi komórek na insulinę oraz obniżenie glikemii na czczo. Dodatkowo u osób otyłych sprzyja zmniejszeniu zawartości tkanki tłuszczowej na rzecz tkanki mięśniowej. Ponadto niweluje poziom złego cholesterolu LDL, podwyższając HDL, przez co zmniejsza ryzyko miażdżycy.  

Pozytywne efekty suplementacji są obserwowane tylko u chorych z niedoborem chromu. Natomiast u osób zdrowych korzyści nie odnotowano. Z tego powodu Europejski Urząd ds. Żywności nie zalicza chromu do niezbędnych mikroelementów. 

Niedobór chromu  

Obniżony poziom chromu jest czynnikiem sprzyjającym rozwojowi cukrzycy u osób dorosłych. 

Objawami niedoboru chromu są: 

• osłabienie, 
• nerwowość, 
• zmęczenie, 
• depresja, 
• stany lękowe, 
• podwyższony poziom cukru we krwi. 

U osób chorych na cukrzycę stwierdzono, że niedobór chromu wiąże się z: 

• nietolerancją glukozy, 
• zaburzonym metabolizmem białek, 
• wzrostem ryzyka miażdżycy naczyń krwionośnych. 

Nadmiar chromu  

Nadmierna podaż chromu w organizmie prowadzi do: 

• stanów zapalnych skóry, 
• wrzodów żołądka i dwunastnicy, 
• zaburzenia pracy nerek i wątroby, 
• nowotworów. 

Zalecenia w przypadku suplementacji chromu 

Chrom występuje jako składnik monopreparatów oraz produktów wieloskładnikowych. W tych pierwszych ma większe dawki – nawet 200 µg. Są one przeznaczone dla osób dorosłych z obniżonym poziomem chromu i zaburzoną gospodarką węglowodanów (otyłość, cukrzyca). W preparatach wieloskładnikowych znajduje się wśród innych mikroelementów, a dawki są niskie. Nie należy przekraczać dziennego spożycia wskazanego na opakowaniu. Chrom najlepiej przyjmować w trakcie posiłku oraz popijać dużą ilością wody, aby chronić żołądek.  

Zapotrzebowanie organizmu człowieka na chrom jest bardzo małe. Prawidłowo zbilansowana dieta zapewnia odpowiednią podaż pierwiastka, dlatego nie zaleca się suplementacji u osób zdrowych bez potwierdzonego niedoboru. 

Biodostępność chromu  

Chrom III przyswajany jest z pożywienia w jelitach i odkładany przede wszystkim w nerkach i śledzionie. Wchłanianie z przewodu pokarmowego obniża obecność fitynianów roślinnych, związków fosforowych (napoje gazowane), węglanu wapnia, żelaza, cynku i manganu. Odwrotne działanie wykazują witamina C, niacyna, aminokwasy, szczawiany. Dobrze przyswajane są związki chelatowane, tj. pikolinian oraz polinikotynian, a także połączenie chrom-niacyna. Najlepszym wchłanianiem cechuje się chrom organiczny pozyskiwany z mikroalg.  

Chrom VI 

Chrom heksawalentny wykorzystywany jest przez przemysł m.in. w obróbce powierzchni metalowych oraz produkcji środków ochrony drewna. Nie ma on zastosowania w przemyśle farmaceutycznym. Chrom na szóstym stopniu utlenienia (również na piątym i czwartym) ma udowodnione działanie rakotwórcze. Ekspozycja na działanie chromu VI wiąże się z zachorowalnością na nowotwory płuc, ponieważ doskonale się wchłania przez drogi oddechowe. W Unii Europejskiej ustanowiono normę dopuszczalnego stężenia chromu VI w zakładzie pracy, jeśli eliminacja z procesu produkcji nie jest możliwa.