Jak sauna wpływa na nasz organizm?

Jakie wyróżniamy podstawowe rodzaje saun? 

• Sauna sucha (sauna fińska) – temperatura od 60 do 120°C, wilgotność powietrza od 5 do 20%. W środku drewnianej sauny znajduje się piec wyłożony kamieniami. 
• Sauna mokra – temperatura od 50 do 65°C, wilgotność powietrza od 20 do 40%. W środku drewnianej sauny znajduje się parownik, który zwiększa wilgotność powietrza. 
• Sauna parowa (łaźnia rzymska) – temperatura od 45 do 55°C, wilgotność powietrza nawet około 100%. Jest ona zazwyczaj wykonana z płytek ceramicznych, tworzywa sztucznego bądź hartowanego szkła. W środku sauny zamiast tradycyjnego pieca wykorzystuje się specjalne parowniki, których celem jest zachowanie odpowiedniej temperatury oraz generowanie pary zwiększającej wilgotność powietrza. 
• Sauna sucha na podczerwień (tzw. sauna infrared lub IR) – zazwyczaj jest ona zbudowana z drewna i ogrzewana promiennikami podczerwieni ciała, a nie powietrza w saunie. 

Jakie potencjalne korzyści zdrowotne wiążą się z regularnym korzystaniem z sauny? 

• Obniżenie wartości ciśnienia tętniczego krwi. 
• Poprawa profilu lipidowego krwi (zmniejszenie stężenia cholesterolu całkowitego, lipoprotein o niskiej gęstości LDL oraz triglicerydów, jak również wzrost stężenia lipoprotein frakcji HDL). 
• Redukcja stężenia markeru stanu zapalnego (CRP). 
• Poprawa odporności. 
• Zmniejszenie produkcji reaktywnych form tlenu (działanie antyoksydacyjne). 
• Zwiększenie częstotliwości skurczów serca. 
• Polepszenie funkcji krążeniowo-oddechowych. 
• Obniżenie aktywacji autonomicznego układu nerwowego (stan relaksacji). 
• Zmniejszenie sztywności tętnic. 
• Zmniejszenie grubości kompleksu błony wewnętrznej i środkowej tętnic. 
• Zwiększenie podatności tętnic. 
• Rozszerzenie naczyń krwionośnych. 
• Polepszenie funkcji śródbłonka naczyniowego. 
• Wzrost produkcji tlenku azotu. 
• Utrata sodu (w wyniku pocenia). 
• Obniżenie ryzyka śmierci z powodu chorób układu sercowo-naczyniowego oraz z wszystkich przyczyn, jak również redukcja ryzyka nagłej śmierci sercowej. 
• Zmniejszenie ryzyka rozwoju udaru mózgu, choroby Alzheimera i demencji starczej. 
• Spadek ryzyka wystąpienia chorób płuc, w tym zapalenia płuc. 
• Obniżenie ryzyka rozwoju przeziębienia. 
• Poprawa jakości życia i redukcja dolegliwości bólowych u pacjentów z bólem dolnego odcinka kręgosłupa, 
• Poprawa ukrwienia skóry i błony śluzowej dróg oddechowych. 
• Nasilenie procesów detoksykacyjnych w organizmie. 
• Zmniejszenie symptomów zmęczenia. 
• Obniżenie stresu i napięcia emocjonalnego. 
• Poprawa jakości snu. 
• Wspomaganie leczenia niektórych chorób skóry. 
• Złagodzenie objawów depresji. 
• Wzrost wysycenia krwi tlenem. 
• Poprawa zakresu ruchomości stawów. 

Czy sauna może wywierać pozytywny wpływ na proces regeneracji powysiłkowej?  

Choć sauna jest często wybieranym sposobem na polepszenie regeneracji organizmu po zakończonym wysiłku fizycznym (np. treningu siłowym), to jednak dowody naukowe na wyjątkowe korzyści saunowania w tej materii są bardzo ograniczone. Istnieją pewne przesłanki pozwalające sądzić, że regularne korzystanie z kąpieli w saunie może przyczyniać się do poprawy funkcjonowania układu ruchu, zwiększenia elastyczności tkanki łącznej oraz polepszenia wydolności mięśni szkieletowych. Najświeższe doniesienia naukowe sugerują z kolei, że zabiegi w saunie suchej (3 sesje po 8 minut każda) tuż po zakończeniu treningu o wysokiej intensywności mogą wręcz pogarszać wyniki sportowe u pływaków podczas porannego treningu w kolejnym dniu. 

Jakie są potencjalne zagrożenia wynikające z częstego saunowania? 

Uważa się, że sauna jest na ogół bezpieczna dla zdrowia, nawet u osób z chorobami układu krążenia, jednak pod warunkiem, że nie towarzyszy jej jednocześnie konsumpcja alkoholu. Szacuje się, że w Finlandii, czyli kraju o najdłuższej tradycji korzystania z sauny, blisko 25% oparzeń jest spowodowanych nieostrożnym saunowaniem, w tym często po spożyciu alkoholu. Jak się bowiem okazuje, regularne kąpiele w saunie niekorzystnie wpływają na jakość nasienia u mężczyzn oraz powodują znaczne obniżenie wartości ciśnienia tętniczego krwi u osób z niedociśnieniem ortostatycznym (tj. gwałtowny spadek ciśnienia tętniczego po zmianie pozycji na stojącą), czego konsekwencją mogą być omdlenia i upadki. 

Kto powinien unikać korzystania z sauny? 

Z sauny nie powinny korzystać: 

• osoby z gorączką i w okresie zaostrzenia chorób przewlekłych, 
• osoby z chorobami zakaźnymi, 
• pacjenci po niedawno przebytym zawale mięśnia sercowego, 
• pacjenci po niedawno przebytym zabiegu chirurgicznym, 
• pacjenci z guzem mózgu, 
• osoby ze stwierdzoną padaczką, 
• pacjenci ze zdiagnozowaną jaskrą, 
• osoby z owrzodzeniami skóry i niektórymi chorobami skórnymi, 
• pacjenci stosujący środki przeciwzakrzepowe oraz leki w postaci naskórnych plastrów, 
• osoby w stanie po spożyciu alkoholu i/lub pod wpływem narkotyków. 

O czym należy pamiętać, korzystając z sauny? 

• Warto zaczynać przygodę z sauną od niższych temperatur i krótszego czasu trwania kąpieli, następnie przy dobrej tolerancji stopniowo je zwiększać. 
• Koniecznie trzeba uzupełniać straty wody i elektrolitów następujące w wyniku obfitego pocenia, poprzez wypijanie odpowiednich ilości wysokozmineralizowanej wody. 
• Zaleca się zachować około 2 godziny odstępu pomiędzy rozpoczęciem kąpieli w saunie a ostatnim obfitym posiłkiem. 
• Nie powinno się korzystać z sauny po spożyciu alkoholu, ponieważ istotnie zwiększa się w ten sposób ryzyko wystąpienia powikłań i zdarzeń niepożądanych (np. oparzeń). 
• Należy zostawić w przebieralni soczewki kontaktowe oraz wszelkie elementy metalowe, tj. okulary, zegarek, biżuterię, ponieważ mogą one powodować oparzenia.  
• Osoby chorujące przewlekle powinny zaczerpnąć porady lekarskiej przed rozpoczęciem pierwszej kąpieli w saunie. 

Podsumowanie 

• Sauna jest zabiegiem przegrzania ciała z wykorzystaniem wysokiej temperatury oraz dużej lub małej wilgotności powietrza wraz z następującym zaraz po nim zabiegiem schładzania całego ciała przy użyciu zimnej wody. 
• Regularne kąpiele w saunie wywierają pozytywny wpływ na organizm człowieka, zwłaszcza układ odpornościowy, nerwowy, oddechowy, hormonalny, sercowo-naczyniowy oraz kostno-stawowy.  
• Wydaje się, że największe korzyści zdrowotne wynikające z częstego saunowania mogą odnieść pacjenci z chorobami układu krążenia (zwłaszcza nadciśnieniem tętniczym) oraz te osoby, które mają tendencję do używania nadmiernej ilości soli w diecie.