Urlop macierzyński – kiedy przysługuje i jak długo trwa?
Ciąża i czas po urodzeniu dziecka to wyjątkowy okres dla każdej kobiety. W tym czasie ma ona zagwarantowaną szczególną ochronę. Polskie prawo pracy gwarantuje kobietom w ciąży wiele praw i przywilejów, niezależnie od formy zatrudnienia oraz ubezpieczenia. Jednym z nich jest prawo do skorzystania z urlopu macierzyńskiego. Co warto wiedzieć na ten temat?
Czym jest urlop macierzyński?
Urlop macierzyński jest przyznawany kobietom, które w trakcie zatrudnienia urodziły dziecko. Jego celem jest odzyskanie sił po porodzie i umożliwienie kobiecie opieki nad niemowlęciem.
Ile trwa urlop macierzyński?
Urlop macierzyński jest urlopem obowiązkowym, pełnopłatnym, a czas jego trwania uzależniony jest od liczby dzieci urodzonych podczas jednego porodu:
- 20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka,
- 31 tygodni w przypadku urodzenia dwójki dzieci,
- 33 tygodni w przypadku urodzenia trójki dzieci,
- 35 tygodni w przypadku urodzenia czwórki dzieci,
- 37 tygodni w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci.
Urlop macierzyński jest przyznawany wszystkim pracownicom w taki sam sposób, niezależnie od wymiaru czasu pracy, rodzaju umowy o pracę czy długości stażu pracy.
Wyjątek stanowią sytuacje, w których matka wykonuje zawód w ramach umowy zlecenia lub umowy o dzieło (chyba że wynegocjuje korzystne dla siebie zapisy kontraktowe).
Kobieta ciężarna może rozpocząć urlop macierzyński na 6 tygodni przed przewidywaną datą porodu (wówczas urlop macierzyński jest pomniejszony o ten okres).
Urlop macierzyński może również zostać skrócony z powodu urodzenia martwego dziecka i zgonu dziecka po porodzie bądź wykorzystany w późniejszym okresie w przypadku hospitalizacji dziecka po porodzie, przekraczającej okres 8 tygodni.
Urlop macierzyński a urlop tacierzyński
Kobieta ma prawo, aby zrzec się części urlopu na potrzeby ojca. Musi ona jednak przebywać na urlopie macierzyńskim przez minimum 14 tygodni, a warunkiem rezygnacji jest wykorzystanie pozostałego czasu przez ojca dziecka. Jeśli jest to niemożliwe, kobieta ma obowiązek wykorzystać cały przysługujący jej czas urlopu.
Przeczytaj również:
Urlop tacierzyński – ile trwa i komu przysługuje?
Urlop macierzyński a urlop rodzicielski
Po wykorzystaniu całego urlopu macierzyńskiego kobiecie przysługuje prawo do nieobowiązkowego urlopu rodzicielskiego, który jest dłuższy od macierzyńskiego i wynosi:
- 32 tygodnie w przypadku urodzenia jednego dziecka,
- 34 tygodnie przy urodzeniu dwójki i więcej.
Urlop rodzicielski nie musi być wykorzystany w całości, może być dzielony z drugim rodzicem oraz może być wzięty w późniejszym czasie (do 16 tygodni od momentu zakończenia urlopu macierzyńskiego).
Zasiłek macierzyński i rodzicielski wypłacane przez ZUS są uzależnione od tego, czy kobieta wykorzysta dodatkowo urlop rodzicielski. Wyliczane są na podstawie średniego miesięcznego wynagrodzenia z przeciągu ostatnich 12 miesięcy.
Źródła:
- Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 18 czerwca 2020 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy- Kodeks pracy.
- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 kwietnia 2017 r. w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią.
- Ustawa z dnia 7 kwietnia 2017 r. o zmianie ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych.
- Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej.
- Ustawa z dnia 16 kwietnia 2020 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw.
- Obwieszczenie Ministra Zdrowia z 21 października 2020 r. w sprawie wykazu refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia oraz wyrobów medycznych.
- Ustawa z dnia 4 listopada 2016 r. o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem”.
- Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta.
