Odwar, napar, macerat – czym się od siebie różnią?

Czym jest odwar? 

Odwary, inaczej decocta, wykonuje się najczęściej z surowców, które zawierają saponiny i alkaloidy. Przykładami takich surowców są:  

• korzeń waleriany,  
• liść szałwii,  
• kłącze pięciornika,  
• kora dębu,  
• kora kruszyny, 
• korzeń rzewienia.  

Przeczytaj również:
Właściwości i zastosowanie szałwii
Kora kruszyny – na zaparcia i odchudzanie
Kiedy warto stosować korę dębu?

Jak przygotować odwar?  

Surowiec roślinny zalewamy zimną lub ciepłą wodą. Następnie gotujemy na małym ogniu lub w przypadku odwaru przygotowanego w aptece surowiec umieszczony w infuzorce stawia się na łaźni wodnej. Temperatura nie powinna przekraczać 90°C. Długość gotowania zależna jest od rodzaju surowca i może trwać do 45 minut. Odwar odstawiamy, a następnie przecedzamy przez sito lub gazę, która jest dostępna w każdej aptece. Gotowy odwar możemy przelać do innych naczyń i przechowywać w lodówce przez maksymalnie 3 dni. 

Czym jest napar? 

Napar to inaczej infuza. Napary w recepturze sporządza się najczęściej z surowców zawierających glikozydy nasercowe. Przykładami takich surowców są: ziele konwalii i ziele miłka lekarskiego. W przypadku tych ziół należy wykonywać napar, ponieważ glikozydy nasercowe ulegają rozpadowi pod wpływem dłuższego ogrzewania.  

Napary idealnie sprawdzą się w przypadku ziół, które zawierają lotne olejki eteryczne takie jak: 

• mięta,  
• melisa,  
• lawenda,  
• koper włoski.  

Przeczytaj również:
Mięta – właściwości, zastosowanie, przeciwwskazania, skutki uboczne
Melisa – czy działa jedynie jako środek uspokajający?
Lawenda – właściwości i zastosowanie
Koper włoski – właściwości i zastosowanie

Jak wykonać napar?  

Napary sporządza się bardzo często w domu. Polega to na zalaniu świeżego lub suszonego surowca wrzącą wodą i przykryciem naczynia na czas około 15-20 minut. Świeże zioła pozostawia się do naciągnięcia o wiele krócej niż suszone. Po upływie wyznaczonego czasu całość przecedzamy tak jak odwar. Napar dość szybko ulega zepsuciu, dlatego przechowujemy go maksymalnie do 24 godzin.  

Czym jest macerat? 

Macerat, inaczej macerationes, sporządzany jest z surowców zawierających śluzy, np.: 

• korzenia prawoślazu,  
• nasion lnu (siemię lniane),  
• liści podbiału,  
• nasion babki płesznik,  
• porostu islandzkiego. 

Przeczytaj również:
Porost islandzki – jakie są jego właściwości?
Siemię lniane – właściwości, zastosowanie, przeciwwskazania

Jak wykonać macerat?  

Wybrany surowiec przemywamy pod bieżącą wodą, a następnie zalewamy zimną wodą. Zalany surowiec odstawiamy na 8-12 godzin (najlepiej na całą noc). W przypadku siemienia lnianego wypuszczony śluz wypijamy w całości (razem z ziarnami). Trwałość maceratu zależy od jego przygotowania i przechowywania.

Istnieją także łączone formy, np. odwaru i naparu. Infuso-decoctum może być sporządzony z surowców zawierających olejki eteryczne. W oddzielnych naczyniach przygotowuje się wówczas napar oraz odwar, przecedza je, a dopiero później dodaje do tego samego naczynia.

Innym rozwiązaniem jest połączenie maceratu i naparu. Substancje czynne rozpuszczane w zimnej oraz w gorącej wodzie mogą posiadać więcej cennych właściwości.  

Wybrane metody wykorzystywane są w recepturze aptecznej, ale również w domu. Odwar, napar i macerat stosowane są do wewnątrz, ale mogą być też wykorzystywane na zewnątrz. Do ich przygotowania nie używamy wody z plastikowej butelki.  Najodpowiedniejsza będzie tu woda przegotowana.