Skurcze mięśni – gdzie tkwi przyczyna?

Skurcze mięśni, często nazywane także kurczami, dotykają znacznej części społeczeństwa. Niektórym zdarzają się jedynie okazjonalnie, lecz dla wielu stanowią często powtarzający się i uprzykrzający życie problem.  

Podczas kurczu dochodzi do niezależnego od naszej woli, gwałtownego skrócenia mięśnia, który jeszcze przez jakiś czas pozostaje w stanie napięcia. Wiąże się z to z ostrym bólem i ograniczeniem ruchomości części ciała, w której występuje. Skurcze najczęściej dotykają mięśni nóg, zwłaszcza łydek. Często zdarzają się w nocy, wyrywając pacjenta ze snu, lub w trakcie wysiłku fizycznego (np. pływania), co może być już niebezpieczne. Przyczyn występowania takich dolegliwości może być wiele, od wysiłku fizycznego przez zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej po choroby układu nerwowego czy krążenia. 

Skurcze mięśni – niedobory składników mineralnych 

Najpopularniejszą przyczyną skurczów mięśni są niedobory składników mineralnych. Wbrew powszechnej opinii nie chodzi tu tylko o magnez. Skurcze mogą wynikać także z niedoborów potasu oraz sodu. To właśnie te pierwiastki odgrywają kluczową rolę w przewodzeniu impulsów nerwowych w mięśniach. W przypadku intensywnych i często nawracających skurczów mięśni warto sprawdzić również poziom wapnia. Znaczny niedobór wapnia (hipokalcemia) jest jedną z przyczyn występowania choroby nazywanej tężyczką.  

Aby upewnić się, że poziom elektrolitów w organizmie jest prawidłowy, należy wykonać jonogram. Jonogram jest zestawem badań laboratoryjnych pozwalającym określić stężenia wszystkich wymienionych wyżej elektrolitów. Otrzymane wyniki warto skonsultować z lekarzem, który pomoże w ich prawidłowej interpretacji. W przypadku niedoborów zaleci wzbogacenie diety o składniki mineralne, których poziomy są zbyt niskie, np. poprzez suplementację. 

Przeczytaj również: 
Co to jest tężyczka?
Czym jest jonogram i kiedy się go wykonuje?

Skurcze mięśni – po wysiłku fizycznym 

Jedną z przyczyn występowania skurczów powysiłkowych może być odwodnienie i utrata elektrolitów wraz z potem. Spadki stężenia elektrolitów na skutek wysiłku fizycznego są chwilowe, dlatego łatwo można je wyrównać środkami dostępnymi w aptekach. Jeżeli skurcze występują niezależnie od wysiłku fizycznego, podanie elektrolitów może być niewystarczające. Wtedy warto wykonać wcześniej wspomniany jonogram. Inną przyczyną skurczy powysiłkowych jest zmęczenie mięśnia. Skurcze mogą występować, kiedy dochodzi do braku równowagi pomiędzy sygnałami nerwowymi pobudzającymi i hamującymi mięsień. Rozwiązaniem może być zmniejszenie intensywności ćwiczeń oraz dbanie o odpowiednie rozciąganie po zakończeniu treningu. 

Przeczytaj również: 
Czym grożą zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej?

Skurcze mięśni – choroby krążenia 

Występowanie bolesnych skurczów mięśni, zwłaszcza nóg, może być spowodowane również niedokrwieniem. Miażdżyca, w której dochodzi do zwężenia światła naczyń krwionośnych, sprawia, że do kończyn nie jest dostarczana wystarczająca ilość krwi. Skurcze związane z chorobami krążenia pojawiają się często w nocy oraz w trakcie wysiłku. Co ważne, mijają podczas odpoczynku. Skuteczną metodą radzenia sobie ze skurczami tego typu jest ułożenie nóg wyżej lub wykonanie masażu. Miażdżyca nie jest jednak jedyną chorobą, na którą mogą wskazywać skurcze mięśni. Powodem występowania dolegliwości może być również nadciśnienie tętnicze, w którym dochodzi do zaburzenia ukrwienia kończyn. Jeżeli skurczom towarzyszą obrzęki stóp i kostek, prawdopodobną przyczyną są żylaki. Objawów tych nie należy lekceważyć, ponieważ nieleczone choroby krążenia mogą doprowadzić do poważnych konsekwencji. Warto więc samodzielnie kontrolować ciśnienie tętnicze i wykonać badania laboratoryjne, przede wszystkim lipidogram.  

Skurcze mięśni – choroby neurologiczne 

Nawracające skurcze mogą mieć też podłoże neurologiczne. Pojawiają się one w przebiegu dystonii, stwardnienia rozsianego oraz choroby Parkinsona. Są to jednak znacznie rzadsze przypadki.

Skurcze mięśni – inne przyczyny 

Zaburzenia gospodarki hormonalnej oraz choroby metaboliczne mogą również przyczyniać się do występowania uciążliwych, bolesnych skurczów mięśni. Do chorób, którym towarzyszyć mogą te objawy, zalicza się cukrzycę i choroby tarczycy, które stają się obecnie niemalże plagą. Skurcze mięśni mogą pojawić się również na skutek udaru cieplnego czy przegrzania organizmu. Często z powodu odwodnienia i utraty elektrolitów doskwierają również przy wymiotach i biegunkach. Dolegliwości te mogą wynikać także z zaburzeń czynności nerek i wątroby. 

Skurcze mięśni – skutki uboczne przyjmowania leków 

Skurcze mogą być skutkiem ubocznym przyjmowania niektórych grup leków. Jak wcześniej wspomniano, mogą pojawić się na skutek odwodnienia i utraty elektrolitów, czyli również w przypadku stosowania leków moczopędnych i środków przeczyszczających.  

Nawracające, bolesne skurcze mięśni to dolegliwość, której nie należy ignorować. Często wynikają jedynie z niedoboru składników mineralnych, które łatwo uzupełnić, jednak w wielu przypadkach mogą wskazywać na znacznie poważniejsze przyczyny. Jeśli skurcze pojawiają się często, warto skonsultować się z lekarzem, który zleci odpowiednią diagnostykę i na podstawie otrzymanych wyników dopasuje terapię.