Tabletki podjęzykowe, podpoliczkowe i tabletki do rozgryzania i żucia – jak działają?

Czym są tabletki podjęzykowe? 

Tabletki podjęzykowe to tabletki, które aplikujemy pod językiem w celu osiągnięcia działania ogólnego substancji leczniczej. Czas rozkładu takiej tabletki podjęzykowej jest bardzo krótki. Powoduje to szybkie uwolnienie leku, który może wchłaniać się przez błonę śluzową pod językiem. Uwolniona substancja lecznicza na skutek wchłaniania przez błonę trafia do krążenia ogólnego, gdzie wywołuje efekt leczniczy. Jest to dogodna postać dawkowania substancji leczniczej, która omija konieczność wchłaniania się leku w żołądku czy też jelitach. Tabletki podjęzykowe zawierają zwykle substancje lecznicze mające za zadanie działać bardzo szybko.

Preparaty w postaci tabletek podjęzykowych mogą zawierać: 

• nitroglicerynę – lek stosowany w napadach choroby niedokrwiennej serca w celu przerwania bólu wieńcowego;  
• progesteron – żeński hormon płciowy stosowany w zaburzeniach cyklu miesiączkowego, a także w bolesnym miesiączkowaniu; 
• buprenorfinę – silny opioidowy lek przeciwbólowy, wykazujący długotrwałe działanie; stosowany w leczeniu silnych bólów przebijających; 
• nalokson – lek znoszący działanie ośrodkowe i obwodowe leków opioidowych; 
• fentanyl – silny narkotyczny lek przeciwbólowy; 
• nikotynę – w postaci tabletek podjęzykowych stosowana jest w NTZ (Nikotynowej Terapii Zastępczej) w celu leczenia uzależnienia od papierosów; 
• melatoninę – postać tabletek podjęzykowych ma za zadanie wywołać szybki efekt nasenny. 

Tabletki podjęzykowe pozwalają uniknąć wystąpienia efektu pierwszego przejścia przez wątrobę substancji leczniczej. Efekt ten, występujący w przypadku klasycznych tabletek, znacznie obniża skuteczność działania wielu leków. Powoduje eliminację leku w wątrobie i jelitach przed jego dostaniem się do miejsca docelowego działania. Szybkość działania substancji leczniczej podanej w postaci tabletki podjęzykowej jest niewiele mniejsza od szybkości podania tej samej substancji w formie iniekcji. 

Tabletki podpoliczkowe – jak działają? 

Tabletki podpoliczkowe to postać leku, którą umieszcza się pomiędzy dziąsłem a policzkiem. Tabletka w tym miejscu ulega rozkładowi, a substancja czynna uwalnia się przez błonę śluzową w jamie ustnej. Jest to rzadko spotykana postać leku, która gwarantuje uniknięcie efektu pierwszego przejścia leku przez wątrobę. Przykładem substancji czynnej zawartej w preparacie tabletek podpoliczkowych jest fentanyl. Tabletki podpoliczkowe to bardzo podobna postać leku do tabletek podjęzykowych. Różnica polega na miejscu rozkładu tabletki. 

Technologia sporządzania tych obydwu postaci leku zakłada ryzyko przechodzenia substancji leczniczej do śliny, która mogłaby zostać połknięta. Rozwiązaniem tego problemu jest pokrycie takich tabletek z jednej strony substancją polimerową nierozpuszczalną w wodzie. Dzięki temu uwalnianie substancji leczniczej zachodzi tylko i wyłącznie z powierzchni niepokrytej, która przylega do błony śluzowej. 

Jak działają tabletki do rozgryzania i żucia? 

Tabletki te rozgryzamy i żujemy przed połknięciem. Dzięki takiej formie tabletka równomiernie rozprasza się i miesza ze śliną. Powoduje to powstanie łatwej do połknięcia zawiesiny. Takie tabletki są z reguły stosunkowo duże oraz twarde. Istnieje możliwość ich rozkruszenia przed podaniem. Nie powinniśmy połykać ich od razu po podaniu, ponieważ czas rozpadu w przewodzie pokarmowym może okazać się zbyt długi. Taka postać leku jest bardzo korzystna dla pacjentów mających trudność z połykaniem klasycznych tabletek. Substancjami leczniczymi, które występują w takiej postaci leku, są bardzo często witaminy, minerały czy też substancje zobojętniające kwas solny w żołądku, służące do leczenia objawów zgagi. Tabletki do rozgryzania i żucia stają się coraz bardziej popularną postacią leku, mającą szczególnie duże znaczenie dla pacjentów pediatrycznych i geriatrycznych. Mogą zawierać dodatkowe substancje pomocnicze wpływające pozytywnie na smak i zapach. Lek może wchłaniać się zarówno przez błonę śluzową jamy ustnej (gdy żujemy tabletkę), jak i przez dalsze odcinki przewodu pokarmowego (po połknięciu przeżutej tabletki). Substancjami leczniczymi, które występują w postaci tabletek do rozgryzania i żucia, są: 

• sildenafil – stosowany w zaburzeniach erekcji; 
• węglan dihydroksyglinowo-sodowy – stosowany w celu zwalczania objawów zgagi; 
• albendazol – stosowany w leczeniu chorób wywołanych przez robaki; 
• montelukast – stosowany w leczeniu przewlekłej astmy oskrzelowej; 
• żelazo w postaci kompleksu wodorotlenku żelaza (III) z polimaltozą – mają one za zadanie uzupełnić niedobory tego minerału w naszym organizmie, a także stosowane w celu leczenia niedokrwistości spowodowanej niedoborem żelaza. 

Dlaczego powstają takie formy lecznicze? 

Omawiane odmiany tabletek stanowią ciekawą alternatywę dla klasycznych postaci leków, które stanowią zdecydowaną większość na rynku aptecznym. Nie zawsze jednak klasyczne tabletki to dogodna postać leku. Istnieje wiele jednostek chorobowych, które wymagają szybkiej reakcji leczniczej. Niestety niejednokrotnie efekt działania zwykłej tabletki mógłby być zbyt wolny i opóźniony w czasie. W związku z tym naukowcy stale pracują nad nowoczesnymi postaciami leków, które charakteryzują się znacznie większą wygodą aplikacji oraz lepiej łagodzą objawy chorobowe.  

W związku z podobnym wyglądem nowoczesnych postaci leku do klasycznych tabletek istnieje ryzyko niewłaściwego zastosowania. Pacjent przyzwyczajony do klasycznej formy tabletek może odruchowo połknąć tabletkę, która została przystosowana do działania podjęzykowego. W związku z tym należy zachować szczególną ostrożność podczas stosowania leków.  

Pamiętajmy, aby zawsze zapoznać się z ulotką. W razie jakichkolwiek wątpliwości możemy poprosić o pomoc swojego lekarza lub farmaceutę. 

Przeczytaj również:
Które tabletki można dzielić?