Cholesterol a tarczyca. Jaki wpływ ma cholesterol w niedoczynności i nadczynności tarczycy?

Cholesterol a tarczyca – jaki mają związek? 

Trijodotyronina wytwarzana przez komórki pęcherzyków tarczycy pełni istotną rolę w procesach metabolicznych lipidów wątroby oraz wspomaga wydalanie nadmiaru cholesterolu z organizmu. Gdy organizm nie wytwarza dostatecznej ilości hormonów tarczycy, wątroba nie może metabolizować tyle cholesterolu, ile powinna. Za niski poziom tego hormonu w przypadku niedoczynności tarczycy powoduje zbyt małe wydalanie cholesterolu LDL przez organizm, co prowadzi do hipercholesterolemii. 

Badania sugerują, że leczenie niedoczynności tarczycy znacząco wpływa na obniżenie stężenia cholesterolu LDL we krwi.

Nawet umiarkowanie niski poziom hormonów tarczycy może powodować wysokie stężenie cholesterolu. Na podwyższony poziom cholesterolu mają wpływ hormony tarczycy: podwyższony poziom TSH (tyreotropina), FT3 (trijodotyronina) i FT4 (tyroksyna). 

Podwyższony cholesterol a niedoczynność tarczycy 

Większość pacjentów zgłaszających się z niedoczynnością tarczycy ma również podwyższony poziom cholesterolu. Hormony są syntetyzowane z cholesterolu, jeśli więc we krwi spada poziom hormonów automatycznie pozostaje niespożytkowany cholesterol. W niedoczynności tarczycy niski poziom FT3 i FT4 pobudza przysadkę mózgową do produkcji TSH, która ma pobudzić tarczycę do produkowania większej ilości hormonów. Podwyższony poziom TSH może wpływać na wątrobową syntezę cholesterolu, a także wpływać na procesy lipolizy zachodzące w komórkach tłuszczowych. To wszystko wraz z upośledzonym tempem przemian metabolicznych ma wpływ na podwyższenie się poziomu cholesterolu.  

U osób z niedoczynnością tarczycy, oprócz leczenia farmakologicznego, powinna być także wdrożona odpowiednia dieta pomocna w unormowaniu gospodarki hormonalnej.  

Dieta powinna opierać się na produktach zawierających duże ilości jodu (np. ryby morskie – spożywane 3-4 razy w tygodniu), selenu (np. orzechy brazylijskie, czosnek), żelaza (np. wątróbka drobiowa, czerwone mięso), cynku (np. zarodki pszenne, pestki dyni, nasiona lnu) oraz błonnika, który obniża poziom cholesterolu we krwi. Należy uważać na warzywa takie jak: kalafior, soja, kapusta, brukselka i rzepa, gdyż ograniczają one przyswajanie jodu w organizmie. 

Nadczynność tarczycy a cholesterol 

Osoby z nadczynnością tarczycy przyjmują leki obniżające poziom hormonów, co skutkować może zwiększeniem poziomu cholesterolu we krwi. Jeśli leczenie farmakologiczne jest nieefektywne, można wdrożyć leczenie radioaktywnym jodem lub chirurgiczną resekcję części tarczycy, co powoduje podwyższenie się poziomu cholesterolu (ze względu na zmniejszenie poziomu hormonów). 

Badanie gospodarki lipidowej a diagnoza chorób tarczycy 

Badanie gospodarki lipidowej bardzo przyspiesza diagnozę chorób związanych z hormonami tarczycowymi.  

By potwierdzić lub wykluczyć niedoczynność lub nadczynność tarczycy, konieczne jest wykonanie badań laboratoryjnych (badanie poziomu hormonów tarczycowych). Wstępne badanie polega na ocenie czynności tarczycy poprzez zbadanie stężenia TSH we krwi. Jeżeli uzyskany wynik będzie przekraczał górną granicę normy, konieczny będzie pomiar stężenia tyroksyny (FT4). Pierwotna niedoczynność tarczycy rozpoznawana jest w przypadku, gdy podwyższonemu stężeniu TSH towarzyszy obniżone stężenie FT4. 

W badaniach ogólnych morfologii krwi nie uwzględnia się tego parametru.  Jednym z podstawowych parametrów jest natomiast cholesterol, a jego wysoki poziom może wskazywać na niedoczynność tarczycy. Zatem wysoki poziom cholesterolu oraz dodatkowe objawy zewnętrzne mogą skłonić lekarza do zlecenia dodatkowych badań poziomu hormonów tarczycy (TSH, FT3 i FT4), które pomogą potwierdzić zaburzenia związane z pracą tarczycy. 

Czy wyleczenie tarczycy może obniżyć poziom cholesterolu? 

Poziom cholesterolu jest zależny od poziomu hormonów, dlatego tak ważne w diagnostyce niedoczynności tarczycy jest badanie cholesterolu i jego frakcji (HDL i LDL). Tyroksyna produkowana jest przez tarczycę, która ulega konwersji do aktywnej postaci trijodotyroniny, ona zaś wpływa na ilość cholesterolu w naszym organizmie. Oznacza to, że zaburzone działanie obu hormonów ingeruje w poziom cholesterolu. 

Do produkcji hormonów steroidowych nasz organizm potrzebuje zarówno cholesterolu, jak i witamin. Jeżeli natomiast występuje niedoczynność tarczycy i niedobór hormonów oraz witamin, organizm nie jest w stanie efektywnie wykorzystać cholesterolu do tworzenia hormonów, przez co poziom cholesterolu wzrasta. 

Czy niski poziom cholesterolu stanowi zagrożenie? 

Istnieje wiele poglądów, że cholesterol jest zły, ale nie jest tak zawsze – zwłaszcza, jeśli tarczyca nie pracuje prawidłowo i zdiagnozowano niedoczynność. Cholesterol jest niezbędny do właściwego funkcjonowania tarczycy. Już na początku XX wieku zbadano wpływ cholesterolu LDL w niedoczynności tarczycy. Poziom hormonu TSH wpływa na poziom cholesterolu LDL w organizmie (wysoki poziom TSH= wysoki poziom cholesterolu LDL i odwrotnie).   

Według badań spadek stężenia cholesterolu we krwi zwiększa ryzyko wystąpienia nowotworów.  

U osób z niskim poziomem cholesterolu ryzyko zachorowania na nowotwory złośliwe jest o 66% większe niż u osób o prawidłowym poziomie. 

Zgodnie z wytycznymi European Society of Cardiology: 

• prawidłowy poziom cholesterolu całkowitego określony jest na poziomie poniżej 190 mg/dL; 
• podwyższony poziom cholesterolu można określić, gdy stężenie cholesterolu całkowitego przekracza 190 mg/dL. 

Przyczyną nieprawidłowej gospodarki lipidowej może być nieprawidłowa praca tarczycy (zaburzenia gospodarki hormonalnej) i niedobór niektórych witamin. Niski poziom cholesterolu może wynikać z nieprawidłowej pracy wątroby. 

Leczenie tarczycy pod kątem obniżenia poziomu cholesterolu 

U osób chorujących na niedoczynność tarczycy często obserwuje się unormowanie poziomu cholesterolu przy przyjmowaniu leków zastępujących tyroksynę.

Są to:

• lewotyroksyna, 
• lewoksyl, 
• nowothyrox, 
• unithroid, 
• synthroid. 

Gdy poziom hormonów jest tylko w nieznacznym stopniu obniżony, można zastosować leczenie z wykorzystaniem statyn (lek obniżający poziom cholesterolu), zamiast leków wpływających na gospodarkę hormonalną.

Najczęściej przepisywane statyny to: 

• atorwastatyna,  
• fluwastatyna,  
• prawastatyna,  
• rosuwastatyna,  
• simwastatyna. 

Ponadto, niektóre substancje lecznicze są łączone np. atorwastatyna + amlodypina , atorwastatyna + amlodypina + perindopril, rozuwastatyna + amlodypina , rozuwastatyna + ezetymib.