Fleksitarianizm – na czym polega?
Fleksitarianizm jest obecnie jedną z najczęściej wykorzystywanych strategii żywieniowych w populacji krajów cywilizacji zachodniej. Jest corocznie wysoko notowany w rankingach diet przygotowywanych przez ogólnoświatowe serwisy poświęcone tematyce żywieniowej i zdrowotnej, jako jedna z najlepszych diet prozdrowotnych, redukcyjnych, przeciwcukrzycowych i najłatwiejszych do przestrzegania w długiej perspektywie czasowej.
Czym jest fleksitarianizm?
Fleksitarianizm (inaczej nazywany również semiwegetarianizmem) to koncepcja, wedle której mięso i jego przetwory są spożywane jedynie okazjonalnie, najczęściej poza domem i podczas różnorodnych uroczystości. Ogólnym założeniem diety fleksitariańskiej jest znaczne ograniczenie konsumpcji mięsa w cotygodniowym menu. Oznacza to, że jest to przede wszystkim dieta wegetariańska z okazjonalnym dodatkiem ryb i owoców morza, jak również mięsa i jego przetworów.
Czy fleksitarianizm jest zdrowy?
Wyniki badań epidemiologicznych jednoznacznie wskazują, że długotrwałe spożywanie dużych ilości czerwonego mięsa, a w szczególności przetworzonych produktów mięsnych może zwiększać ryzyko śmiertelności całkowitej oraz ryzyko rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego, cukrzycy typu 2 i niektórych nowotworów (np. raka jelita grubego). Dieta fleksitariańska zmniejsza o 8% ryzyko zachorowania na nowotwór jelita grubego w porównaniu z dietą tradycyjną (z kolei w przypadku diety wegetariańskiej i wegańskiej to ryzyko jest niższe odpowiednio o 18 i 16%). Przyczynia się również do redukcji ryzyka wystąpienia cukrzycy typu 2 o 24% w porównaniu z dietą mieszaną (dla wegetarian to ryzyko jest niższe o 46%, natomiast dla wegan o 49%).
Dane obserwacyjne wykazują, że śmiertelność z jakiejkolwiek przyczyny jest o 8% niższa u fleksitarian w porównaniu z wszystkożercami.
Stosowanie diety fleksitariańskiej wydaje się być również skuteczną strategią zapobiegania nawrotom fazy zaostrzenia choroby Leśniowskiego-Crohna. Pozostałe korzyści wynikające z wdrożenia koncepcji fleksitarianizmu to:
- elastyczne podejście do diety i unikanie drastycznych restrykcji żywieniowych;
- kształtowanie właściwej relacji z jedzeniem (zwłaszcza w sytuacji, gdy o przejściu na fleksitarianizm nie decyduje wyłącznie chęć redukcji nadmiernej masy ciała, lecz troska o własne zdrowie);
- mniejsze obciążenie dla planety w wyniku niższego zużycia wody i wykorzystania ziemi uprawnej oraz spadku emisji gazów cieplarnianych;
- poprawa dobrostanu zwierząt hodowlanych.
Potencjalne ryzyko
Długotrwałe stosowanie nieprawidłowo zbilansowanej diety fleksitariańskiej może powodować:
- niedostateczne spożycie białka,
- niedostateczną podaż aminokwasów niezbędnych,
- niedobór witaminy B12, witaminy D, żelaza, wapnia, selenu, cynku i jodu,
- niską podaż długołańcuchowych, wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3.
Podsumowując, dobrze skomponowana i prawidłowo zbilansowana dieta fleksitariańska, która w głównej mierze bazuje na niskoprzetworzonych produktach pochodzenia roślinnego niesie wiele korzyści zdrowotnych. Ograniczenie konsumpcji żywności pochodzenia zwierzęcego (w szczególności czerwonego mięsa) i opieranie swojej diety na pokarmach roślinnych o niskim stopniu przetworzenia wywiera korzystny wpływ na kondycję naszej planety. Przeczytaj również: Korzyści wynikające z uważnego jedzenia (mindful eating)
Źródła:
- Derbyshire E.J.: Flexitarian Diets and Health: A Review of the Evidence-Based Literature. Front Nutr. 2016; 3: 55.
- Forestell C.A.: Flexitarian Diet and Weight Control: Healthy or Risky Eating Behavior? Front Nutr. 2018 Jul 10;5:59.
- Wozniak H., Larpin C., de Mestral C., et al.: Vegetarian, pescatarian and flexitarian diets: sociodemographic determinants and association with cardiovascular risk factors in a Swiss urban population. Br J Nutr. 2020 Oct 28;124(8):844-852.
- Melina V., Craig W., Levin S.: Position of the Academy of Nutrition and Dietetics: Vegetarian Diets. J Acad Nutr Diet. 2016 Dec;116(12):1970-1980.
- Richi E.B., Baumer B., Conrad B., et al.: Health Risks Associated with Meat Consumption: A Review of Epidemiological Studies. Int J Vitam Nutr Res. 2015;85(1-2):70-8.
- Orlich M.J., Singh P.N., Sabaté J., et al.: Vegetarian dietary patterns and the risk of colorectal cancers. JAMA Intern Med. 2015 May;175(5):767-76.
- Chiba M., Abe T., Tsuda H., et al.: Lifestyle-related disease in Crohn’s disease: relapse prevention by a semi-vegetarian diet. World J Gastroenterol. 2010 May 28;16(20):2484-95.
