Czym są parasomnie?

Parasomnie – przyczyny 

Czynnikami, które sprzyjają powstawaniu tych dysfunkcji są między innymi:  

• niedobór snu, 
• nieprawidłowości powstające między fazami snu NREM i REM,  
• nieregularny rytm dobowy, 
• nagłe wybudzanie ze snu głębokiego, 
• niedostateczne wybudzenie, 
• zaburzenia oddychania, 
• alkohol, 
• gorączka, 
• stres,  
• zaburzenia hormonalne. 

Parasomnie – rodzaje 

Somnambulizm  

Terminem somnambulizm określane są zaburzenia snu (somnus) związane z jakąś postacią ruchu (ambulation). Są silnie związane ze snem głębokim, który charakteryzuje się wolnofalową aktywnością mózgu. Do tej grupy zaburzeń należą takie przypadłości jak: 

• lunatyzm – w mowie potocznej często określa wszystkie rodzaje somnambulizmu. Charakteryzuje się aktywnością ruchową osoby śpiącej snem wolnofalowym (SEM). Zazwyczaj występuje do godziny po zaśnięciu, a osoba, której dotyczy nie jest świadoma swoich poczynań i ich nie pamięta; 
• mówienie przez sen – przypadłość, która dotyka częściej dzieci niż dorosłych. Wiąże się to z faktem, iż w młodym wieku sen wolnofalowy przeważa nad snem krótkofalowym. Z tego samego powodu objawy tej dysfunkcji mijają razem z zakończeniem okresu dojrzewania. U osób dojrzałych często ma charakter epizodyczny. Zazwyczaj występuje razem z lunatykowaniem, a wypowiadane słowa czy dźwięki zwykle nie mają sensu. 
• zespół jedzenia nocnego – zaburzenie często związane z otyłością. Osoby dotknięte tą przypadłością spożywają (często z częściową lub pełną utratą świadomości) większość dziennej podaży kalorycznej w porze wieczorno-nocnej. Powoduje to uwalnianie greliny (tzw. hormonu głodu do krwi), przez co po przebudzeniu odczuwa się mocne łaknienie. 
• seksomnia – pobudzenie seksualne za sprawą aktywacji wegetatywnego układu nerwowego. Może to być erekcja lub ejakulacja u mężczyzn oraz lubrykacja pochwy, masturbacja i orgazm u kobiet. 

Lęki nocne 

Lęki nocne są parasomnią występującą niedługo po zaśnięciu i są wywoływane podczas fazy snu wolnofalowego. To zaburzenie częściej obserwuje się u dzieci, ma charakter napadowy i cechuje się krzyczeniem lub jęczeniem. Chory mimo otwartych oczu nie ma wówczas świadomości tego, co robi. Przez to również po przebudzeniu najczęściej występuje niepamięć wsteczna.  

Taką osobę jest bardzo ciężko wybudzić podczas ataku trwającego maksymalnie kilkanaście minut, choć zazwyczaj trwa krócej. Po ustąpieniu napadu chory ponownie zapada w sen, który jest „normalnie” kontynuowany. 

Koszmary senne 

Koszmary senne są zaburzeniami podobnymi do lęków nocnych, jednak w ich przypadku śniący przeżywa je bardzo świadomie, a po obudzeniu pamięta co się w nich działo. Koszmary senne występują w fazie snu REM, są długotrwałe i towarzyszą im negatywne emocje. Najczęściej przedstawiają sceny zagrażające bezpieczeństwu lub nawet życiu. Skutkami koszmarów sennych mogą być:  

• ataki paniki, 
• strach przed zaśnięciem, 
• bezsenność, 
• problemy z koncentracją,  
• chroniczne zmęczenie, 
• zaburzenie prawidłowego działania funkcji poznawczych. 

Bruksizm 

Jest potocznie nazywany „zgrzytaniem zębami”. Szacuje się, że to zaburzenie jest zdiagnozowane u około 10% dorosłej populacji, ale wiele osób może być nieświadoma dolegliwości, która ich dotyka. Występujący stale może doprowadzić do starcia koron zębowych, pękania szkliwa, rozchwiania zębów w szczęce, co w konsekwencji doprowadza do ograniczenia ruchów w stawach skroniowo-żuchwowych. Ludzie cierpiący na tą dolegliwość często skarżą się na bóle głowy, które znacząco wpływają na normalne, codzienne funkcjonowanie. Najczęściej wymienianą przyczyną bruksizmu jest długotrwały stres i wady zgryzu. Ponadto problem ten może być też dokuczliwy dla innych domowników, gdyż dźwięki wydawane przez osobę zgrzytającą zębami w nocy może wybudzać ich ze snu. 

Parasomnie są grupą dysfunkcji zakłócających nie tylko sen, ale też codzienne funkcjonowanie. Czasami mogą być objawem poważnych zaburzeń neurologicznych (np. zmian neurodegeneracyjnych, depresji) lub hormonalnych. Z tego powodu nie powinniśmy lekceważyć parasomni u siebie i naszych najbliższych, tylko od razu udać się do specjalisty po pomoc.

Przeczytaj również:
Lunatykowanie (somnambulizm) – przyczyny, objawy, leczenie