Hipnoza w psychoterapii – czy jest bezpieczna?

Hipnoza – rys historyczny 

Pojęcie hipnoza pochodzi od greckiego słowa hypnos, oznaczającego sen. Termin hipnoza po raz pierwszy został użyty w XIX wieku przez szkockiego lekarza J. Braida, który uważał, że stanowi ona rodzaj snu i można ją stosować jako skuteczny środek znieczulający. W latach trzydziestych XX wieku zaczęto prowadzić badania naukowe nad hipnozą, na podstawie których C. Hull zdefiniował hipnozę jako „stan zwiększonej podatności na sugestie” [2]. Współcześnie w podejściu do hipnozy wyróżnia się dwa stanowiska: transowe i nietransowe. Zgodnie ze stanowiskiem transowym „hipnoza jest zmienionym stanem świadomości, różnym od stanu czuwania i stanu snu” [2]. Z kolei podejście nietransowe zakłada, że „zachowania hipnotyczne są efektem pozytywnych nastawień, oczekiwań i motywacji i mają charakter działań, a nie zdarzeń” [2]. 

Hipnoza – czym jest? 

Hipnoza to naturalny stan umysłu, któremu towarzyszy uczucie relaksu i rozluźnienia. Ludziom zdarza się mniej lub bardziej świadomie wchodzić w stany podobne do hipnozy, np. podczas słuchania muzyki, czytania książki, jazdy samochodem, wpatrywania się w okno lub zasypiania.  

„Hipnoza to stan świadomości z udziałem skoncentrowanej uwagi i zmniejszoną percepcją bodźców peryferyjnych, który charakteryzuje się zwiększoną zdolnością reakcji na sugestie.” [1] 

Podczas hipnozy dochodzi do zmiany częstotliwości fal mózgowych, które obniżają się z fal Beta do Alfa i Theta. Percepcja ulega osłabieniu, a podatność na sugestie wzmocnieniu. Umysł wycisza się i odpoczywa. Osoba poddana hipnozie zachowuje świadomość i możliwość rozmowy z terapeutą.  

Sesja hipnoterapii – na czym polega?

Profesjonalny hipnoterapeuta powinien posiadać wykształcenie psychoterapeutyczne oraz ukończyć odpowiednie kursy hipnoterapii. Istotne jest, aby potrafił zbudować bezpieczną i opartą na zaufaniu relację ze swoim pacjentem, bowiem współpraca i pozytywny kontakt są bardzo ważnymi elementami hipnozy.  

Sesja hipnozy rozpoczyna się od rozmowy wstępnej, podczas której hipnoterapeuta tłumaczy czym jest hipnoza, wyjaśnia wątpliwości oraz poznaje intencje i potrzeby pacjenta. Terapeuta, stosując techniki relaksacyjne, wprowadza osobę hipnotyzowaną w stan odprężenia i wyciszenia. Następnie, dzięki odpowiednim procedurom indukcji hipnotycznej, pacjent osiąga stan hipnozy, czyli zwiększonej koncentracji, ukierunkowanej uwagi i wysokiej podatności na sugestie. Po przeprowadzonej sesji terapeuta powoli i łagodnie wyprowadza pacjenta ze stanu hipnozy oraz odbywa z nim rozmowę posthipnotyczną na temat odczuć i myśli towarzyszących minionej sesji.  

Zastosowanie hipnozy 

Hipnoza znajduje zastosowanie w medycynie i psychoterapii. Jest skuteczną techniką terapeutyczną, dzięki której można wprowadzić nowe wzorce myślenia lub wpłynąć na zachowanie. Mogą z niej korzystać zarówno dzieci, jak i dorośli. Hipnoterapia może odbywać się w formie indywidualnej lub grupowej.

M. D. Yapko uważa, że „elastyczność hipnozy pozwala korzystać z niej powierzchownie lub dogłębnie, w zależności od tego, co zostanie uznane za odpowiednie do leczenia konkretnych zaburzeń” [5]. Hipnoza w psychoterapii może przyczyniać się do osiągania indywidualnego rozwoju (np. wzmacniać poczucie własnej wartości, poprawiać zdolność skupiania się i zapamiętywania, zwiększać motywację i efektywność uczenia się) oraz wspomagać leczenie rozmaitych zaburzeń, takich jak:  

• lęk i fobia, 
• nerwica, 
• depresja, 
• zaburzenia psychosomatyczne, 
• uzależnienia (np. od alkoholu lub nikotyny), 
• zaburzenia odżywiania (np. anoreksja, nadwaga), 
• zaburzenia snu, 
• zaburzenia zachowania i emocji (np. moczenie mimowolne nieorganiczne, obgryzanie paznokci), 
• zaburzenia nawyków i popędów (np. kleptomania, piromania), 
• zespół nadpobudliwości psychoruchowej (ADHD), 
• tiki. 

Ograniczenia w stosowaniu hipnozy 

Większość osób jest zdolnych do wejścia w stan hipnozy, jednak niektórzy mogą odznaczać się mniejszą podatnością na jej działanie. Z tego względu hipnozy nie stosuje się u osób z niepełnosprawnością intelektualną, silnymi zaburzeniami osobowości i psychozą. Ponadto metoda ta jest nieskuteczna u pacjentów, którzy mają wobec niej błędne oczekiwania, nie wierzą w jej skuteczność lub nie wyrażają zgody na jej zastosowanie.  

Celem hipnozy jest wywołanie pozytywnej zmiany w umyśle pacjenta i poprawa jakości jego życia. Profesjonalnie przeprowadzona hipnoza jest w pełni bezpieczna i nieszkodliwa oraz odbywa się wyłącznie za zgodą osoby hipnotyzowanej. Z tego względu warto przełamać swoje bariery i spróbować doświadczyć udziału w sesji hipnozy. 

Przeczytaj również:
Terapia poznawczo-behawioralna – czym jest i kiedy się ją stosuje?