Kategorie
Gemini.pl

Artykuły

X - Projekt Mama 2024 (2)
X - Wiosenne porządki
X - Herbal Monasterium
X - Zajączek wielkanocny 2024
X - Układ pokarmowy
X - Alergia 2024
X - Sale do -50%
1

Terapia poznawczo-behawioralna – czym jest i kiedy się ją stosuje?

Słuchaj artykułu

Terapia poznawczo-behawioralna (cognitive-behavioral therapy, w skrócie CBT) jest jedną z najpopularniejszych i najlepiej zbadanych pod kątem skuteczności metod współczesnej psychoterapii. Na czym dokładnie polega i kiedy się ją stosuje?

Terapia poznawczo-behawioralna – czym jest i kiedy się ją stosuje?

Terapia poznawczo-behawioralna została opracowana w latach sześćdziesiątych XX wieku przez amerykańskiego psychiatrę Aarona Becka. Twierdził on, że za zachowanie i reakcję emocjonalną człowieka nie odpowiada konkretna sytuacja, a jej interpretacja. Beck był zdania, że „myśli przychodzące ludziom do głowy, nazywane automatycznymi, można monitorować i modyfikować (komponent poznawczy), a zmianę tego, co czujemy w danej sytuacji i jak się zachowujemy (komponent behawioralny), można uzyskać poprzez modyfikację owych myśli”.  


Preparaty na uspokojenie, wyciszenie
Ciesz się darmową dostawą przy zakupie wybranych produktów!

Założenia terapii CBT 

Terapia poznawczo-behawioralna ma jasno określoną strukturę i czas trwania. Ze względu na stosunkowo szybkie osiąganie efektów terapeutycznych zaliczana jest do terapii krótkoterminowych. Sesje terapeutyczne prowadzone w ramach tej metody mogą odbywać się indywidualnie, grupowo lub w parze. Istotnym założeniem terapii CBT jest zależność myśli, emocji i zachowania. Elementy te oddziałują na siebie, mogąc tworzyć niewłaściwe i nieużyteczne wzorce reakcji.  

Celem terapii CBT jest poznanie i pozbycie się szkodliwych przekonań oraz zastąpienie ich funkcjonalnymi wzorcami myślenia.  

Terapeuci CBT uważają, że nasze zachowanie nie zależy od konkretnych wydarzeń, a od sposobu w jaki je interpretujemy. W związku z tym dokonując zmiany interpretacji sytuacji możemy wpływać na emocje i zachowanie, a dzięki modyfikacji zachowania możemy oddziaływać na myśli i przekonania. Podczas sesji terapeuta koncentruje się głównie na aktualnych problemach pacjenta i nie poszukuje ich przyczyn w przeszłości. Nie oznacza to, że umniejsza rolę jego wcześniejszych doświadczeń – wykorzystuje je bowiem do zrozumienia ich wpływu na aktualne przekonania i zbudowania bardziej użytecznej teraźniejszości i przyszłości.  

Relacja terapeutyczna 

Relacja terapeutyczna jest bardzo ważnym elementem terapii CBT. Na początku procesu terapeutycznego terapeuta ustala z pacjentem cel terapii oraz tworzy jej plan. Terapeuta nie pełni funkcji mentora swojego pacjenta – nie poddaje ocenie jego wypowiedzi i postępowania oraz nie udziela rad. Podejście CBT zakłada, że to pacjent jest ekspertem od samego siebie i swoich problemów. Terapeuta stanowi zaś jego „bezpieczną bazę”. Ukierunkowuje i uporządkowuje to, o czym pacjent mówi podczas sesji. Pomaga mu zidentyfikować i zmodyfikować utrwalone wzorce myślenia oraz wspiera w wypracowaniu własnych metod radzenia sobie ze zgłoszonymi trudności.  

Terapia CBT – dla kogo? 

Psychoterapia poznawczo-behawioralna jest jedną z najskuteczniejszych metod postępowania terapeutycznego. Znajduje zastosowanie w leczeniu wielu różnych zaburzeń: 

  • zaburzenia depresyjne, 
  • zaburzenia dwubiegunowe, 
  • zaburzenia lękowe, 
  • zaburzenia lękowe uogólnione, 
  • fobie, 
  • zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne, 
  • zespół stresu pourazowego (PTSD), 
  • zaburzenia odżywiania (anoreksja i bulimia), 
  • zaburzenia osobowości, 
  • dysfunkcje seksualne, 
  • uzależnienia od alkoholu i innych substancji psychoaktywnych. 

Techniki stosowane w terapii CBT 

Terapeuci CBT w pracy z pacjentem stosują różne techniki, których celem jest zmiana wzorców myślenia i zachowania. Należą do nich:  

  • Dialog sokratejski – podstawowa i charakterystyczna metoda pracy używana w terapii CBT. Polega na umiejętnym zadawaniu pytań przez terapeutę, w sposób umożliwiający pacjentowi samodzielne wyciąganie wniosków, odkrywanie źródła swoich przekonań, rozpoznawanie zniekształceń poznawczych we własnym myśleniu oraz poszukiwanie rozwiązania problemu. 
  • Ekspozycja – stosowana głównie w przypadku zaburzeń lękowych. Polega na zaplanowanym i celowym kontakcie z sytuacją, bodźcem lub obiektem wywołującym lęk w celu oswojenia napięcia i wypracowania bardziej adaptacyjnych sposobów reagowania.  
  • Zapis myśli – polega na systematycznym spisywaniu własnych myśli w celu samodzielnego rozpoznawania błędów logicznych i zniekształceń poznawczych.  
  • Skalowanie – polega na ocenie siły swoich problemów oraz intensywności przeżywanych emocji.  
  • Zadania domowe – pomagają utrwalać i rozwijać nowe umiejętności.  

Zniekształcenia poznawcze  

Zniekształcenia poznawcze to błędne rozumowanie, prowadzące do wyciągania wniosków niezgodnych z rzeczywistością. Rozpoznawanie i modyfikowanie zniekształceń poznawczych stanowi ważny element terapii poznawczo-behawioralnej.   Wyróżniamy następujące błędy w myśleniu:  

  • Myślenie dychotomiczne (w kategoriach czarno-białych) – postrzeganie danej sytuacji w kategoriach dwóch skrajności, a nie kontinuum; 
  • Katastrofizacja – przewidywanie negatywnej przyszłości bez brania pod uwagę innych, bardziej prawdopodobnych możliwości; 
  • Lekceważenie lub pomijanie pozytywnych informacji – ignorowanie rozsądnych przesłanek, pozytywnych doświadczeń, uczynków lub cech; 
  • Czytanie w myślach – przekonanie o znajomości myśli innych ludzi oraz wyciąganie pochopnych wniosków na temat motywów ich postępowania; 
  • Nadmierne uogólnianie – wyciąganie ogólnych negatywnych wniosków na podstawie pojedynczego nieprzyjemnego doświadczenia lub wyrywkowej informacji;  
  • Personalizacja – przekonanie o byciu powodem negatywnych zachowań innych osób.  
  • Nadużywanie imperatywów „muszę”, „powinienem” lub kwantyfikatorów wielkich „zawsze”, „wszyscy”, „nikt”, „nigdy”. 

Tempo życia i duża ilość problemów, z którymi zmagamy się na co dzień, coraz częściej przyczyniają się do powstawania różnego rodzaju zaburzeń. Jeśli zauważysz u siebie lub kogoś bliskiego symptomy mogące świadczyć o pogarszającym się stanie zdrowia psychicznego, nie zwlekaj i skontaktuj się z psychiatrą, psychologiem lub psychoterapeutą.  

Przeczytaj również:
Interwencja kryzysowa – czym jest i komu może pomóc?


Źródła
Zwiń
Rozwiń

Źródła: 

  1. Beck J., Terapia poznawcza. Podstawy i zagadnienia szczegółowe, Kraków 2005. 
  2. Briers S., Pokonaj depresję, stres i lęk, czyli terapia poznawczo-behawioralna w praktyce, Warszawa 2011. 
  3. Kokoszka A., Wprowadzenie od terapii poznawczo – behawioralnej, Kraków 2009. 
  4. Muszyńska A., „Na czym polega terapia poznawczo-behawioralna?” w: Ja My Oni. Poradnik psychologiczny Polityki, Tom 20, Nr 4 (2015). 
Daj nam znać, co myślisz o tym artykule

Wpisz swój komentarz...
Imię

Masz pytanie, szukasz porady?
Jeśli szukasz darmowej porady w zakresie zdrowia oraz przyjmowania leków lub suplementów diety, chętnie odpowiemy na Twoje pytanie.
Zapytaj farmaceutę