Fizjoprofilaktyka – dlaczego jest tak istotna?
W ciągu ostatnich kilkunastu lat rośnie rola profilaktyki zdrowotnej i medycyny prewencyjnej w lecznictwie na całym świecie. Powszechna profilaktyka zdrowotna minimalizuje szansę na zachorowanie na choroby wynikające ze stylu życia i ryzyko związanych z nimi powikłań, a tym samym zmniejsza obciążenie całego systemu opieki zdrowotnej. W 2016 roku wraz z wprowadzeniem w Polsce ustawy o zawodzie fizjoterapeuty wśród jego kompetencji i obowiązków wskazano po raz pierwszy fizjoprofilaktykę.
Czym jest fizjoprofilaktyka?
Terminem fizjoprofilaktyka określa się promowanie zachowań prozdrowotnych oraz kształtowanie i podtrzymywanie sprawności i wydolności osób w różnym wieku w celu zapobiegania niepełnosprawności. Jest to gałąź fizjoterapii, która ma zastosowanie zarówno u osób młodych i zdrowych, jak i tych, u których pojawiły się pierwsze symptomy chorobowe.
Zadaniem fizjoprofilaktyki jest wydłużenie i poprawa jakości życia i zmniejszenie częstotliwości wizyt u terapeuty, a tym samym obniżenie kosztów leczenia.
Fizjoprofilaktyka sposobem na promocję zdrowia
Problem niezdrowego stylu życia i jego konsekwencji dla zdrowia (a tym samym obciążenia dla budżetu państwa) jest od dawna podejmowany przez rządy wielu krajów. W krajach wysoko rozwiniętych jedną z głównych przyczyn zgonów od wielu lat są choroby zależne od stylu życia, takie jak choroby sercowo-naczyniowe, udar mózgu, POChP, cukrzyca.
Modyfikacja stylu życia obywateli i promowanie aktywności fizycznej stanowi więc priorytet utrzymania społeczeństwa w dobrym zdrowiu i dłuższym życiu.
W Polsce za realizację promocji zdrowia i zwiększenie świadomości obywateli w tym obszarze odpowiada Ministerstwo Zdrowia – pod postacią Narodowego Programu Zdrowia.
Fizjoprofilaktyka a inne rodzaje profilaktyki zdrowotnej
Fizjoprofilaktyka koncentruje się na szerzeniu wiedzy dotyczącej narządu ruchu człowieka i potrzeby ruchu w naszym życiu, a także promowaniu codziennych aktywności prozdrowotnych, takich jak prawidłowy oddech, regularne spacery, rozciąganie i ćwiczenia ogólnousprawniające.
Kluczem do właściwej profilaktyki jest edukacja na temat korzyści wynikających z dbania o komfort pracy, ergonomię czynności dnia codziennego oraz budowanie sprawności i wydolności fizycznej poprzez regularną aktywność.
Umiarkowana aktywność fizyczna opóźnia rozwój wielu chorób lub czyni ich przebieg łagodniejszym, dzięki czemu możemy dłużej pozostać czynni zawodowo.
Poziomy profilaktyki
Podstawowa klasyfikacja wyróżnia:
- profilaktykę pierwotną – skierowaną do całej populacji, która stanowi najważniejszy filar utrzymania dobrostanu społeczeństwa;
- profilaktykę wtórną – skierowaną do osób, które doświadczyły już pierwszych symptomów chorobowych;
- profilaktykę trzeciorzędową – prowadzoną u osób, u których choroba jest na zaawansowanym etapie.
Celem profilaktyki pierwotnej jest zaktywizowanie całego społeczeństwa, w szczególności dzieci i młodzieży, u których możliwe jest zbudowanie fundamentów pod zdrowe nawyki ruchowe.
Jak powszechnie wiadomo, regularna aktywność fizyczna zapobiega rozwojowi chorób cywilizacyjnych (w szczególności chorób układu krążenia), wad postawy i bólów kręgosłupa.
Dodatkowo obniża poziom stresu, poprawia nastrój i zwiększa wiarę we własne możliwości.
Powszechny dostęp do opieki zdrowotnej przyczynił się do wydłużenia życia człowieka, ale co za tym idzie, doprowadził również do starzenia się całych społeczeństw. Ogromnym wyzwaniem dla gospodarek na świecie staje zapewnienie wszystkim obywatelom spokojnej i godnej starości, dlatego też powinniśmy sami zadbać o swój dobrostan i potraktować aktywność fizyczną jako integralną część życia.
Przeczytaj również:
Badania profilaktyczne u kobiet
Badania profilaktyczne u mężczyzn
Źródła:
- Kubińska Z., Zaworski K., Fizjoprofilaktyka jako potrzeba i świadczenie zdrowotne. Podstawy teoretyczne, Fizjoterapia Polska, vol. 1, 2016.
- Narodowy Program Zdrowia – Ministerstwo Zdrowia, https://www.gov.pl/web/zdrowie/narodowy-program-zdrowia-ogloszenia [dostęp: 24.04.20220].
- The top 10 causes of death, https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/the-top-10-causes-of-death [dostęp: 24.04.20220].
- Kirti Sundar Sahu, Bhavna Bharati, Role of Physiotherapy in Public Health Domain: India Perspective, Indian J. Physiother. Occup. Ther., vol. 8, no. 4, pp. 141-144, 2014.