Grzybica układu pokarmowego – czym jest?

Grzybica układu pokarmowego – kto jest narażony? 

Zwiększone ryzyko infekcji grzybiczej układu pokarmowego występuje u: 

• pacjentów poddawanych immunosupresji (dotyczy to biorców przeszczepów narządów / szpiku kostnego oraz pacjentów poddawanych chemioterapii); 
• pacjentów chorujących na AIDS; 
• osób z pierwotnymi deficytami odporności; 
• dzieci i osób starszych; 
• osób chorujących na cukrzycę; 
• pacjentów, którzy w przeszłości przeszli zabieg splenektomii, czyli wycięcia śledziony. 

Grzybica układu pokarmowego – przyczyny 

Przyczyną grzybicy układu pokarmowego są choroby wywołane przez grzyby. 

Mukormykoza  

To niezwykle groźna choroba wywoływana przez grzyby z rzędu Mucorales. Częstość występowania mukormykozy nieustannie rośnie, szczególnie wśród pacjentów z chorobami hematologicznymi, cukrzycą lub pacjentami po przeszczepach szpiku kostnego. Śmiertelność jest dosyć wysoka – na poziomie ok. 40-50%. 

Basidiobolomykoza 

To kolejna choroba grzybicza, która może wywoływać infekcje układu pokarmowego. Wywołuje ją Basidiobolus ranarum – grzyb, który znajduje się w glebie na całym świecie. Na tę chorobę szczególnie narażone są dzieci, osoby cierpiące na wrzody żołądka, pacjenci przyjmujący ranitydynę oraz osoby cierpiące na zespół Pica (spaczone łaknienie prowadzące do spożywania np. gleby).  

Grzybica układu pokarmowego – objawy 

Objawy grzybicy układu pokarmowego bywają niecharakterystyczne – niezależnie od patogenu, który ją wywołuje. Są to m.in.: 

• biegunka; 
• nudności, wymioty; 
• smolisty stolec; 
• obecność krwi w stolcu; 
• ból brzucha; 
• gorączka. 

Mukormykoza układu pokarmowego może dotyczyć każdej jego części, jednak najczęściej rozwija się w żołądku lub jelicie grubym. Charakterystyczną manifestacją są wrzody – duże, z nieregularnymi krawędziami. W badaniu endoskopowym mogą przypominać nowotwór. 

Basidiobolomykoza wywołuje obwodową eozynofilię (zwiększenie ilości granulocytów kwasochłonnych we krwi), martwicę oraz powstawanie ziarniniaków. 

Grzybicę układu pokarmowego wywołują najczęściej grzyby Candida. Objawy związane z tą infekcją są uzależnione w dużym stopniu od tego, w którym odcinku przewodu pokarmowego jest ona zlokalizowana: 

• Kandydoza jamy ustnej i gardła objawia się najczęściej obecnością białych płytek i błon rzekomych na powierzchni błon śluzowych gardła, języka i dziąseł.  
• Kandydoza przełyku wywoływana przez Candida albicans może występować wtórnie do kandydozy jamy ustnej i gardła – bywa, że oba te stany współistnieją ze sobą. Zmiany w postaci biało-żółtawych płytek zlokalizowane są w dolnej i środkowej części przełyku. Rzadko kiedy dochodzi do owrzodzeń. 
• Kandydoza żołądka niemal zawsze dotyczy osób obciążonych chorobami nowotworowymi. Grzyby Candida bardzo często występują w żołądku zdrowych osób, nie wywołując u nich żadnych objawów. U osób z zaburzoną funkcją układu immunologicznego Candida w żołądku lub w jelitach może spowodować owrzodzenia, nadżerki i krwawienia. 
• Kandydoza skóry okolicy odbytu ma charakter powierzchownej infekcji, która objawia się świądem oraz zaczerwienieniem.  

Grzybica układu pokarmowego – rozpoznanie

Diagnostyka grzybicy układu pokarmowego polega na zebraniu dokładnego wywiadu, następnie przeprowadzeniu badania lekarskiego. W przypadku podejrzenia zakażenia grzybiczego przełyku, żołądka lub jelit lekarz kieruje pacjenta na badanie endoskopowe.  

Zakażenie grzybicze jamy ustnej należy zawsze różnicować z leukoplakią – objawem nieprawidłowego rogowacenia błony śluzowej. Żeby odróżnić te dwa stany, zmianę należy spróbować zeskrobać – płytkę grzybiczą łatwo da się zdjąć patyczkiem i odsłonić zaczerwienioną błonę śluzową (czasem może ona krwawić). Leukoplakii natomiast zeskrobać się nie da. 

Zeskrobiny z jamy ustnej należy również poddać badaniu mykologicznemu, które zawiera ocenę pod mikroskopem. W razie konieczności z materiału zostanie wykonana hodowla. 

W przypadku zakażenia grzybiczego przełyku, żołądka lub jelit, należy wykonać badanie endoskopowe. Podczas badania ze zmienionych chorobowo miejsc pobrane zostaną wycinki, które następnie wysyła się na badanie histopatologiczne. 

Grzybica układu pokarmowego – jak wygląda leczenie? 

Leczenie grzybicy układu pokarmowego różni się w zależności od patogenu, który ją wywołał. 

Flukonazol i worikonazol to leki będące pochodnymi azolowymi. Flukonazol jest skuteczny przeciwko infekcjom drożdżakowym, a worikonazol skutecznie zwalcza infekcje wywołane przez grzyby z rodzaju Aspergillus. 

Amfoterycyna B stosowana jest przede wszystkim w ostrych grzybicach. Jest skuteczna w przypadku grzybic wywołanych przez Blastomyces, Cryptococcus czy Candida. 

Nystatyna stosowana jest przede wszystkim w zakażeniach wywołanych Candida. Wskazana szczególnie przy powierzchownych zakażeniach, np. jamy ustnej. 

Echinokandyny są szczególnie wskazane u pacjentów poddawanych immunosupresji, u których wykształciła się oporność przeciwko lekom, takim jak amfoterycyna B. 

Leki przeciwgrzybicze 

Profilaktyczne stosowanie leków przeciwgrzybiczych wprowadza się tylko w wyjątkowych sytuacjach klinicznych. Zgodnie z wytycznymi profilaktykę taką można zastosować u: 

• biorców przeszczepów w okresie 7-14 dni po transplantacji; 
• pacjentów, u których podczas chemioterapii wyindukowano neutropenię; 
• chorych z neutropenią po przeszczepieniu komórek macierzystych. 

W tych przypadkach stosuje się flukonazol, alternatywnie: itrakonazol, posakonazol lub echinokandyny.  

Grzybica układu pokarmowego to choroba o niecharakterystycznych objawach. W przypadku zaobserwowania niepokojących symptomów należy skonsultować się z lekarzem.

Przeczytaj również:
Bakterie Proteus Mirabilis i Proteus Vulgaris – charakterystyka, objawy, leczenie