Wpływ wyrażeń dźwiękonaśladowczych na rozwój mowy dziecka

Wyrażenia dźwiękonaśladowcze a dziecko 

Dzięki wyrażeniom dźwiękonaśladowczym dziecko może komunikować się ze światem w prosty i zrozumiały dla dorosłych sposób. Tak naprawdę to właśnie onomatopeje są pierwszymi komunikatami, jakie kieruje do nas maluch, poprzez naśladowanie naturalnie występujących dźwięków. Co więcej, każdy dźwięk wydawany przez dziecko nie jest przypadkowy. Mówiąc np. hau hau, maluch konkretnie „mówi” nam o piesku, a więc jego komunikat ma nie tylko konkretne znaczenie, ale jest też wysłany całkowicie świadomie.

Świadome wydawanie dźwięków przez dziecko wiąże się z ważnym dla niego etapem rozwoju mowy, jakim jest okres gaworzenia, które (u zdrowych dzieci) pojawia się około 3-6 miesiąca życia.

Gaworzenie jest czynnością w pełni świadomą, a więc dziecko wielokrotnie powtarza dźwięki i sylaby wydawane przez samego siebie lub przez otoczenie. Gaworząc, dziecko ćwiczy narządy artykulacyjne, oddychanie i fonację, co jest niezwykle istotne do dalszego prawidłowego rozwoju mowy. W przypadku małego dziecka, dźwiękonaśladownictwo można określić jako kontynuację i rozwijanie gaworzenia, w postaci naśladowania sylab, które słyszy.

Dziecko komunikuje się z otoczeniem przy pomocy prostych sylab, ponieważ nie jest jeszcze w stanie wypowiedzieć całego zdania. Nie powie np. „Mamo, zobacz, tam idzie pies!”. Zamiast tego wskaże palcem w kierunku psa i powie „hau, hau”, co jest dla rodzica wystarczająco zrozumiałym komunikatem. To proste hau hau niesie ze sobą nie tylko konkretną nazwę zwierzęcia (w tym wypadku psa), ale też jednocześnie informuje otoczenie, jakie dźwięki to zwierzę wydaje. Prosty przekaz niosący ze sobą dwie ważne informacje w jednej sylabie. Posługiwanie się wyrażeniami dźwiękonaśladowczymi daje dziecku poczucie bezpieczeństwa i bycia rozumianym. Podsumowując, onomatopeje stanowią realną możliwość komunikacji między dzieckiem a dorosłym. 

Wyrażenia dźwiękonaśladowcze a aparat mowy 

Posługując się wyrażeniami dźwiękonaśladowczymi, dziecko nie tylko się porozumiewa z otoczeniem. Produkcja onomatopei stanowi „siłownię” dla całego aparatu mowy dziecka, tj.: 

• ćwiczy narządy artykulacyjne, 
• wykształca wzorce kinestetyczno-ruchowe sylab, 
• wpływa na czucie mięśniowe, 
• wpływa na koordynację narządów mowy, 
• ma wpływ na prawidłowe oddychanie i fonację, 
• kształtuje i rozwija słuch fonematyczny dziecka (odróżnianie podobnych do siebie dźwięków mowy), 
• jest treningiem uwagi, 
• ćwiczy spostrzegawczość słuchową, 
• rozwija słownictwo czynne, 
• rozwija najważniejsze funkcje mowy. 

Wyrażenie dźwiękonaśladowcze w terapii logopedycznej 

W terapii logopedycznej wyrażenia dźwiękonaśladowcze stosowane są w pracy z najmłodszymi dziećmi, a także w przypadku dzieci z wadami słuchu, czy z opóźnionym rozwojem mowy (ORM). Jakie dźwięki najczęściej wykorzystuje logopeda? Niewątpliwie odgłosy zwierząt, których jest wiele i można je wykorzystywać na różne sposoby, np. wskazywać obrazki zwierząt po wysłuchaniu dźwięku lub wydawać dźwięki razem z dzieckiem. 

W gabinecie logopedycznym dziecko będzie ćwiczyło: 

• reagowanie na dźwięk, 
• rozumienie dźwięku,  
• rozpoznawanie dźwięku, 
• pamięć słuchową i sekwencyjną. 

Jeśli dziecko w ogóle nie mówi, logopeda skupi się na najprostszych dźwiękach, jakimi są samogłoski. Są one najłatwiejsze do opanowania. W późniejszych etapach łączy się je ze spółgłoskami, które potem rozbudowuje się w proste wyrazy.  

Jeśli chcesz mieć jeszcze większy wpływ na rozwój mowy Twojej pociechy, oto kilka rad: 

• Stosuj krótkie wypowiedzi; 
• Opowiadaj dziecku, jakie wykonujesz czynności; 
• Śpiewaj mu proste piosenki; 
• Pamiętaj, aby bajki były dostosowane do wieku dziecka; 
• Czytaj mu bajki.

Przeczytaj również:
Komputer i najnowsze technologie w terapii logopedycznej