Progenia – przyczyny i metody leczenia

Doprzednie wady zgryzu cechuje:  

• ustawienie dolnych zębów przed górnymi; 
• charakterystyczne zmiany w rysach twarzy – wysunięcie wargi dolnej oraz wygładzenie bruzdy znajdującej się pod wargą dolną – tzw. bruzdy wargowo-bródkowej; 
• częsta przewaga mięśni wysuwających żuchwę w stosunku do mięśni ją cofających; 
• często wymowa lekko upośledzona w artykułowaniu głosek; 
• utrudnione może być również żucie i odgryzanie pokarmów (związane jest to z odwrotnym zachodzeniem na siebie zębów przednich, co za tym idzie ograniczenie ruchów dotylnych i bocznych żuchwy, co hamuje wzrost szczęki) [1].

Do grupy tych wad należą: przodozgryz częściowy, całkowity lub rzekomy, przodożuchwie czynnościowe oraz właśnie progenia. 

Czym charakteryzuje się progenia? 

Progenia lub inaczej przodożuchwie morfologiczne jest wadą wrodzoną powstałą na tle nadmiernego doprzedniego wzrostu kości żuchwy w stosunku do szczęki. 

Cechami charakterystycznymi tej wady są wydłużenie trzonu (części poziomej) oraz czasem gałęzi żuchwy (części pionowej). W rysach twarzy obserwujemy znaczne wysunięcie bródki do przodu; może wystąpić również powiększenie kąta żuchwy o różnym nasileniu – oznacza to, że może dojść do wydłużenia dolnego odcinka twarzy (szczękowego) w stosunku do dwóch pozostałych (czołowego i nosowego), których stosunek powinien wynosić 1:1:1.  

Zwykle u pacjentów z tą wadą występuje również powiększenie języka i zaburzenia mowy. W niektórych przypadkach następuje wychylenie (czyli ustawienie do przodu) zębów przednich górnych i przechylenie (ustawienie do tyłu) zębów przednich dolnych celem kompensacji – zmniejszenia między nimi odległości i umożliwienie ich kontaktu. U pacjentów z tą wadą często występują również problemy ze stawem skroniowo-żuchwowym. Pacjenci mają trudności z oddychaniem, skarżą się na suchość jamy ustnej. Częściej mogą się u nich pojawić infekcje czy nieżyty gardła. 

Progenia – przyczyny 

Progenia jako wada wrodzona powstaje pod wpływem określonych czynników działających na płód w okresie jego wzrostu i rozwoju (do 3. miesiąca życia płodowego), takich jak np. choroby wirusowe, działanie promieni jonizujących, leki, np. sulfonamidy, chinina, używki, występowanie awitaminoz (A i z grupy B) oraz zachwianie równowagi hormonalnej [2].  

Przykładem choroby występującej u ludzi w wieku około 35-40 lat, w przebiegu której dochodzić może do powstania progenii, jest np. akromegalia, czyli nadczynność przysadki mózgowej najczęściej wywołana przez gruczolaka przysadki [3]. 

Wada ta występuje również jako jeden z elementów zespołów wad genetycznie uwarunkowanych, takich jak: 

• zespół Crouzona [4], 
• zespół Aperta, 
• dysplazja obojczykowo-czaszkowa. 

Progenia – metody leczenia 

Jako wada zgryzowo-szczękowo-twarzowa progenia wymaga leczenia zespołowego. Na etapie uzębienia mlecznego stosuje się selektywne szlifowanie zębów mlecznych celem umożliwienia cofania zębów dolnych.  

Efekt leczenia zależy od przygotowania zgryzu przez wcześniejsze leczenia ortodontyczne: 

• aparatem czynnościowym (ruchomym) w okresie wzrostu kości; stosowane, gdy progenii towarzyszy zwężenie szczęki, którą należy poszerzyć, aby po operacji mogła objąć cofniętą żuchwę; 
• aparatem stałym, na około 2-3 lata przed planowaną operacją, która jest możliwa do przeprowadzenia dopiero po zakończonym wzroście [5]. 

Wstępne leczenie ortodontyczne ma na celu wyrównanie szerokości i kształtu łuków zębowych, a nie poprawy ich wzajemnych relacji, co uzyskuje się po operacji. W trakcie operacji szczęka i żuchwa ustalane są w prawidłowej relacji za pomocą specjalnie przygotowanych szyn, a przerośnięta kość żuchwy zostaje skrócona przez wycięcie odpowiedniego segmentu kostnego [6]. 

Progenia jest wadą zgryzu, której wystąpienie i sposoby leczenia zawsze należy skonsultować z ortodontą, gdyż nieleczona powodować będzie występowanie zgryzu urazowego, problemy z przyzębiem i z dziąsłami, starcie patologiczne zębów, a nawet ich rozchwianie z biegiem lat. Konsultacja ze specjalistą w dziedzinie ortodoncji pozwoli rozwiać wszystkie wątpliwości i przeprowadzić właściwy proces leczenia.

Przeczytaj również:
Ból żuchwy i szczęki – z czego może wynikać?