Na czym polega artrocenteza?

Wskazania do artrocentezy

Artrocenteza to procedura stosowana w reumatologii i ortopedii, zarówno w procesie diagnostycznym, jak i terapeutycznym. Wskazania dzielimy zatem na diagnostyczne i terapeutyczne.

Wskazania diagnostyczne, czyli te, w przypadku których celem artrocentezy jest pobranie płynu z jamy stawowej, aby następnie przeprowadzić jego analizę. Pozwala ona na określenie charakteru płynu oraz jego składników, co jest elementem diagnostyki licznych jednostek chorobowych. Jej wykonanie wskazane jest w przypadku: 

• nagromadzenia w jamie stawowej nadmiernej ilości płynu o nieznanej etiologii, 
• ostrego zapalenia stawu o prawdopodobnej etiologii zakaźnej lub podejrzeniu zapalenia wywołanego przez kryształy, 
• przewlekłe zapalenie błony maziowej wywołane przez kryształy; 

W przypadku wskazań terapeutycznych nakłucie jamy stawowej jest środkiem do przeprowadzenia następujących czynności: 

• usunięcia nadmiaru płynu stawowego, 
• usunięcia zakażonego płynu stawowego w zapaleniu stawu, który jest wywołany przez drobnoustroje chorobotwórcze, 
• podania leków lub innych środków dostawowo. 

Artrocenteza – przeciwwskazania

Artrocenteza jest inwazyjną procedurą. Jej wykonanie wiąże się z ryzykiem wystąpienia krwawienia. Konieczne jest zatem zapewnienie prawidłowej hemostazy (fizjologicznych mechanizmów zapewniających prawidłową krzepliwość krwi), aby zminimalizować to ryzyko. Do przeciwwskazań do jej wykonania należą zatem czynniki, które świadczą o upośledzeniu układu krzepnięcia:  

• nieprawidłowe wartości INR > 1,5,  
• APTT przekraczające dwukrotnie górną granicę normy, 
• zmniejszenie ilości płytek krwi – poniżej 50 000 w 1 mm3. 

Artrocenteza przeprowadzana jest w warunkach jałowych, gdyż płyn stawowy prawidłowo jest wolny od drobnoustrojów. Przeciwwskazaniem będą więc również zakażenia skóry i tkanek okolicy stawu. 

Do pozostałych przeciwwskazań należy alergia na środki lecznicze i dezynfekcyjne stosowane w trakcie zabiegu. 

Przebieg artrocentezy 

Sprzęt i środki używane do artrocentezy to: 

• igła o grubości dostosowanej do wielkości nakłuwanego stawu, 
• strzykawka oraz probówki na pobrany płyn, 
• roztwór lidokainy do znieczulenia, 
• środki dezynfekcyjne, jałowe kompresy gazowe, chusta, rękawiczki, 
• lek lub inny środek podawany do stawu w odmierzonej dawce i objętości dostosowanej do wielkości stawu. 

Procedurę rozpoczyna się od dezynfekcji miejsca nakłucia. Następnie wykonuje się znieczulenie miejscowe obejmujące skórę, tkankę podskórną i torebkę stawową z użyciem roztworu lidokainy. Należy odczekać 5 minut, aż środek znieczulający zacznie działać. Po tym czasie następuje nakłucie – do jamy stawowej pomiędzy powierzchniami stawowymi wprowadza się igłę połączoną ze strzykawką. Przy artrocentezie diagnostycznej z jamy stawowej pobierany jest płyn, który następnie rozmieszcza się w odpowiednich probówkach. W przypadku artrocentezy terapeutycznej usuwa się odpowiednią objętość płynu z jamy stawowej, w zależności od szczegółowych wskazań i/lub podaje się lek lub inny środek. Na koniec wysuwa się igłę i dezynfekuje miejsce wkłucia, które następnie zabezpieczane jest jałowym, uciskowym opatrunkiem. 

Płyn pobrany w trakcie artrocentezy diagnostycznej zostaje poddany: 

• analizie – w jej skład wchodzą ocena odczynu, lepkości, składu komórkowego, stężenia białka i obecności kryształów,  
• badaniom immunologicznym,  
• badaniom mikrobiologicznym,  
• innym procedurom, jeśli jest taka konieczność.  

Wyniki wnoszą wiele informacji do diagnostyki chorób stawów. 

Powikłania po artrocentezie

Jak każda procedura inwazyjna, nakłucie jamy stawowej obarczone jest ryzykiem wystąpienia powikłań. Należą do nich: 

• ból w miejscu wkłucia, 
• omdlenie odruchowe w czasie wprowadzania igły do jamy stawowej, 
• reakcja alergiczna na stosowane środki dezynfekcyjne lub lecznicze, 
• wprowadzenie drobnoustrojów do jamy stawowej i wystąpienie zakażenia, 
• krwawienie do stawu, 
• uszkodzenie chrząstki stawowej.

Przeczytaj również:
Jak zadbać o stawy?