Hipertermia – objawy i leczenie

Hipertermia – co to jest? 

Hipertermia to stan, w którym temperatura głęboka organizmu przekracza 40°C. Optymalna ciepłota ciała wynosi 36-38°C. Aby otrzymać jak najbardziej wiarygodny wynik, pomiar należy wykonać w uchu lub w przełyku [1].  

W hipertermii, w przeciwieństwie do gorączki, fizjologiczne mechanizmy regulujące temperaturę wewnątrz ciała wraz z termostatem biologicznym okazują się upośledzone.  

Sytuacja, w której organizm nie potrafi sam utracić nadmiaru ciepła, skutkuje groźnym dla życia i zdrowia człowieka ryzykiem przegrzania [5].

Kto jest narażony na hipertermię? 

Na hipertermię szczególnie narażone są niemowlęta z uwagi na słabo wydolne mechanizmy kompensacyjne oraz osoby w podeszłym wieku, gdyż często są obciążone licznymi chorobami przewlekłymi i przyjmują wiele leków [2]. 

Przyczyny hipertermii

Wśród przyczyn hipertermii wymienia się m.in. [3]: 

• długotrwałe przebywanie w temperaturze powietrza powyżej 35°C; 
• choroby, w których dochodzi do zaburzeń gospodarki hormonalnej, np. nadczynność tarczycy; 
• odwodnienie, które jest szczególnie groźne dla osób starszych, u których mechanizmy regulacyjne są mniej wydolne, a więc szybko dochodzi do dekompensacji organizmu; do odwodnienia dochodzi również po podjęciu dużego wysiłku fizycznego przy braku prawidłowego uzupełniania płynów; 
• zatrucie substancjami psychoaktywnymi i mieszanką leków z grupy neuroleptyków; 
• alkoholowy zespół abstynencyjny; 
• działanie niepożądane leków – szczególna postać hipertermii, czyli hipertermia złośliwa, która jest uwarunkowana genetycznie i pojawia się po podaniu niektórych leków stosowanych w znieczuleniu anastezjologicznym [4]. Ponadto przyczyną hipertermii może być złośliwy zespół neuroleptyczny jako powikłanie terapii lekami przeciwpsychotycznymi [5]. 

Hipertermia – objawy 

Objawy, które prezentuje osoba w hipertermii, zależą w dużej mierze od przyczyny zachorowania. Wspólne dla całej grupy chorych będą symptomy, takie jak:  

• osłabienie,  
• uczucie zmęczenia,  
• nudności,  
• wymioty,  
• bóle głowy, 
• przyspieszone bicie serca. 

Dodatkowo dla odwodnienia typowe będą omdlenia, a osoby narażone na duży wysiłek fizyczny będą doświadczać skurczów mięśni. 

Z kolei złośliwy zespół neuroleptyczny charakteryzuje się m.in. sztywnością mięśniową, zaburzeniami świadomości i niestabilnością układu autonomicznego, co przejawia się np. nietrzymaniem moczu czy wysokim ciśnieniem tętniczym. 

Szczególną postacią przegrzania organizmu jest udar cieplny, w którym dochodzi do uszkodzenia mechanizmów termoregulacyjnych. Udar cieplny dotyka zwykle osób starszych, osób z niedorozwojem umysłowym, sportowców po nadmiernym wysiłku fizycznym i dzieci poniżej 4. roku życia obciążonych chorobami układu sercowo-naczyniowego, nerwowego czy dokrewnego, które przebywają w środowisku gorącym i o dużej wilgotności [1]. Jego charakterystycznym symptomem, który nie pojawia się przy przegrzaniu z innych przyczyn, jest czerwona i gorąca skóra. 

Udar cieplny jest szczególne niebezpieczny, bo może rozwinąć się bez objawów ostrzegawczych i szybko prowadzić do bezpośredniego zagrożenia życia. 

Hipertermia – leczenie

Leczenie chorego w hipertermii polega na jego intensywnym chłodzeniu, odpowiednim nawodnieniu oraz uważnym monitorowaniu parametrów życiowych i ilości oddawanego moczu wraz z adekwatnym reagowaniem na wszelkie zmiany z uwagi na ryzyko rozwinięcia niewydolności wielonarządowej. Intubacja dotchawicza może okazać się konieczna, gdy drogi oddechowe chorego wymagają zabezpieczenia przez grożąca im niedrożność. 

W razie wystąpienia drgawek pacjent otrzymuje diazepam lub midazolam w odpowiedniej dawce [3]. W przypadku bolesnych skurczów choremu podaje się roztwór 0,9% chlorku sodu dożylnie. 

Hospitalizacją powinni być objęci chorzy obciążeni licznymi schorzeniami, zaburzeniami psychicznymi lub niestabilni pod względem parametrów życiowych [1].

Hipertermia spowodowana złośliwym zespołem neuroleptycznym i hipertermia złośliwa wymagają specyficznego postępowania – leczenie polega na podaniu dantrolenu.  

Należy pamiętać, że próba zbicia gorączki za pomocą paracetamolu okaże się nieskuteczne, gdyż gorączka nie jest powodem wysokiej temperatury ciała [3].

Hipertermia – pierwsza pomoc

Osobę, u której podejrzewa się przegrzanie, należy przenieść w chłodniejsze miejsce, podać jej płyny do picia i schładzać jej ciało zimnymi okładami [6]. Bolesne skurcze zwykle ustępują po zaprzestaniu wysiłku i uzupełnieniu płynów. 

Jednak najważniejszym elementem niesienia pomocy jest ocena, czy osoba chora nie wymaga specjalistycznej opieki i leczenia.  

W razie nieustępowania niepokojących objawów lub ich pogorszenia zawsze należy wezwać pomoc, dzwoniąc pod numer 112 lub 999.

Aby zadziałać prawidłowo, należy pamiętać, że udar cieplny powinno się podejrzewać w każdym przypadku podwyższenia temperatury powyżej 40°C u osoby z zaburzeniami świadomości lub prezentującej jakikolwiek inny objaw sugerujący zaburzenia organizmu. 

Podniesienie ciepłoty ciała już o kilka stopni prowadzi do rozchwiania, a nawet uszkodzenia procesów metabolicznych i biologii komórek. Niewydolność wielonarządowa jest bezpośrednim stanem zagrożenia życia, dlatego tak ważne jest rozpoznanie stanu hipertermii i jej odpowiednie leczenie. 

Przeczytaj również:
Udar słoneczny – objawy i pierwsza pomoc