Nomofobia. Jak radzić sobie z fobią związaną z brakiem dostępu do telefonu?

Nomofobia – definicja 

Nomofobia to lęk przed utratą telefonu komórkowego. Osoby z nomofobią prezentują postawę silnie lękową w momencie, gdy nie mają dostępu do telefonu lub sieci komórkowej. Co ciekawe, osoby z nomofobią doświadczają także obaw „wybiegających w przyszłość”. Lęk może towarzyszyć im nawet, jeśli nie ma ku temu żadnych przesłanek. 

Nomofobia – przyczyny 

Na rozwój nomofobii narażony jest każdy z nas. Telefon dla wielu z nas stanowi dziś główny sposób na bycie w kontakcie ze światem. Część osób zaczyna nadużywać telefonu komórkowego i ogranicza kontakty ze światem zewnętrznym na rzecz wirtualnej rzeczywistości. Nomofobia może rozwinąć się u każdego z nas, ale najbardziej narażoną grupą wiekową jest młodzież. 

Część badaczy twierdzi, że przyczyną nomofobii jest pogłębiający się problem uzależnienia od nowoczesnych technologii czy mediów społecznościowych.  

Kwestią sporną jest, z czego dokładnie wynika nomofobia. Z uzależnienia od telefonu czy FOMO (lęku, że może nas coś ominąć)? A może to nomofobia doprowadza do rozwoju uzależnienia od telefonu i internetu? 

Na rozwój nomofobii mogą wpływać również zaburzenia lękowe. W literaturze nomofobia rzadko traktowana jest jako samodzielna jednostka chorobowa. Nie widnieje w klasyfikacjach medycznych, ale bywa podawana jako przykład fobii specyficznej.  

Jeśli nomofobia współwystępuje z innymi problemami natury psychicznej (np. z zaburzeniami lękowymi), to można przypuszczać, że istnieje podłoże genetyczne tego schorzenia. Nadużywanie telefonu, które może być związane z nomofobią, jest także charakterystyczne dla osób o pewnym profilu osobowości – są to np. osoby o niskim poczuciu własnej wartości, zmagające się z FOMO, posiadające słabą sieć wsparcia społecznego lub wręcz przeciwnie: osoby bardzo towarzyskie i ekstrawertyczne, które czują, że muszą być w stałym kontakcie z innymi ludźmi. 

Często nomofobia rozwija się na skutek interakcji kilku czynników ryzyka. 

Nomofobia – objawy 

Rozpoznanie objawów nomofobii jest bardzo ważne. Przyznanie się przed sobą do problemu umożliwia szybkie sięgnięcie po pomoc. 

Objawy nomofobii to m.in.: 

• doświadczanie silnego lęku w sytuacji bez dostępu do telefonu; 
• uczucie strachu nawet na samą myśl o byciu „odłączonym” od telefonu komórkowego; 
• doświadczanie objawów psychosomatycznych, takich jak: przyspieszone bicie serca, ból i kłucie w okolicy serca; 
• atak paniki pojawiający się w sytuacji, gdy osoba pozostawiona jest bez możliwości korzystania z telefonu; 
• osoba z nomofobią może także odczuwać uderzenia gorąca po których następuje tzw. fala zimna. Towarzyszyć temu mogą dreszcze i wrażenie „braku tchu”; 
• człowiek zmagający się z nomofobią może także odczuwać osłabienie i zawroty głowy; 
• ból brzucha, nudności; 
• nerwowość (nerwowe pobudzenie) i wzmożona potliwość; 
• świadomość, że lęk towarzyszący osobie jest zwykle niczym nieuzasadniony i często niewspółmierny do okoliczności, jednak osoba nie jest w stanie sprawować nad nim kontroli, co może spowodować pojawienie się takich uczuć jak wstyd czy uporczywy niepokój.  

Nomofobia – test 

Jeśli podejrzewasz, że możesz zmagać się z nomofobią, wykonaj prosty test. Przeczytaj poniższe stwierdzenia i spróbuj na nie odpowiedzieć TAK lub NIE. Im większa ilość odpowiedzi twierdzących, tym większe ryzyko, że możemy mieć do czynienia z nomofobią.

• Towarzyszy mi potrzeba ciągłego korzystania z telefonu. Odczuwam niepokój, gdy chwilowo muszę odłożyć telefon. 
• Zawsze jestem online. Można się ze mną w każdej chwili skontaktować. 
• Obsesyjnie myślę o telefonie. Gdzie się znajduje, co muszę na nim sprawdzić. 
• Natrętnie sprawdzam, czy mam przy sobie telefon, czy bateria się nie rozładowała. 
• Zawsze noszę przy sobie telefon. 
• Co chwilę przeglądam media społecznościowe i strony internetowe. 
• Odczuwam napięcie, które chwilowo mija, kiedy korzystam z telefonu. 
• Czuję złość, kiedy nie mam możliwości skorzystania z telefonu. 
• Brak dostępu do telefonu spowodował u mnie atak paniki. 
• Gdy nie mam dostępu do telefonu, boję się, że w kryzysowej sytuacji nie uda mi się skontaktować z rodziną lub przyjaciółmi. 

Nomofobia. Jak sobie z nią radzić? 

W radzeniu sobie z nomofobią konieczna może być wizyta u psychologa lub psychoterapeuty. Tzw. odwyk telefonowy może być trudny do samodzielnego przeprowadzenia bez fachowej pomocy. Jeśli nomofobii towarzyszą inne zaburzenia, konieczne może być także skorzystanie z pomocy psychiatry i wdrożenie leczenia farmakologicznego. 

Wspomagająco można zastosować także kilka poniższych metod radzenia sobie z nomofobią: 

1. Zaplanuj czas offline. Możesz np. odkładać telefon na czas rodzinnych posiłków lub spotkań towarzyskich. 
2. Jeśli obserwujesz u siebie objawy uzależnienia od czytania wiadomości lub śledzenia mediów społecznościowych, wyłącz opcję powiadomień lub czatu. 
3. Spróbuj usunąć z telefonu część aplikacji. 
4. Poszukaj nowego hobby, które pomoże Ci odwrócić uwagę od telefonu. 
5. Jeśli Twój lęk dotyczy głównie utraty ważnych plików, zrób kopię zapasową. 
6. Porozmawiaj z bliską osobą. Najlepiej na żywo, a nie przez komunikator. 

Jak nomofobia wpływa na codzienne życie? 

Nomofobia może utrudniać codzienne funkcjonowanie i niekorzystnie wpływać na życie zawodowe czy społeczne. U dzieci i młodzieży nomofobia może skutkować pogorszeniem wyników w nauce.

Przeczytaj również:
Jak smartfon wpływa na rozwój dziecka?