Wypadanie macicy. Kiedy do niego dochodzi? 

Na czym polega wypadanie macicy? 

Zaburzenia statyki narządu płciowego u kobiet (POP – pelvic organ prolapse) to obniżenie narządów miednicy prowadzące do wysuwania się pochwy lub szyjki macicy. Jest ono potocznie nazywane wypadaniem macicy. Ok. 85% przypadków zaburzeń statyki narządu płciowego nie wymaga korekcji zabiegowej, jednak zaburzenia te są jedną z najczęstszych przyczyn operacji u kobiet. Częstość wykonywania zabiegów zwiększa się wraz z wiekiem. Najczęściej przeprowadza się je u kobiet ok. 60-70. roku życia. 

Jakie są przyczyny wypadania macicy?

Na wystąpienie schorzenia ma wpływ wiele czynników. Główną przyczyną jest wzrost ciśnienia wywieranego przez narządy wewnętrzne na osłabione struktury mięśniowo-powięziowe dna miednicy.  

Do czynników ryzyka zaburzeń statyki narządu płciowego zaliczamy: 

• czynniki genetyczne – zauważono, że u kobiet, których mamy i siostry zmagały się z zaburzeniami statyki, również występuje zwiększone ryzyko tej dolegliwości, 
• wiek  – częstość POP zwiększa się wraz z wiekiem,  
• wystąpienie menopauzy – przez obniżone stężenie estrogenów,  
• rodność – szczególnie wielorództwo i ciąża wielopłodowa (bliźniaki, trojaczki), 
• poród droga pochwową – w szczególności, jeśli dziecko było duże, poród przebiegał szybko, przeprowadzono epizjotomię lub II faza porodu była przedłużona. U pacjentek po dwóch porodach drogą pochwową ośmiokrotnie zwiększa się ryzyko wystąpienia wypadania narządów płciowych wymagające operacji. 
• otyłość – BMI>25, 
• choroby tkanki łacznej – np. zespół Marfana, zespół Ehlersa-Danlosa, 
• współistnienie innych chorób zwiększających ciśnienie śródbrzuszne – np. POChP, astmy, przewlekłych zaparć. 

Kogo dotyczy wypadanie macicy?

Częstość występowania schorzenia nie jest dokładnie znana, ale zauważalnie rośnie wraz z wiekiem. Często badania łączą wypadanie macicy z wypadaniem innych narządów miednicy lub obejmują tylko określony stopień zaawansowania.  

Szacuje się, że co druga kobieta w Stanach Zjednoczonych będzie miała zaburzenia statyki narządu płciowego w zaawansowanym wieku. 

Według badania WHI (Women’s Health Initiative) u 14% kobiet występuje obniżenie narządu rodnego. W innym odsetek ten wynosił 9,7% w grupie kobiet między 20. a 39. rokiem życia oraz 49,7% u kobiet >80 roku życia. 

Jak objawia się wypadanie macicy?

Występowanie objawów i ich nasilenie zależy od stopnia zaawansowania schorzenia.  

Do objawów zaburzeń statyki zaliczamy: 

• uczucie pełności w kroczu, 
• uczucie parcia na mocz i nietrzymanie moczu, 
• konieczność ręcznego odprowadzenia wypadania w celu ułatwienia oddawania moczu,  
• nietrzymanie gazów lub stolca, 
• konieczność silnego parcia podczas defekacji, 
• ból podczas stosunku, 
• obniżenie poczucia własnej atrakcyjności. 

Jak leczy się wypadanie macicy? 

Odpowiednia diagnostyka i leczenie znacznie poprawią komfort Twojego życia i będą miały pozytywny wpływ na zdrowie psychiczne. Leczenie zależy głównie od stopnia nasilenia objawów. Leczenie nieoperacyjne najczęściej stosuje się w początkowych stadiach zaawansowania schorzenia. Zaliczamy tutaj ćwiczenia mięśni dna miednicy i terapię pessarami. Istnieje również wiele metod operacyjnego leczenia wypadania macicy. Lekarz dobierze najlepszą metodę leczenia, biorąc pod uwagę możliwości kliniczne i Twoje preferencje. 

Wypadanie macicy – leczenie nieoperacyjne

Do leczenia nieoperacyjnego zaliczamy rehabilitację uroginekologiczną, farmakoterapię i pessaroterapię. Bardzo często metody te stosuje się łącznie. 

Ćwiczenia w domu  

Jeśli cierpisz na zaburzenia statyki, zostaniesz skierowana na ćwiczenia dna miednicy u fizjoterapeuty uroginekologicznego, szczególnie w początkowych stadiach zaburzeń. Ćwiczenia te muszą być wykonywane w odpowiedni sposób i przez długi czas w celu wzmocnienia mięśni miednicy. Można je wykonywać, leżąc, siedząc lub stojąc. Na początku zaleca się 5-6 sesji każdego dnia, później wystarczą 3 sesje dziennie. 

Farmakoterapia 

Jeśli jesteś w okresie postmenopauzalnym, lekarz zaleci stosowanie miejscowo hormonów (estrogenów). Na rynku można znaleźć wiele suplementów i ziół na wypadanie macicy, jednak ich skuteczność jest wątpliwa i niepotwierdzona. 

Pessary 

Pessary, czyli inserty dopochwowe, to silikonowe, giętkie urządzenia umieszczane w pochwie. Tworzą one podparcie dla obniżonych narządów miednicy. Są skuteczne w 84% przypadków zaawansowanego wypadania narządu płciowego. Nie cofają one zmian, ale zmniejszają objawy i zapobiegają postępowaniu schorzenia.  

Pessary są dobrym wyborem dla kobiet z objawowymi zaburzeniami statyki, u których zabieg operacyjny nie może być wykonany. Najczęściej zaleca się je młodym pacjentkom po porodach naturalnych, przedmenopauzalnym lub postmenopauzalnym z niewielkim zaawansowaniem schorzenia. Odradza się terapię pessariami u pacjentek, które nie są w stanie same zakładać i usuwać insert, nie mają dostępu do specjalisty oraz aktywnych seksualnie.  

Pessary dzielimy na: 

• podtrzymujące – wypełniają po założeniu tylne sklepienie pochwy, 
• wypełniające – wypełniają całą przestrzeń pochwy.  

Istnieje wiele różnych wielkości i kształtów pessarów, które dobierane są w zależności od stopnia nasilenia oraz obecności dodatkowych objawów.  

Wyróżniamy: 

• pessar pierścieniowy – jest najczęściej stosowany i umożliwia normalne współżycie bez konieczności jego wyjmowania, 
• pessar grzybkowy – ma cechy zarówno pessaru podtrzymującego, jak i wypełniającego, jest trudny do zakładania i wiąże się ze zwiększonym ryzykiem powikłań ze względu na dużą powierzchnię przylegania,  
• pessar kostkowy – stosowany nawet w całkowitym wypadaniu pochwy i macicy oraz w leczeniu nietrzymania moczu, 

Do wad terapii pessariami należą: zwiększone ryzyko infekcji pochwy, krwawienie oraz owrzodzenia, erozja i odleżyny w pochwie.  

Wypadanie macicy – operacja

Decyzję o leczeniu operacyjnym podejmuje lekarz po dokładnym przedyskutowaniu z pacjentką jej oczekiwań, chęci przyszłego współżycia, wpływu na ocenę swojego ciała, potencjalnych powikłań i innych metod leczenia.  

W zależności od stopnia nasilenia obniżenia narządu rodnego, pęcherza lub odbytnicy lekarze stosują różne metody operacyjne. Coraz częściej stosuje się chirurgię rekonstrukcyjną, czyli zabieg z użyciem syntetycznych materiałów protezujących.  

W przypadku występowania schorzeń szyjki lub trzonu macicy może być przeprowadzona histerektomia, czyli całkowite wycięcie macicy razem z plastyką przedniej i tylnej ściany pochwy. Jeśli planujesz w przyszłości dzieci, specjaliści wybiorą metody oszczędzające macicę.  

Po zabiegu operacyjnym zaleca się rehabilitację uroginekologiczną i stosowanie estrogenów w przypadku kobiet po menopauzie. 

Wypadanie macicy a współżycie 

Dyspareunia, czyli ból podczas stosunku to jeden z objawów wypadania macicy, jednak nie występuje on u wszystkich kobiet. Przy niewielkim stopniu zaawansowania schorzenia obniżenie narządu nie jest wyczuwalne przez partnerów. W przypadku odczuwania dyskomfortu pomocne może być regularne ćwiczenia mięśni dna miednicy, użycie lubrykantu oraz zmiana pozycji podczas stosunku.  

Pamiętaj, że zbyt wczesne rozpoczęcie aktywności seksualnej po operacji jest przeciwwskazane i może zaburzyć gojenie się rany. 

Czy wypadaniu macicy można zapobiec? 

Do metod zapobiegania wypadaniu macicy zaliczamy unikanie lub modyfikację czynników ryzyka. Pamiętaj o wykonywaniu ćwiczeń mięśni dna miednicy zarówno podczas ciąży, po porodzie, jak i po menopauzie (razem z miejscową estrogenizacją). Prawidłowa masa ciała i regularne ćwiczenia fizyczne również zmniejszają ryzyko wystąpienia zaburzeń statyki. Zadbaj także o prawidłową dietę bogatą w błonnik. Dzięki temu zapobiegniesz przewlekłym zaparciom, które mogą przyczyniać się do wystąpienia wypadania narządów miednicy. 

Przeczytaj również:
Histerektomia (usunięcie macicy) – co warto wiedzieć?