Nadmierne wydzielanie śliny a ślinotok. O czym mogą świadczyć?

Właściwości śliny 

Każdego dnia wydzielamy nawet 1,5 litra śliny. Pełni ona ważną funkcję w procesie trawienia dzięki zawartości enzymów trawiennych. Pomaga także w żuciu oraz formowaniu kęsów. Dzięki zawartości powlekających mucyn nawilża błony śluzowe jamy ustnej i wpływa na odczuwanie smaku. Przez zawartość takich białek jak laktoferyna i lizozym chroni nas przed bakteriami i wirusami. 

Nadmierne wydzielanie śliny – przyczyny 

Nadmierne wydzielanie śliny (ptyalismus) z reguły nie jest uciążliwe. Dzięki odruchowi połykania nadmiar śliny w jamie ustnej jest na bieżąco usuwany.   Nadmierne ślinienie może występować na skutek: 

• spożycia kwaśnych lub pikantnych potraw,  
• stosowania niektórych leków,
• chorób jamy ustnej i języka, 
• wymiotów.   

Nadmierne wydzielanie śliny u dzieci 

Warto wspomnieć, że istnieje również ślinienie fizjologiczne. Występuje ono u małych dzieci nawet do 4. roku życia (choć z reguły ustępuje do 2. roku) i nie jest powodem do niepokoju. 

Nadmierne wydzielanie śliny w ciąży 

Nadmierne wydzielanie śliny może również towarzyszyć ciąży. Najprawdopodobniej wywołują je zmiany hormonalne. 

Ślinotok – przyczyny 

Ślinotok (sialorrhea) charakteryzuje się wyciekiem śliny spowodowanym najczęściej zaburzeniami połykania.   Ślinotok może być związany z: 

• dysfagią, czyli zaburzeniami połykania; 
• mózgowym porażeniem dziecięcym; 
• stosowaniem niektórych leków, np. przeciwpadaczkowych; 
• występowaniem chorób neurologicznych, np. choroby Parkinsona, stwardnienia zanikowego bocznego; 
• obniżonym napięciem mięśnia okrężnego ust; 
• bólem podczas połykania, który powoduje jego unikanie (związanym np. z zapaleniem nagłośni czy ropniem okołomigdałkowym będącym powikłaniem anginy); 
• występowaniem mechanicznej przeszkody (podczas chorób nowotworowych gardła lub przełyku). 

Jakie są objawy nadmiernego wydzielania śliny? 

Nadmierne ślinienie zazwyczaj nie daje objawów „zewnętrznych”. Podczas badania widoczne jest wypełnianie dna jamy ustnej śliną.  

Jakie są objawy ślinotoku? 

W przypadku ślinotoku ślina wypływa z jamy ustnej. Powoduje to pęknięcia w okolicy kącików ust, macerację skóry, jej złuszczanie oraz rumień. 

Jak zahamować nadmierne wydzielanie śliny? 

W przypadku nadmiernego ślinienia pomocne może okazać się: 

• unikanie kwaśnych i ostrych potraw oraz alkoholu, które stymulują wydzielanie śliny; 
• żucie gumy (chociaż może powodować wzrost wydzielania śliny, ułatwia jej połykanie); 
• picie dużej ilości wody – reguluje to wydzielanie śliny; 
• dokładna higiena jamy ustnej, która oprócz szczotkowania obejmuje nitkowanie i stosowanie płynów do płukania. Zmniejsza to ewentualne stany zapalny dziąseł, które mogą być przyczyną dolegliwości. 

Jak powstrzymać ślinotok? 

Ślinotok jest jedynie objawem innej choroby i trudno go wyeliminować bez jej poznania i leczenia.  

Terapia powinna być prowadzona przez specjalistów różnych dyscyplin: lekarzy dentystów, fizjoterapeutów, chirurgów oraz logopedów.  Ślinotok często dotyczy osób upośledzonych intelektualnie. Stosuje się u nich rehabilitację polegającą m.in. na terapii miofunkcjonalnej opartej na masażach. Może ona poprawić funkcjonowanie mięśni ustno-twarzowych, języka oraz warg. Wpływa to na poprawę połykania. Terapia dobierana jest indywidualnie pod pacjenta. Składają się na nią powtarzające się ćwiczenia oraz stymulacja wibracyjna.  Stosowane są również leki, które w codziennym użyciu posiadają inne wskazania, lecz zmniejszają także wydzielanie śliny. Ich użycie może się jednak wiązać z działaniami niepożądanymi obejmującymi nudności, bóle i zawroty głowy.   Zaliczamy do nich: 

• atropinę – zwykle używana w okulistyce jako krople rozszerzające źrenicę; 
• skopolaminę – stosowana za granicą w postaci plastrów łagodzących chorobę lokomocyjną; 
• butylobromek hioscyny – wskazany w leczeniu bólu podczas stanów skurczowych;  
• glikopironium – stosowany jako lek rozszerzający oskrzela w przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc (POChP) oraz w postaci kremu przy nadpotliwości; 
• amitryptylinę – stosowaną jako lek przeciwdepresyjny; 
• toksynę botulinową, czyli popularny „botoks”. Ostrzykuje się nią ślinianki, a efekty jej działania są odwracalne, stąd potrzeba powtarzania zabiegu. 

W przypadku bardzo uporczywych dolegliwości stosuje się interwencję chirurgiczną. Polega ona m.in. na podwiązaniu gruczołów ślinowych lub przemieszczeniu ich ujścia ku tyłowi jamy ustnej.  Leczenie farmakologiczne i chirurgiczne są jedynie objawowe, dlatego też przy ślinotoku spowodowanym zaburzeniami połykania należy rozpocząć od fizjoterapii. Często przynosi ona na tyle dobre efekty, że leki stosujemy jedynie w razie jej niepowodzenia.