Amylaza. Co oznacza jej niski i wysoki poziom?

Amylaza – co to jest? 

Amylazy są to enzymy, które przyspieszają rozkład wielocukrów w organizmie. Biorą udział w przemianach skrobi i glikogenu do maltozy.  

W surowicy krwi występuje 8 izoenzymów amylazy, które produkowane są w trzustce, gruczołach ślinowych, błonie śluzowej jelita cienkiego, gruczołach mlecznych, jajnikach i jądrach. Amylaza wydalana jest z organizmu wraz z moczem. Jej obecność można wykryć także w wysiękach, które powstały na skutek ostrego zapalenia trzustki w jamach opłucnej i jamie otrzewnowej.  

W badaniu diagnostycznym oznaczana jest całkowita aktywność amylazy lub aktywność jej izoenzymu trzustkowego. 

Kiedy bada się poziom amylazy? 

Poziom amylazy we krwi oznacza się w przypadku podejrzenia ostrego lub przewlekłego zapalenia trzustki. Amylaza może zostać także oznaczona w moczu.  

Objawami ostrego zapalenia trzustki są: 

• bardzo silny ból brzucha, który może promieniować do kręgosłupa, 
• nudności i wymioty, które nie przynoszą ulgi, 
• gorączka, 
• porażenie perystaltyki jelit, zatrzymanie gazów i stolca, 
• tachykardia (przyspieszone bicie serca), 
• obniżenie ciśnienia tętniczego krwi. 

W niektórych przypadkach zachodzi potrzeba oznaczenia klirensu kreatyniny, ponieważ nieprawidłowe funkcjonowanie nerek może mieć wpływ na poziom amylazy. Oznaczenie poziomu amylazy może być pomocne także w rozpoznaniu oraz ocenie przebiegu raka trzustki, płuc, jajnika. Enzym ten można oznaczyć także w przypadku kamicy żółciowej i świnki. 

Amylaza – norma 

Za poziom prawidłowy amylazy we krwi u osób dorosłych uznaje się wyniki mieszczące się w przedziale 25-125 U/L.

W przypadku osób w wieku powyżej 70 lat normy amylazy we krwi wynoszą 20-160 U/L.

Poziom amylazy w moczu powinien wynosić 10-490 U/L.  

Podwyższona amylaza 

Zwiększony poziom amylazy występuje w przypadku: 

• ostrego zapalenia trzustki (OZT) i zaostrzenia przewlekłego zapalenia trzustki; 
• ostrych schorzeń w jamie brzusznej, np. zapalenia pęcherzyka żółciowego, perforacji wrzodu dwunastnicy, niedrożności jelit, dróg żółciowych, zapalenia wyrostka robaczkowego; 
• chorób ślinianek, infekcji gruczołów ślinowych (np. w przebiegu świnki); 
• chorób wątroby; 
• przewlekłej choroby nerek; 
• ciąży pozamacicznej;  
• rozległych urazów ciała; 
• alkoholizmu; 
• uzależnienia od narkotyków; 
• niektórych nowotworów złośliwych, np. raka oskrzeli, tarczycy, jelita grubego, jajnika, gruczołu krokowego, wątroby.  

Podwyższony poziom amylazy nie zawsze wskazuje na ostre zapalenie trzustki. Pamiętaj, aby wynik badania zawsze skonsultować z lekarzem, który zlecił jego wykonanie. 

Zwiększony poziom amylazy obserwuje się także w zjawisku zwanym makroamylazemią. W tym przypadku amylaza łączy się w kompleksy z większymi cząsteczkami, np. immunoglobulinami. Przez to połączenie amylaza nie jest usuwana z organizmu przez nerki wraz z moczem. Makroamylazemia może pojawić się np. przy chorobach trzewnych czy w chłoniaku. Podwyższony poziom amylazy w tym przypadku można wykryć jedynie we krwi. Poziom w moczu będzie w normie lub poniżej wartości referencyjnych. 

Niska amylaza 

Poziom amylazy może ulec obniżeniu w przypadku: 

• rozległego zniszczenia trzustki, np. w przebiegu mukowiscydozy, ostrego piorunującego zapalenia trzustki, przewlekłego zapalenia trzustki;  
• ciężkiego uszkodzenia wątroby na skutek np. zapalenia wątroby, ciężkich oparzeń, zatrucia ciążowego; 
• tyreotoksykozy (nadmiaru hormonów tarczycy w organizmie); 
• zawału serca; 
• podwyższonego poziomu trójglicerydów we krwi. 

Leki a poziom amylazy 

Niektóre leki mogą powodować podwyższenie poziomu amylazy.  

Przed zbadaniem poziomu tego enzymu poinformuj lekarza, jeśli stosujesz: 

• kwas acetylosalicylowy (aspirynę), 
• leki moczopędne, 
• doustną antykoncepcję, 
• leki z grupy opiatów, 
• kortykosteroidy, 
• indometacynę.

Przeczytaj również:
Badanie krwi. Jak się do niego przygotować? Czego nie jeść i nie pić dzień przed badaniem?