Co na trawienie? Sprawdzone sposoby

Czynniki zagrażające układowi trawiennemu 

W prawidłowych warunkach układ pokarmowy powinien funkcjonować bez zakłóceń. Dolegliwości trawienne nie są czymś normalnym i nie należy ich lekceważyć, ponieważ mogą być sygnałem poważniejszych schorzeń. Do najczęstszych problemów układu pokarmowego zaliczamy biegunki, zaparcia, zespół jelita drażliwego, zgagę, wrzody żołądka i stany zapalne jelit. Problemy z trawieniem mogą wynikać z wielu powiązanych ze sobą czynników: od zaburzeń mikrobiomu jelitowego, przez stres i nieprawidłową dietę, aż po choroby zapalne czy zaburzenia motoryki przewodu pokarmowego.  

Zaburzenia mikrobioty jelitowej 

Równowaga mikrobioty jelitowej, czyli bilans „dobrych” i „złych” bakterii, ma istotne znaczenie dla prawidłowego trawienia, odporności i metabolizmu. Badania naukowe wykazują, że dysbioza jest silnie powiązana z zespołem jelita drażliwego (IBS), chorobami zapalnymi jelit (IBD), otyłością, cukrzycą typu 2 i depresją.

Odbudowa mikrobioty, np. poprzez probiotyki, prebiotyki czy dietę śródziemnomorską, może poprawiać perystaltykę i redukować objawy trawienne. Zbyt mała ilość „dobrych” bakterii może powodować wzdęcia czy prowadzić do przewlekłego stanu zapalnego jelit.  

Dieta i styl życia 

Niewłaściwe odżywianie to takie, w którym królują duże ilości białego cukru, produktów wysoko przetworzonych, ubogich w błonnik pokarmowy, a bogatych w tłuszcze nasycone. Dodatkowo zbyt duże porcje posiłków, szczególnie przed snem czy zbyt mała ilość snu, zaburzają rytm okołodobowy przewodu pokarmowego.  

Stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), antybiotyków, środków przeczyszczających i alkoholu niszczy pożyteczne bakterie w jelitach i może uszkadzać błonę śluzową żołądka. Siedzący tryb życia i niewystarczająca aktywność fizyczna sprzyjają zaparciom i osłabiają pracę jelit. 

Stany zapalne i choroby 

Część problemów trawiennych może wynikać ze zmian anatomicznych lub zapalnych. Należą do nich m.in.: choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, refluks (GERD), choroby zapalne jelit (choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelit grubego), nietolerancje i alergie pokarmowe (np. nietolerancja laktozy czy fruktozy, alergia na białka mleka krowiego), choroby autoimmunologiczne (np. celiakia). 

W takich przypadkach objawy, tj. ból, zgaga, biegunki czy nawet krwawienia, pojawiają się na skutek stanu zapalnego, uszkodzenia błony śluzowej lub nadprodukcji kwasu żołądkowego. 

Nieprawidłowa perystaltyka przewodu pokarmowego 

Praca jelit regulowana jest przez tzw. jelitowy układ nerwowy i hormony trawienne. Gdy ta równowaga zostaje zaburzona, pojawiają się typowe objawy: zaparcia, biegunki, bóle brzucha, kolki czy uczucie niepełnego wypróżnienia. 

Układ nerwowy 

Stres, depresja czy stany lękowe mogą zmieniać perystaltykę jelit, co objawia się bólem brzucha, wzdęciami czy biegunką. W tym przypadku pomocne będzie uzupełnienie swojej codziennej diety w probiotyki o działaniu neuroaktywnym (psychobiotyki). 

Zaburzenia trawienia – objawy 

Niestrawność, czyli inaczej dyspepsja, to zespół objawów charakteryzujących się uczuciem przewlekłego dyskomfortu w okolicy brzucha, wzdęciami, bólem zamostkowym czy uczuciem nudności.  

Najczęstsze objawy zaburzeń trawienia to: 

• nabrzmienie i napięcie brzucha, 
• uczucie „przelewania” i ból brzucha, 
• zgaga i odbijanie (szczególnie po obfitym posiłku), 
• wzdęcia i nadmierne oddawanie gazów, 
• biegunki lub zaparcia, 
• uczucie niepełnego wypróżnienia lub ból związany z wypróżnieniem, 
• nudności, 
• zmiany apetytu (utrata apetytu, wczesne uczucie sytości).

Choć zwykle mają one charakter przewlekły, to nasilone lub niepokojące symptomy mogą wymagać konsultacji lekarskiej, aby wykluczyć poważniejsze choroby przewodu pokarmowego. 

Co na niestrawność? 

Zazwyczaj niestrawność to łagodna dolegliwość. W większości przypadków pomaga zmiana diety czy zioła wspomagające trawienie. Jeśli objawy są bardziej uporczywe, można sięgnąć po leki dostępne bez recepty.  

Na rynku aptecznym dostępne są preparaty neutralizujące nadmiar kwasu żołądkowego, suplementy diety wspomagające trawienie czy też niwelujące wzdęcia lub działające rozkurczowo. Ich wybór jest naprawdę duży i pomaga złagodzić dolegliwości.  

Domowe sposoby na niestrawność 

Na początek warto przyjrzeć się swojemu stylowi życia i sposobowi odżywiania, a w razie potrzeby wprowadzić odpowiednie zmiany. Już niewielkie korekty codziennych nawyków mogą znacząco poprawić pracę układu pokarmowego. Istnieje także wiele naturalnych metod łagodzenia dolegliwości trawiennych.  

Szczególnie pomocne bywają zioła, które wspierają trawienie, działają rozkurczowo, redukują wzdęcia i stres, a także regulują perystaltykę jelit. Mogą one przynosić ulgę zarówno przy zaparciach, jak i biegunkach, a także wspierać organizm w przypadku infekcji jelitowych, zespołu jelita drażliwego czy choroby wrzodowej żołądka. Do najczęściej polecanych należą napary z melisy, rumianku, mięty pieprzowej, nasion kopru włoskiego i imbiru, ponieważ łagodzą skurcze i wspomagają trawienie. Z kolei siemię lniane doskonale sprawdza się przy zaparciach, chroniąc jednocześnie błonę śluzową żołądka i jelit.  

Produkty bogate w błonnik tj. pełnoziarniste zboża, warzywa, owoce i produkty fermentowane (kefir, kiszonki) wspierają prawidłowy pasaż jelitowy i zdrową mikrobiotę.  

Nie mniej ważna jest higiena codziennego życia. Jedz w spokojnej, przyjemnej atmosferze, bez pośpiechu, dokładnie przeżuwając każdy kęs.  

Dobrze zbilansowana dieta, bogata w świeże i pełnowartościowe produkty oraz picie odpowiedniej ilości wody dostarczy organizmowi niezbędnych składników odżywczych, a tym samym wesprze prawidłowe trawienie i ogólne samopoczucie.  

Ważne jest indywidualne podejście. Stan zdrowia (np. alergie, refluks, choroba wrzodowa) może wpływać na to, czy dany produkt będzie dla Ciebie odpowiedni. 

Co na trawienie i wzdęcia? 

Wzdęcia i uczucie ciężkości po jedzeniu to efekt nagromadzenia gazów w jelitach lub zbyt wolnego trawienia. Na poprawę trawienia i zmniejszenie wzdęć skuteczną metodą jest zastosowanie ziół poprawiających trawienie. Mięta pieprzowa, koper włoski czy kminek zwyczajny rozkurczają jelita, działają wiatropędnie i pobudzają wydzielanie soków trawiennych. Rumianek działa rozkurczowo, a imbir zmniejsza nudności.  

Po obfitych i tłustych posiłkach pomagają szczególnie preparaty enzymatyczne, natomiast w przypadku wzdęć warto sięgnąć po preparaty na bazie symetykonu lub dimetykonu, które redukują napięcie powierzchniowe pęcherzyków gazu w jelitach, dzięki czemu gazy łatwiej się uwalniają.  

Unikaj ciężkostrawnych i smażonych potraw oraz produktów gazotwórczych (napoje gazowane, strączki, warzywa kapustne czy cebulowate). Pij ciepłą wodę (np. z dodatkiem cytryny i imbiru) lub połóż ciepły kompres na brzuch.