Czym jest zapalenie błędnika?

Błędnik – co to takiego? 

Błędnik to niewielka część ucha. Odgrywa on ważną rolę w odbieraniu wrażeń słuchowych. Znajduje się on w uchu wewnętrznym i wraz z móżdżkiem, oczami i zakończeniami nerwowymi w mięśniach reaguje na zmiany pozycji ciała i odpowiada za utrzymanie równowagi. Zbudowane z węglanu wapnia otolity znajdują się w galaretowatej substancji i podczas przemieszczania się ciała dotykają ścian błędnika. Powoduje to przesyłanie do mózgu sygnału o położeniu, w jakim znajduje się ciało.  

Jeśli ten mechanizm zostanie zaburzony, mózg nie będzie w stanie ustalić pozycji ciała, reagując nudnościami, wymiotami czy zawrotami głowy. 

Zapalenie błędnika – przyczyny 

Zapalenie błędnika to proces zapalny toczący się w uchu wewnętrznym.  

Powstaje najczęściej w wyniku przewlekłego zapalenia ucha środkowego wywoływanego przez bakterie, np. Neisseria meningitidis, Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae. Przyczyną zapalenia ucha wewnętrznego może być także zakażenie wirusem: 

• opryszczki, 
• świnki, 
• różyczki, 
• ospy wietrznej, 
• odry, 
• grypy. 

Winowajcą może okazać się także toksoplazmoza i nieinfekcyjne urazy, np. złamanie kości skroniowej, a także choroby autoimmunologiczne czy układowe. 

Zapalenie błędnika – objawy 

Jednym z pierwszych i najbardziej charakterystycznych objawów są zawroty głowy. Pacjenci opisują je jako nagłe, silne i krótkotrwałe. Pojawiają się zarówno przy otwartych, jak i zamkniętych oczach, a także w różnym położeniu ciała – podczas wstawania, a nawet w czasie siedzenia czy leżenia. Zawrotom głowy nierzadko towarzyszą zaburzenia równowagi, zataczanie się, nieskoordynowane ruchy czy kołysanie. Problemy z błędnikiem mogą objawiać się również oczopląsem. Są to niezależne od naszej woli ruchy gałek ocznych, będące następstwem zmiany pozycji i nagłego ruchu. Konsekwencją oczopląsu może być światłowstręt.

Inne objawy zapalenia błędnika to: 

• szumy w uszach, najczęściej jednostronne o różnym natężeniu; 
• nudności i wymioty; 
• pogorszenie słuchu lub nawet jego częściowa utrata; 
• uczucie zmęczenia. 

Objawy te są podobne do symptomów choroby lokomocyjnej i często są z nią mylone. Jeśli pojawią się gorączka i ból ucha, konieczna jest jak najszybsza konsultacja otolaryngologiczna, aby jak najszybciej zatrzymać szerzący się stan zapalny i uniknąć groźnych dla zdrowia powikłań. Należą do nich:  

• zapalenie opon mózgowych, 
• ropień mózgu, 
• głuchota, 
• trwałe uszkodzenie narządu równowagi. 

Diagnostyka zapalenia błędnika 

W przypadku podejrzenia zapalenia błędnika należy udać się do otolaryngologa. Powinien on wykonać otoskopię ucha, czyli tzw. wziernikowanie, które polega na obejrzeniu w powiększeniu struktur przewodu słuchowego i błony bębenkowej.  

Ponadto wykonuje się badanie słuchu metodą audiometrii tonalnej. Polega ono na podawaniu w słuchawkach audiometrycznych dźwięków o różnej częstotliwości. Zadaniem pacjenta jest zasygnalizowanie usłyszenia dźwięku.  

Kompletna diagnoza wymaga także wykonania RTG kości skroniowej, a czasem dodatkowo tomografii komputerowej głowy.  

W związku ze stanem zapalnym w uchu wewnętrznym może dojść do uszkodzenia móżdżku, dlatego konieczna może okazać się wizyta u neurologa, który wykona próbę Romberga – badanie zborności ruchów. 

Jak leczyć zapalenie błędnika? 

Zapalenie błędnika to schorzenie, które zazwyczaj wymaga hospitalizacji. Leczenie jest uzależnione od czynnika, który wywołał chorobę. Jeśli przyczyną schorzenia są bakterie, konieczne jest dożylne zastosowanie antybiotyków o szerokim spektrum działania. W bardziej zaawansowanych przypadkach może być potrzebny zabieg usunięcia mas zapalnych i wydzielin. W przypadku przyczyn autoimmunologicznych stosuje się glikokortykosteroidy. Ważne jest także leczenie objawowe – podawanie leków przeciwzapalnych i przeciwwymiotnych. 

Przeczytaj również:
Jakie są rodzaje słuchu?