Szum w uszach. Przyczyny, diagnostyka i leczenie

Co oznacza szum w uszach? Rodzaje szumów usznych 

Szum w uszach nie jest odrębną jednostką chorobową, lecz objawem wielu schorzeń dotyczących zarówno narządu słuchu, jak i chorób układowych czy ogólnoustrojowych. Wyróżnia się dwa rodzaje szumów usznych: subiektywne i obiektywne. Częściej występujące szumy subiektywne są słyszalne jedynie przez pacjenta. Rzadziej stwierdzane szumy obiektywne są natomiast odbierane nie tylko przez chorego, ale także przez osobę badającą (lekarza).

Szum w uszach – przyczyny 

Etiologia występowania szumu w uszach obejmuje liczne stany oraz choroby i różni się w zależności od ich rodzaju.  Przyczyny szumu subiektywnego: 

• narażenie na hałas, 
• głuchota związana z zaawansowanym wiekiem, 
• przewlekłe zapalenie ucha środkowego, 
• choroba Meniere’a,  
• woskowina w uchu zewnętrznym, 
• osteoskleroza, 
• stwardnienie rozsiane (SM), 
• guz w obrębie nerwu przedsionkowo-ślimakowego, 
• urazy kręgosłupa (szczególnie w okolicy szyi), 
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, 
• wpływ stosowanych leków (np. niesteroidowych leków przeciwzapalnych, furosemidu, chemioterapii, antybiotyków z grupy aminoglikozydów), 
• anemia, 
• zaburzenia psychiczne, 
• niskie i wysokie ciśnienie tętnicze krwi, 
• miażdżyca, 
• schorzenia nerek,  
• zaburzenia hormonalne, 
• cukrzyca. 

Szumy obiektywne wiążą się przede wszystkim z chorobami dotyczącymi naczyń krwionośnych człowieka. Należą do nich m.in.: 

• zwężenie światła lub niedrożność tętnic szyjnych i kręgowych; 
• przetoki tętniczo-żylne, które mogą mieć charakter wrodzony lub powstać w wyniku urazu czy infekcji; 
• poszerzona lub nietypowo wysoko odchodząca część żyły szyjnej, zwana opuszką. 

Niektóre guzy zlokalizowane w uchu środkowym, choroby mięśni zwane miokloniami i zaburzenia związane ze stawami skroniowo-żuchwowymi również stanowią przyczynę powstawania szumów obiektywnych. 

Szumy uszne – objawy 

Pomimo nazwy szumy uszne objawiają się nie tylko jako szum, ale występują także pod postacią różnego rodzaju dźwięków o odmiennym natężeniu: od ledwo odczuwalnych do bardzo głośnych. Pacjenci opisują je m.in. jako stukanie, dzwonienie, brzęczenie, tętnienie, pisk czy świst. Szumy uszne występują jednostronnie lub obustronnie. Niektórzy pacjenci odczuwają je w sposób ciągły, podczas gdy innym dokuczają tylko okresowo. Szumy uszne bardzo często mają charakter pulsacyjny i są zsynchronizowane z rytmem bicia serca.  

W niektórych przypadkach szumy uszne stają się źródłem trudności w życiu codziennym. Przyczyniają się do rozwoju rozdrażnienia, lęku, problemów z koncentracją, zaburzeń snu, depresji i bólu. 

Jak diagnozuje się szumy uszne? 

Obecność szumów usznych jest stosunkowo częstą przyczyną zgłaszania się pacjentów do lekarza pierwszego kontaktu (rodzinnego). Pierwszy krok w diagnostyce tego schorzenia stanowi dokładnie przeprowadzona rozmowa z pacjentem na temat objawów. Bardzo duże znaczenie mają informacje dotyczące czasu trwania szumów usznych, ich charakteru, głośności, wysokości dźwięku i częstości występowania. Lekarz dopytuje zazwyczaj, czy objawy pojawiły się nagle, a także czy występują jednostronnie czy obustronnie. Istotna jest także informacja o przyjmowanych lekach i suplementach diety oraz współistniejących chorobach np. cukrzycy, nadciśnieniu tętniczym i nowotworach.  

Lekarz rodzinny może zdecydować o skierowaniu pacjenta na konsultację laryngologiczną, podczas której przeprowadzane jest dokładne badanie obejmujące często badanie audiologiczne, czyli ocenę słuchu. U niektórych pacjentów konieczne okazuje się również wykonanie pomocniczych badań obrazowych: tomografii komputerowej (TK), rezonansu magnetycznego (MRI), angiografii, pozytonowej tomografii emisyjnej (PET).

Leki na receptę i bez recepty na szum w uszach 

Leczenie szumów w uszach bardzo często stanowi ogromne wyzwanie dla lekarza i jest obarczone sporym ryzykiem niepowodzenia.   Szumy obiektywne w wielu przypadkach można wyleczyć przez eliminację ich przyczyny za pomocą zabiegu chirurgicznego. W terapii szumów subiektywnych leczenie przyczynowe zazwyczaj nie jest niestety możliwe. Leczenie opiera się, w zależności od przyczyny dolegliwości, na farmakoterapii lub chirurgii.  

Preparaty na szumy uszne dostępne na receptę to: 

• lidokaina, 
• leki przeciwdrgawkowe, 
• leki rozszerzające naczynia, 
• leki usprawniające ukrwienie w mózgu, 
• leki poprawiające metabolizm w komórkach mózgowych. 

Wśród leków i suplementów diety dostępnych bez recepty stosuje się często wyciąg z miłorzębu japońskiego (Ginkgo Biloba), cynk, magnez oraz witaminy z grupy B, a przy obecności problemów ze snem – melatoninę. 

Niezwykle istotne jest także, w miarę możliwości i po konsultacji z lekarzem prowadzącym, odstawienie leków, które mogły przyczynić się do rozwoju szumów usznych. Niemały wpływ ma prawidłowe leczenie chorób współistniejących, np. cukrzycy i zaburzeń hormonalnych. Jeśli u pacjenta występuje niedosłuch, założenie aparatu słuchowego może złagodzić odczuwanie szumów usznych. 

W leczeniu chorych skarżących się na szumy w uszach kluczowe znaczenie ma również psychoterapia oparta na tzw. metodzie habituacji (TRT). Dzięki niej możliwe jest zmniejszenie odczuwania objawów. Wskazane są także ćwiczenia relaksacyjne wykonywane w domu.

Przeczytaj również:
Domowe sposoby na ból ucha – czy są skuteczne?