Czym są pasty lecznicze?

Pasty lecznicze jako postać leku 

Pasty to półstałe preparaty, które zawierają zwykle duże ilości cząstek stałych rozproszonych w podłożu. Konsystencję past leczniczych można porównać do stężonych maści o charakterze zawiesin. Stężenie rozproszonych substancji w pastach powinno być wysokie (większość źródeł mówi o stężeniach 30-70%).  

Substancje lecznicze zawarte w pastach mają najczęściej działanie: 

• ściągające, 
• adsorbujące, 
• przeciwbakteryjne, 
• przeciwzapalne. 

Pasty działają na skórę pokrywająco oraz ochronnie przed wpływem niekorzystnych czynników zewnętrznych. Pasty mogą wykazywać także działanie wysuszające – stosujemy je wtedy jako skuteczny sposób na wyleczenie egzem oraz liszajów. 

Jakie pasty lecznicze dostępne są w aptece? 

W aptekach występuje wiele gotowych preparatów w postaci past leczniczych.  Najpopularniejsze pasty lecznicze to: 

• Pasta cynkowa – przeznaczona do stosowania na skórę. Zawiera tlenek cynku, który wykazuje działanie wysuszające, ściągające oraz ochronne na skórę. Wskazania do stosowania obejmują stany zapalne skóry, trądzik oraz otarcia naskórka. Ta pasta często bywa wykorzystywana jako składnik recepturowych maści stosowanych w łuszczycy. Prawidłowe zastosowanie pasty cynkowej polega na smarowaniu miejsc zmienionych chorobowo 1-2 razy dziennie. 
• Pasta cynkowa z kwasem salicylowym – inaczej nazywana pastą Lassara. Jest to lek o łagodnym działaniu przeciwbakteryjnym oraz wysuszającym na skórę. Tę pastę stosujemy jako środek pomocniczy w leczeniu trądziku młodzieńczego. Lek jest przeznaczony dla pacjentów dorosłych oraz w wieku powyżej 12 lat. Główne przeciwwskazania do stosowania obejmują nadwrażliwość na kwas salicylowy oraz ostre stany zapalne skóry.  
• Pasta borowinowa – jest to lek przeznaczony do stosowania na skórę. Główne wskazania do stosowania obejmują stany zapalne stawów, stany bólowe związane ze stłuczeniami oraz choroby reumatyczne. W składzie pasty występuje borowina, która wykazuje działanie łagodzące bóle stawów i mięśni. Produkt ten przed podaniem należy podgrzać do 38-39°C zgodnie z instrukcjami zawartymi na opakowaniu. Pastę nakłada się na skórę a następnie pokrytą część ciała zawija się w folię i ręcznik na 30-60 minut. Główne przeciwwskazania do stosowania pasty borowinowej to nadwrażliwość na borowinę, silne stany zapalne, niewydolność krążenia. Nie należy nakładać pasty borowinowej na uszkodzoną (zranioną lub oparzoną) skórę.  
• Pasta hydrokoloidowa – jest to wyrób medyczny, który stosujemy w celu wypełnienia ubytków przy suchych ranach. Pasta stwarza dogodne środowisko dla gojenia się rany oraz obniża poziom pH, powodując zwiększoną aktywność układu odpornościowego. Zmniejsza to ryzyko powstania zakażenia. Pasta hydrokoloidowa w kontakcie z wydzieliną ma właściwości pęczniejące. Miękki żel, który powstaje, dopasowuje się do rany, działając zabezpieczająco. Ochrania zakończenia nerwowe, przez co ból jest mniej nasilony. Nie przywiera do rany, w związku z czym łatwo ją usunąć. 
• Pasta z tlenkiem cynku, mentolem oraz benzokainą – jest to produkt leczniczy działający wspomagająco w leczeniu wysypki skórnej, oparzeń słonecznych oraz swędzenia skóry. Benzokaina i mentol działają miejscowo znieczulająco, łagodząc dolegliwości bólowe i świądowe skóry. Tlenek cynku działa ściągająco i przeciwzapalnie. Dodatkowo, pasta zawiera talk, który ma działanie wysuszające. Przeciwwskazaniami do stosowania tej pasty jest uczulenie na którykolwiek ze składników. Nie powinniśmy stosować tej pasty na skórę uszkodzoną oraz na otwarte rany. 
• Pasta złożona o działaniu moczopędnym i przeciwzapalnym – bardzo popularna pasta do stosowania doustnego (wewnętrznego). Zawiera wyciągi roślinne z ziela rdestu ptasiego, korzenia lubczyku, ziela skrzypu, ziela nawłoci, korzenia pietruszki, nasienia kozieradki, liści brzozy, łuski cebuli oraz kłącza perzu. Jest to tradycyjny lek roślinny stosowany w zakażeniach, kamicy oraz stanach zapalnych dróg moczowych. Tak skomponowane składniki roślinne w postaci pasty stosujemy poprzez rozpuszczenie jednej łyżeczki produktu w połowie szklanki ciepłej wody. Przeciwwskazaniami do zastosowania jest uczulenie na którykolwiek ze składników preparatu. Dawkowanie określa się jako trzy do czterech razy na dobę. Podczas kuracji należy przyjmować dużą ilość płynów.

Jakie pasty lecznicze farmaceuta wykonuje w aptece? 

Oprócz gotowych preparatów past leczniczych, farmaceuci w aptekach wykonują na podstawie recepty lekarskiej pasty recepturowe. Pasty takie mogą zawierać w swoim składzie cygnolinę, która działa drażniąco na skórę. Wywołuje to efekt keratolityczny oraz keratoplastyczny. Cygnolina wykazuje także działanie bakteriobójcze i grzybobójcze. Ten cenny składnik może występować w pastach wraz z kwasem salicylowym.  

Innym przykładem pasty wykonywanej w aptece jest pasta proderminowa, zawierająca proderminę i tlenek cynku. Ten lek wykazuje działanie złuszczające, przeciwzapalne, antyseptyczne, przeciwwysiękowe oraz przeciwświądowe. 

Przeczytaj również:
Jak bezpiecznie przechowywać leki?