Dieta przy biegunce – co można jeść przy rozwolnieniu?

Dieta przy biegunce – dlaczego jest tak ważna? 

Biegunka może przebiegać łagodnie lub stać się ciężką chorobą. U dzieci do 4. roku życia stanowi jedną z najczęstszych przyczyn zgonów – im młodsze dziecko, tym większe prawdopodobieństwo odwodnienia. Biegunka ostra zwykle spowodowana jest przez zakażenie wirusem (najpowszechniej rotawirusem) lub bakterią i pojawia się zwłaszcza w okresie wiosny i jesieni. Ponadto może być wywołana przyjmowanymi lekami (m.in. antybiotykami), spożytym pokarmem czy toksynami.

Przyczyny biegunki przewlekłej

• Wady wrodzone przewodu pokarmowego: zaburzenie wchłaniania glukozy, galaktozy lub wrodzony brak enzymów, tj. laktazy, amylazy, lipazy; 
• Alergie pokarmowe; 
• Nietolerancje pokarmowe, np. celiakia lub biegunka chlorkowa; 
• Nowotwory przewodu pokarmowego; 
• Stany zapalne jelit; 
• Długotrwałe stosowanie środków przeczyszczających; 
• Długotrwała antybiotykoterapia – dzieje się tak zwłaszcza u niemowląt, gdyż dochodzi do uszkodzenia błony śluzowej jelit; 
• Przyjmowanie niektórych leków np. przeciwcukrzycowych; 
• Niewydolność trzustki np. związana z mukowiscydozą; 
• Przebyte bakteryjne lub wirusowe zakażenie przewodu pokarmowego. 

Co można jeść przy biegunce? 

W czasie biegunki warto jeść produkty, które będą działać zapierająco, np.: 

• długo gotowany ryż, 
• biszkopty, 
• suchary, 
• suche bułki, 
• gotowane marchew i jabłko oraz banan – zawierają pektyny, które łagodzą przykre objawy biegunki. 

Wskazane napoje przy biegunce: 

• woda przegotowana, 
• słaba herbata czarna, 
• herbaty ziołowe. 

Czego nie można jeść przy biegunce? 

Przede wszystkim należy wykluczyć z jadłospisu produkty bogate w błonnik, takie jak: 

• kasze gruboziarniste (jaglana, gryczana, pęczak); 
• surowe owoce i warzywa (zwłaszcza ze skórką); 
• płatki owsiane; 
• pieczywo pełnoziarniste; 
• orzechy.

Wykluczyć trzeba także tłuste produkty, takie jak: 

• masło, margaryna i tłuste smarowidła, 
• tłuste mięso; 
• tłuste mleko i produkty mleczne (zwłaszcza gdy cierpi się na nietolerancję laktozy).

Napoje zakazane podczas biegunki to: 

• kawa, 
• mocna herbata, 
• napoje gazowane, 
• soki owocowe i warzywne, 
• alkohol, 
• kefir, 
• jogurty pitne. 

Dieta przy biegunce – o czym jeszcze pamiętać?  

Biegunka może mieć przebieg lekki lub o średnim nasileniu objawów. Może także przebiegać z dużym odwodnieniem, utratą elektrolitów i zaburzeniami równowagi kwasowo-zasadowej. Podstawą postępowania w przypadku wystąpienia luźnych stolców jest podaż elektrolitów i nawadnianie organizmu. 

Zgodnie z wytycznymi WHO nawadnianie dzieli się na 2 etapy: 

1. 50-100 ml/kg masy ciała przez pierwsze 4 godziny i dodatkowo 5-10 ml/kg masy ciała po każdym luźnym stolcu; 
2. Leczenie podtrzymujące w zależności od masy ciała i zapotrzebowania wynikającego z bieżącej utraty: 

• <10 kg – 100 ml/kg,  
• 10-20 kg – 1000 ml + 50 ml na każdy kilogram powyżej 10 kg, 
• >20 kg – 1500 ml + 20 ml na każdy kilogram powyżej 20 kg. 

Ważna jest obserwacja, ocena stopnia odwodnienia i ustalenie bilansu płynów. O znacznym odwodnieniu świadczą suche błony śluzowe, brak łez, wzmożone pragnienie, ciemny mocz, zaostrzenie rysów twarzy, mniej elastyczna skóra, zachrypnięty głos, senność, zmęczenie. Silne odwodnienie może wywołać zawroty głowy, omdlenie czy drgawki, a w skrajnych przypadkach śmierć. 

Biegunka w przebiegu lekkim i umiarkowanym może być leczona w domu (poprzez uzupełnianie wody i elektrolitów). Gdy dochodzi do nasilonego odwodnienia organizmu (zwłaszcza u dzieci), należy jak najszybciej udać się do szpitala w celu nawodnienia, uzupełnienia elektrolitów i wyrównania równowagi kwasowo-zasadowej. Nawadnianie powinno być prowadzone w tym wypadku drogą pozajelitową, preparatami dostosowanymi do postaci odwodnienia: 

• odwodnienie izotoniczne – utrata elektrolitów jest proporcjonalna do utraty wody; 
• odwodnienie hipotoniczne – utrata elektrolitów jest większa niż wody; 
• odwodnienie hipertoniczne – utrata wody jest większa niż elektrolitów. 

Przykładowy jadłospis dla osób dorosłych: 

Śniadanie: 

• 3 suchary, 
• słaba herbata. 

Obiad: 

• wywar z warzyw, 
• marchew gotowana, 
• ryż. 

Kolacja: 

• napar z liści jeżyny, 
• gotowane jabłko bez skóry. 

Przykład jadłospisu dla starszego dziecka: 

Śniadanie: 

• kleik ryżowy z gotowanym jabłkiem. 

II Śniadanie: 

• 2 sucharki maczane w herbacie. 

Obiad: 

• wywar warzywny, 
• marchew, 
• ziemniak. 

Podwieczorek: 

• kisiel z borówek. 

Kolacja: 

• banan,
• przecier z gotowanych jabłek. 

Przykładowy jadłospis dla niemowląt: 

Rekomenduje się, aby w przypadku małych dzieci kontynuować normalną dietę stosowaną przed wystąpieniem biegunki. Podstawą będzie zatem mleko mamy lub mleko początkowe/modyfikowane.

Przeczytaj również:
Biegunka (rozwolnienie) – przyczyny, objawy i leczenie