Dieta ubogopurynowa – na czym polega?
Dieta ubogopurynowa jest jedną z diet leczniczych stosowanych zazwyczaj u osób zmagających się z dną moczanową. Jakie są założenia diety ubogopurynowej? Jakie produkty można jeść na diecie, a jakie należy z niej wykluczyć?
Założenia diety ubogopurynowej
Dieta ubogopurynowa polega na ograniczeniu spożycia produktów o dużej zawartości puryn, czyli grupy aromatycznych związków organicznych, które naturalnie występują w produktach spożywczych. Puryny zwykle występują w produktach odznaczających się sporą zawartością białka. Celem wprowadzenia tej specyficznej diety jest zmniejszenie zawartości kwasu moczowego w organizmie, który jest końcowym produktem przemian związków purynowych. Kwas moczowy w nadmiarze odkłada się w tkankach i narządach, prowadząc do uporczywych objawów, a następnie do upośledzenia ich funkcji.
Kiedy stosować dietę ubogopurynową?
Dieta ta najczęściej stosowana jest u pacjentów z dną moczanową. Dna moczanowa inaczej nazywana podagrą, skazą moczanową, czy artretyzmem jest chorobą związaną z występowaniem stanów zapalnych w okolicy stawów, tkanek miękkich, a także nerek. Przyczynę reakcji zapalnej stanową gromadzące się w obrębie tkanek i stawów kryształy kwasu moczowego. Objawy tej choroby zaczynają pojawiać się, gdy dochodzi do przekroczenia bezpiecznego stężenia kwasu moczowego w surowicy krwi. Wyróżniamy dwa rodzaje dny moczanowej. Dna moczanowa pierwotna spowodowana jest uwarunkowanym genetycznie zaburzeniem przemian puryn w organizmie i nadmierną produkcją kwasu moczowego. Dna moczanowa wtórna jest natomiast następstwem występowania innych schorzeń, np. niewydolności nerek, białaczki, cukrzycy, czy nadciśnienia tętniczego.
Produkty przeciwwskazane
Z diety należy przede wszystkim wyeliminować produkty bogate w związki purynowe, takie jak:
- mięso: głównie wieprzowinę, wołowinę, baraninę i dziczyznę oraz konserwy i wędliny; spożywanie umiarkowanych ilości mięsa jest jednak dopuszczalne;
- wyciągi kostne;
- podroby;
- niektóre ryby: śledzie, sardynki, szproty, łososia, dorsza, makrelę, pstrąga, karpia, szczupaka, solę i owoce morza;
- nasiona roślin strączkowych, zielony groszek;
- warzywa: kalafior, brokuł, brukselkę, paprykę, por, szpinak;
- grzyby;
- rabarbar;
- kawę, herbatę, kakao;
- ostre przyprawy;
- napoje słodzone fruktozą;
- miód.
Powinno się wykluczyć ze spożycia zupy i sosy przygotowane na intensywnych wywarach z kości i grzybów. Zdecydowanie lepiej jest przygotować je na bazie lekkiego bulionu warzywnego. Niezalecanym sposobem obróbki termicznej jest smażenie i pieczenie. W zamian za to warto skorzystać z duszenia i gotowania. Należy unikać spożywania alkoholu, w szczególności piwa.
Produkty zalecane
W diecie dozwolone są:
- chude mleko i niskotłuszczowe przetwory mleczne;
- chude mięso drobiowe;
- produkty zbożowe: pieczywo, makarony, kasze;
- warzywa: ogórek, pomidor, biała kapusta, kiszona kapusta, burak, cukinia, marchew;
- owoce: jabłko, gruszka, wiśnia, morela, agrest, truskawka, malina, winogrono, pomarańcza, ananas;
- orzechy: włoskie, ziemne;
- tłuszcze: olej rzepakowy, olej słonecznikowy, oliwa z oliwek;
- napoje: woda z cytryną, herbaty ziołowe, owocowe, kawy zbożowe;
- koktajle owocowe.
W umiarkowanych ilościach można spożywać także jajka, tłuste produkty mleczne, warzywa, takie jak jarmuż, zielona fasolka, biała fasola, dynia, czerwona kapusta i soczewica, a także owoce, takie jak banan i melon. Jeśli w diecie pojawia się chude mięso, należy gotować je w dużej ilości wody. Z kolei warzywa i owoce najkorzystniej jest podawać w formie surowej lub gotowanej.
Podsumowując, dietę ubogopurynową powinny stosować przede wszystkim osoby chore na dnę moczanową. Oprócz diety i eliminacji niektórych produktów zasobnych w puryny należy również zwrócić uwagę na utrzymywanie prawidłowej masy ciała, ograniczenie stresu, dbanie o regularny i umiarkowany wysiłek fizyczny oraz odpowiednie nawodnienie organizmu.
Źródła:
- Drzewiecka K, Suliburska J., Dietoterapia skazy moczanowej. Forum Zaburzeń Metabolicznych 2012, tom 3, nr 3, 125-129.
- Pęksa J. W., Malinowska-Karpiel A., Farmakoterapia i leczenie dietetyczne hiperurykemii oraz napadów dny moczanowej. Gabinetprywatny.pl Farmakoterapia. VOL 26/NR 04/2019 (266).