Dlaczego sportowcy mogą mieć niską gęstość mineralną kości?
Zawodowi kolarze, pływacy i dżokeje mają niższą gęstość mineralną kości w porównaniu do sportowców uprawiających dyscypliny sportowe, które charakteryzują się dużym mechanicznym obciążeniem szkieletu (np. podnoszenie ciężarów, biegi na krótkich dystansach, piłka nożna, koszykówka). Z czego to wynika?
Najczęstsze przyczyny występowania niskiej gęstości mineralnej kości
Obciążenie mechaniczne szkieletu jest niezbędne do stymulowania procesu kościotworzenia. Wyczynowi kolarze spędzają znaczną część dnia na rowerze (20-30 godzin w perspektywie całego tygodnia), a przez resztę dnia odpoczywają i regenerują siły witalne po zakończonym wysiłku. Oznacza to, że stosunkowo rzadko chodzą, a jeszcze rzadziej biegają czy tańczą, stąd bodziec pobudzający tworzenie kości poprzez obciążenie mechaniczne szkieletu jest u nich minimalny.
Wielu rowerzystów posiada również bardzo niską procentową zawartość tkanki tłuszczowej w organizmie. Próbując zmniejszyć masę ciała lub utrzymać jej niski poziom, wielu kolarzy może mieć niską dostępność energii (tj. nieadekwatnie niskie spożycie kalorii w diecie w odniesieniu do wydatkowanej energii podczas wykonywanych ćwiczeń), co sprawia, że jest wyraźnie mniej energii przeznaczonej dla procesu kościotworzenia. Ponadto, długotrwały stan wzmożonej mobilizacji organizmu do intensywnego wysiłku może prowadzić do szeregu zmian hormonalnych i przewlekłego procesu zapalnego, które mogą zakłócać prawidłowy metabolizm i wzrost tkanki kostnej.
Przyczyną mogą być również nadmierna utrata wapnia wraz z potem i/lub stosowanie glikokortykosteroidów.
Konsekwencje niskiej gęstości mineralnej kości u sportowców
Konsekwencjami mogą być przede wszystkim zwiększone ryzyko złamań urazowych kości i złamań w późniejszym okresie życia, jak również zaburzenia metabolizmu tkanki kostnej i upośledzona hematopoeza (wytwarzanie komórek krwi).
Co zrobić, by tego uniknąć?
Przede wszystkim włączyć regularny trening siłowy i ćwiczenia dynamiczne o wysokiej intensywności (np. wyskoki z przysiadu, skoki na skrzynię, skoki dosiężne, podskoki na jednej nodze, bieg z przeszkodami). Są one ogólnie zalecane jako bardzo efektywna strategia w celu zwiększenia gęstości mineralnej kości u wszystkich osób. Zalecane jest również zwiększenie aktywności fizycznej z wykorzystaniem własnej masy ciała (np. spacer, nordic walking, trekking górski, taniec, tenis ziemny, wchodzenie po schodach).
Aby uniknąć zmniejszenia gęstości mineralnej kości, należy spożywać odpowiednią ilość energii, białka i wapnia w diecie, które są absolutnie kluczowymi czynnikami żywieniowymi pozytywnie wpływającymi na zdrowie układu kostnego.
Istotne jest również przyjmowanie witaminy D w okresie jesienno-zimowym lub przez cały rok w celu regulacji jelitowego wchłaniania wapnia i procesu kościotworzenia oraz prewencji dolegliwości mięśniowo-szkieletowych.
Ewentualnie można również suplementować hydrolizat kolagenu i witaminę C (w połączeniu z wyżej wymienionymi ćwiczeniami obciążającymi szkielet), co może przyczyniać się do zachowania optymalnego zdrowia kości w długiej perspektywie czasowej.
Przeczytaj również:
Znaczenie żywienia w kolarstwie
Źródła:
- Hilkens L, Knuiman P, Heijboer M, et al.: Fragile bones of elite cyclists: to treat or not to treat? J Appl Physiol (1985). 2021 Mar 11.
- Rapún-López M, Olmedillas H, González-Agüero A, et al.: May Young Elite Cyclists Have Less Efficient Bone Metabolism? Nutrients. 2019 May 26;11(5):1178.
- Mojock CD, Ormsbee MJ, Kim JS, et al.: Comparisons of Bone Mineral Density Between Recreational and Trained Male Road Cyclists. Clin J Sport Med. 2016 Mar;26(2):152-6.
- Rauh MJ, Tenforde AS, Barrack MT, et al.: Sport Specialization and Low Bone Mineral Density in Female High School Distance Runners. J Athl Train. 2020 Dec 1;55(12):1239-1246.
- Goolsby MA, Boniquit N.: Bone Health in Athletes. Sports Health. Mar/Apr 2017;9(2):108-117.
- Papageorgiou M, Dolan E, Elliott-Sale KJ, et al.: Reduced energy availability: implications for bone health in physically active populations. Eur J Nutr. 2018 Apr;57(3):847-859.
