Filofobia. Dlaczego boimy się zakochać?

Filofobia – co to jest? 

Termin filofobia wywodzi się z języka greckiego (filo – ukochany + fobia – lęk). Jest to zaburzenie, w którym pojawia się lęk nie tyle przed samą miłością i bliskością, co przed ewentualnymi negatywnymi ich następstwami, np. bolesnym rozstaniem. 

Bliskość emocjonalna tworzy się na bazie zdolności do dostrzegania i szczerego wyrażania własnych uczuć i myśli, bycia autentycznym, odsłaniania siebie w relacji z drugą osobą. To pokazywanie siebie z każdej strony, co wymaga dużej samoświadomości i odwagi. Szczere rozmowy na temat uczuć, pragnień i potrzeb są podstawą budowania relacji opartej na bliskości emocjonalnej. Bardzo często w parze z nią idzie bliskość fizyczna, co przejawia się chęcią nawiązania relacji, np. seksualnej. 

Osoby zmagające się z filofobią mogą preferować relacje powierzchowne, pozbawione prawdziwej bliskości. Mogą one rozpaść się w momencie, kiedy partner/partnerka zacznie zabiegać o pogłębienie relacji, budowanie intymności i zaangażowania (np. poznanie rodziców, wspólne zamieszkanie). 

Często lęki i rozterki towarzyszące osobie zmagającej się z filofobią nie są do końca uświadomione. W takiej sytuacji człowiek często tłumaczy sobie i otoczeniu, że brak trwałych i bliskich relacji jest świadomym wyborem, z którym osoba ta czuje się dobrze.

Oczywiście nie zawsze brak partnera oznacza, że dana osoba cierpi na filofobię. Osoby aromantyczne i/lub aseksualne nie odczuwają potrzeby tworzenia relacji romantycznych i/lub seksualnych. 

Filofobia – przyczyny 

Filofobia nie jest uwzględniona w klasyfikacjach medycznych jako schorzenie natury medycznej. Za jej podłoże uznaje się nieprawidłowości natury psychologicznej.  

Przyczyną filofobii mogą być: 

• trudne, bolesne doświadczenia w relacjach z bliskimi osobami, np. rozwód rodziców, przemoc fizyczna, emocjonalna, seksualna; 
• dorastanie w środowisku niesprzyjającym prawidłowemu rozwojowi emocjonalno-społecznemu, w którym potrzeby dziecka nie były zaspokajane, np. uzależnienie rodzica, chłód emocjonalny, nadopiekuńczość; 
• nieprawidłowy styl przywiązania (w szczególności unikający) będący wynikiem wspomnianych zaniedbań, nadużyć i traum;  
• obawy przed kontaktami seksualnymi, np. w następstwie gwałtu czy w wyniku choroby, która powoduje, że stosunek jest bolesny; 
• uwarunkowania kulturowe i religia, np. uznawanie seksu przedmałżeńskiego jako grzechu w religii katolickiej; 
• niskie poczucie własnej wartości, neurotyczność, skłonność do zamartwiania się, podejrzliwość, niezdolność do zaufania komuś w pełni; 
• problemy natury psychicznej, w których występują zaburzenia emocjonalne, np. stany depresyjne, paranoiczne zaburzenie osobowości. 

Filofobia – objawy 

Filofobia nie jest uznawana za jednostkę medyczną, więc w jej przypadku ciężko mówić o objawach. Jednak jest to zjawisko wywołujące szereg nieprzyjemnych następstw.

Do przejawów filofobii należą: 

• lęk i nerwowość na myśl o stworzeniu relacji romantycznej, zaangażowaniu i intymności; drażliwość podczas rozmów o szukaniu partnera; 
• unikanie rozmów o uczuciach, poczucie dyskomfortu w sytuacjach nacechowanych silnymi emocjami, tłumienie emocji; 
• szybkie zrywanie znajomości z obawy, że przerodzi się ona w coś poważnego; wyszukiwanie wad w partnerze, wszczynanie kłótni, uciekanie w inne formy spędzania czasu; 
• podświadomy wybór na partnera osoby toksycznej lub skrajnie niedopasowanej, co minimalizuje „ryzyko”, że związek przetrwa; 
• zainteresowanie osobami niedostępnymi, np. będącymi w stałym związku, celebrytami;  
• nadmierne zaangażowanie w pracę i/lub naukę prowadzące nawet do pracoholizmu, wybieranie na hobby aktywności wymagających minimalnej styczności z ludźmi; 
• odczuwanie pociągu seksualnego wyłącznie do osób dopiero poznanych, np. kilka godzin wcześniej w barze i/lub utrzymywanie kilku relacji jednocześnie; 
• negatywne myśli i przekonania dotyczące relacji, np. „Wszystkie związki prędzej czy później się rozpadają”; 
• objawy psychofizyczne w kontaktach z druga osobą, np. wzmożona potliwość, mdłości, nerwowość, drażliwość, duszności, drżenie.  

Filofobia – test 

W internecie możemy natknąć się na szereg testów, których rozwiązanie dostarczy pewnych informacji. W połączeniu z obserwacją i krytyczną analizą własnych reakcji, myśli i emocji być może ułatwi to podjęcie decyzji o potrzebie skorzystania z pomocy.

Tylko specjalista, za pomocą odpowiednich narzędzi, będzie w stanie dostrzec niepokojące objawy i nieprawidłowe mechanizmy psychologiczne. 

Jak poradzić sobie z lękiem przed zakochaniem? 

Pierwszym krokiem w poradzeniu sobie z filofobią jest dostrzeżenie problemu i jego akceptacja (rozumiana jako chęć pracy nad sobą). Nauka cierpliwości dla samego siebie i swoich lęków jest bardzo ważna.  

Warto też skorzystać z pomocy psychologa. Jeśli specjalista stwierdzi, że Twoje trudności w relacjach są bardzo głęboko zakorzenione w psychice i związane np. z traumą, może doradzić Ci skorzystanie z pomocy psychoterapeuty. Jeśli filofobia jest związana z obecnością zaburzeń psychicznych lub schorzeń medycznych, konieczna będzie ich prawidłowa diagnoza i wdrożenie leczenia.

Przeczytaj również:
Nietypowe fobie, o których istnieniu mało kto wie