Fiołek trójbarwny – jakie ma właściwości?

Wygląd i występowanie fiołka 

Fiołek trójbarwny (łac. Viola tricolor) jest rośliną jedno- lub dwuletnią, występującą w niektórych obszarach Europy, Afryki, Ameryki Północnej, Azji i Syberii. W Polsce rośnie powszechnie na łąkach i przydrożach.  Roślina ta osiąga wysokość do 20 cm. Fiołek wyglądem przypomina bratka polnego, jest od niego jednak większy oraz posiada bardziej intensywną barwę. Najbardziej charakterystyczną cechą fiołka trójbarwnego jest kwiat o charakterystycznym ułożeniu płatków oraz kolor żółto-biało-fioletowy. Liście rośliny posiadają karbowane brzegi. 

Do celów leczniczych zbierane są młode, kwitnące pędy fiołka. Zbiór następuje od maja do września. Zebrane pędy są suszone w przewiewnym, zacienionym miejscu, dzięki czemu uzyskuje się surowiec leczniczy – ziele fiołka trójbarwnego. 

Jakie działanie ma fiołek? 

Podstawowymi związkami czynnymi fiołka są flawonoidy, takie jak rutyna i wiolantyna. Z grupy flawonoidów występują również antocyjany, m.in. wiolanina, 3-glukozyd delfinidyny i 3-glukozyd peonidyny. Poza tym w tej roślinie znajdują się karotenoidy, takie jak wiolaksantyna i zeaksantyna oraz kwas salicylowy i jego pochodna salicylan metylu w postaci glikozydu wiolutozydu, śluzy, garbniki, ślady olejku eterycznego i sole mineralne. 

Fiołek wykazuje działanie:  

• przeciwzapalne na skórę i błony śluzowe, 
• napotne,  
• łagodnie przeczyszczające,  
• wspomagające procesy metaboliczne,  
• moczopędne,  
• zmniejszające przepuszczalność naczyń włosowatych (dzięki obecności flawonoidów i antocyjanów).  

Ziele bratka stosuje się doustnie w problemach metabolicznych, np. w otyłości. Usuwa szkodliwe produkty przemiany materii, dzięki czemu wykazuje działanie odtruwające na organizm. Dzięki temu działaniu stosowany jest pomocniczo w reumatoidalnym zapaleniu stawów i dnie moczanowej; wykazuje również korzystne działanie na niektóre problemy skórne takie jak trądzik młodzieńczy.  

Poprzez swoje właściwości powodujące uszczelnianie naczyń, jest stosowany również przy łamliwości naczyń krwionośnych, w plamicy krwotocznej i krwawieniach punktowych. Zewnętrznie fiołek jest stosowany jako lek przeciwzapalny wspomagający leczenie chorób skóry, m.in. egzemy, zmian łojotokowych, liszajca, suchej skóry i świądu sromu. Dzięki zawartości saponin, fiołek zwiększa wydzielanie śluzu w oskrzelach, przywraca prawidłowe ruchy rzęsek oskrzelowych, dzięki czemu ułatwia odkrztuszanie wydzieliny. 

Napary z bratka są stosowane również pomocniczo przy schorzeniach dróg moczowych, trudnościach w oddawaniu moczu, zapaleniu kłębuszków nerkowych, moczowodów i pęcherza moczowego, w moczeniu się nocnym, kamicy moczowej oraz obrzękach na tle nieprawidłowej pracy nerek. 

Preparaty z bratkiem i przeciwwskazania do ich stosowania 

Fiołek jest składnikiem licznych preparatów dostępnych w aptece. Przede wszystkim występuje w formie nieprzetworzonej jako zioło do zaparzania w postaci sypkiej lub w saszetkach. Jego wyciąg występuje również w postaci tabletek. Bratek jest składnikiem wielu preparatów złożonych na odchudzanie, trądzik, jak również wspomagających regenerację wątroby i prawidłową przemianę materii. 

Fiołek występuje również w kosmetykach – jest składnikiem niektórych peelingów do twarzy, kremów i toników. 

Preparaty z bratkiem nie powinny być stosowane przez osoby nadwrażliwe na salicylany i ziele bratka oraz przez kobiety w ciąży. Nie zaleca się również stosowania przez osoby poniżej 18. roku życia.  

Jak stosować ziele fiołka trójbarwnego? 

Ziele można stosować w postaci naparu. 1 łyżkę surowca należy zalać wrzącą wodą i parzyć pod przykryciem 5-7 minut. Spożywać 2-3 razy dziennie po posiłkach.

Napar stosowany zewnętrznie na skórę wykazuje właściwości oczyszczające, nawilżające, przeciwzapalne i antybakteryjne. Można stosować go jako tonik, w postaci okładów lub wykonać parówkę na twarz poprzez nachylenie się nad gorącym naparem w misce i przykrycie głowy ręcznikiem.

Przeczytaj również:
Tasznik pospolity – występowanie, właściwości, zastosowanie