Głóg – czym jest? Właściwości, stosowanie i przeciwwskazania

Głóg – co to za roślina?

Głóg to roślina należąca do rodziny Rosaceae, czyli różowatych. Występuje głównie na północnych terenach Europy, Azji, Kanady oraz Stanów Zjednoczonych. Zazwyczaj osiąga od 3 do 4 metrów, ale niektóre gatunki przy odpowiednich warunkach glebowych potrafią wzrastać nawet do 8 metrów wysokości. Jego długie pędy obrastają spiralnie ciemnozielone liście. Najbardziej charakterystyczne cechy tej rośliny to małe, ostro zakończone kolce oraz ciemnoczerwone, okrągłe owoce.  

Właściwości głogu

Głóg jest źródłem dwóch surowców farmaceutycznych. Pierwszy z nich to kwiaty głogu (Crataegi folium cum flore) zbierane na przełomie maja i czerwca, a następnie suszone w temperaturze nieprzekraczającej 30°C. Cechami charakterystycznymi kwiatów głogu są niewielki rozmiar i biała barwa. Drugi surowiec farmaceutyczny stanowią owoce głogu (Crataegi fructus), które osiągają dojrzałość jesienią, a następnie muszą być suszone w temperaturze do 50°C.

W Polsce popularne są m.in. dwie odmiany głogu:

• głóg jednoszyjkowy,
• głóg dwuszyjkowy.

Obie odmiany mają takie same właściwości. Różnią się jedynie wyglądem owoców i liści.

Inne odmiany to m.in. głóg pierzastolistny (inaczej górski, chiński), głóg pośredni, głóg szkarłatny.

Głóg zawdzięcza swoje właściwości obecności substancji chemicznych o znaczeniu leczniczym, do których zalicza się:

• flawonoidy, 
• rutynę, 
• hyperozyd, 
• witeksynę, 
• ramnozyd, 
• pochodne flawonoidów (katechina i epikatechina), 
• procyjanidyny, 
• saponiny, 
• acetylocholinę i cholinę, 
• witaminy, 
• minerały, 
• olejki eteryczne. 

Za właściwości głogu odpowiadają także kwasy, m.in. askorbinowy (witamina C) i triterpenowe (ursolowy, kawowy i oleinowy). 

Zastosowanie lecznicze głogu

W medycynie chińskiej głóg znany jest głównie jako remedium na problemy gastryczne, ale badania wskazują głównie na jego rolę we wspomaganiu pracy serca. Zwiększa siłę skurczów mięśnia sercowego oraz normalizuje rytm jego pracy. Stosowany jest również w chorobach układu krwionośnego, zwłaszcza w nadciśnieniu. Działa hipotensyjnie poprzez rozkurczanie mięśni gładkich tętnic oraz żył (zwłaszcza wieńcowych), co ma znaczenie w prewencji zawałów i choroby niedokrwiennej serca. Ze względu na zawartość witamin (głównie witaminy C), minerałów oraz kwasów, głóg uważa się za roślinę wzmacniającą odporność. Wynika to także z właściwości przeciwzapalnych oraz antybakteryjnych. Badania dowodzą, że wpływa korzystnie na gospodarkę lipidową organizmu, obniżając poziom „złego” cholesterolu we krwi (LDL). Ze względu na działanie hipotensyjne jest wykorzystywany jako środek łagodnie uspokajający i wyciszający w stanach stresu, a także przy nerwicach. Dzięki obecności przeciwutleniaczy wykazuje właściwości antyoksydacyjne, które zapobiegają powstawaniu i namnażaniu komórek nowotworowych. 

Preparaty z głogiem

Głóg jest dostępny na rynku pod różnymi postaciami:

• suplementów diety, 
• herbatek z głogu, 
• soku z głogu, 
• kosmetyków z wyciągiem z głogu (kremy, szampony). 

Herbatkę z głogu i pozostałe preparaty można znaleźć w aptekach i sklepach zielarskich.

Kwiat głogu w kuchni i w ogrodzie

Wielu posiadaczy ogrodu decyduje się na posadzenie w nim głogu. W zależności od gatunku krzew może osiągać mniejsze lub większe rozmiary. Poniżej opisano wygląd dwóch popularnych odmian głogu.

Głóg dwuszyjkowy osiąga zazwyczaj wysokość do 5 m. Kwitnie na przełomie maja, a jego kwiaty są białe lub różowe i cechują się nieprzyjemnym zapachem. Jednocześnie zawierają dużą ilość nektaru. W związku z tym głóg dwuszyjkowy zalicza się do roślin miododajnych. Ma długie kolce i mocno powycinane, szerokie liście.

Głóg jednoszyjkowy ma wysokość ok. 8 m. Jego cechą charakterystyczną są zdrętwiałe gałęzie, a korona jest gęsta. Kwitnie w maju. Jego kwiaty są białe o przyjemnej woni. Owoce dojrzewają we wrześniu. 

Surowce pozyskiwane z głogu niejednokrotnie są wykorzystywane w kuchni. Z owoców głogu można przyrządzić np. nalewkę, sok i konfiturę, a po ususzeniu można przygotować napar lub herbatę. Z kolei kwiaty głogu można wykorzystać do przygotowania naparu.

Jakie są przeciwwskazania do stosowania głogu?

Główne przeciwwskazania do stosowania herbaty z głogu i pozostałych preparatów z jego zawartością to przewlekle występujące niskie ciśnienie krwi, niewydolność serca, ciąża i karmienie piersią.

Głóg od wielu wieków stosuje się jako roślinę leczniczą. Najnowsze badania naukowe potwierdzają jego prozdrowotny charakter. Głóg i jego właściwości sprawdzą się, jeśli zależy nam na działaniu kardioprotekcyjnym, hipotensyjnym, przeciwutleniającym oraz wzmacniającym odporność. Należy jednak pamiętać, że nie powinien zastępować farmakologii stosowanej w wyżej wymienionych chorobach, a jedynie być środkiem prewencyjnym.

Data aktualizacji: 24.06.2022 r.

Przeczytaj również:
Zioła na nadciśnienie – które można stosować, a których unikać?