Glukoza – normy i konsekwencje przekroczenia stężenia

Normy poziomu glukozy 

Obecnie poziom glukozy we krwi mierzy się na podstawie jej stężenia w osoczu krwi żylnej. Glikemię na czczo powinno się oznaczać 8-14 godzin od ostatniego posiłku. 

• Ciężka hipoglikemia – 20-30 mg/dl, 
• Umiarkowana hipoglikemia – 30-50 mg/dl, 
• Lekka hipoglikemia – 50-70 mg/dl, 
• Prawidłowa glikemia na czczo – 70-99 mg/dl, 
• Nieprawidłowa glikemia na czczo – 100-125 mg/dl, 
• Cukrzyca (poziom glikemii potwierdzony dwukrotnie) – powyżej 126 mg/dl. 

Poziom glikemii można zmierzyć także za pomocą doustnego testu tolerancji glukozy (OGTT): 

• Prawidłowa tolerancja glukozy – poniżej 140 mg/dl, 
• Nieprawidłowa tolerancja glukozy – 140-199 mg/dl, 
• Cukrzyca – powyżej 200 mg/dl. 

Docelowe wartości glikemii u kobiet w ciąży: 

• Glikemia na czczo i przed posiłkiem – 60-90 mg/dl, 
• Maksymalne stężenie glukozy w 1 h po posiłku – poniżej 120 mg/dl, 
• Między godziną 2:00 a 4:00 – powyżej 60 mg/dl. 

Jednym z zagrożeń, które niesie za sobą cukrzyca ciążowa jest hipoglikemia dziecka zarówno w życiu płodowym, jak i po urodzeniu dziecka. 

Hipoglikemia jest stosunkowo częstym powikłaniem u noworodków, a jej nasilenie występuje między 1. a 3. godziną życia i utrzymuje się przez 48 godzin. 

• Prawidłowe stężenie glukozy we krwi włośniczkowej – 45 mg/dl, 
• Lekka hipoglikemia – 39,6–43,2 mg/dl, 
• Umiarkowana hipoglikemia – 28,8–37,8 mg/dl, 
• Ciężka hipoglikemia – 28,8 mg/dl. 

Wskazane jest utrzymywanie glikemii na poziomie 60-150 mg/dl. Po okresie noworodkowym monitorowanie glikemii u dzieci kobiet chorych na cukrzycę nie jest wymagane, natomiast należy pamiętać, że ryzyko zachorowania takiego dziecka na cukrzycę wzrasta 3-krotnie. 

Kto powinien monitorować poziom glukozy we krwi? 

Poziom cukru powinny monitorować przede wszystkim osoby chorujące na cukrzycę, gdyż występuje u nich wysokie ryzyko zarówno hiperglikemii, jak i hipoglikemii. Badania glukozy należy przeprowadzać raz na 3 lata u wszystkich osób powyżej 45. roku życia, gdyż w tej grupie występuje większe prawdopodobieństwo wystąpienia cukrzycy. 

W grupie ryzyka, które powinny wykonywać badania poziomu glukozy we krwi raz w roku, gdyż są narażone na cukrzycę są osoby: 

• z nadwagą lub otyłością, 
• z cukrzycą występującą w wywiadzie rodzinnym, 
• z przebytą cukrzycą ciążową, 
• mało aktywne fizycznie, 
• które urodziły dziecko o masie ciała > 4 kg, 
• z nadciśnieniem tętniczym, 
• z zespołem policystycznych jajników, 
• z dyslipidemią. 

Jakie są konsekwencje hiperglikemii? 

Hiperglikemia, a więc wysoki poziom glukozy we krwi, może prowadzić do niebezpiecznych schorzeń. 

Kwasica ketonowa  

Stan, w którym organizm pobiera energię z rozpadu tłuszczów zamiast z glukozy. Ciała ketonowe są zagrożeniem, gdyż posiadają odczyn kwaśny i wywołują kwasicę metaboliczną. Kwasica metaboliczna jest stanem zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej organizmu, która zaburza prawidłowe funkcjonowanie narządów, prowadząc do śmierci.  

Zespół hiperglikemiczno-hipermolalny  

Jest zaburzeniem metabolicznym przebiegającym wraz ze znacznym odwodnieniem. Diagnozowany zazwyczaj u osób starszych chorych na cukrzycę typu 2. 

Kwasica mleczanowa  

Stan nadmiernego gromadzenia się kwasu mlekowego w organizmie. Jest niebezpieczna, gdyż wiąże się z dużym ryzykiem śmierci. Kwasica mleczanowa może pojawić się w wyniku nieprawidłowego stosowania metforminy, zwłaszcza gdy u pacjenta występują dodatkowe schorzenia takie jak: niewydolność serca, niewydolność nerek, sepsa, zatrucie alkoholowe lub miażdżyca. 

Retinopatia  

Powikłanie, które powoduje uszkodzenie naczyń krwionośnych w siatkówce oka. Wysokie stężenie glukozy we krwi wraz z towarzyszącym podwyższonym ciśnieniem tętniczym może powodować zwiększenie przepływu krwi, co skutkuje pogrubieniem błony gałki ocznej. Retinopatia może prowadzić do utraty wzroku. 

Nefropatia  

Uszkodzenie nerek spowodowane utrzymującym się wysokim stężeniem glukozy we krwi wraz z towarzyszącym podwyższonym ciśnieniem tętniczym. Wysoki poziom glukozy we krwi powoduje nagromadzenie się w kłębuszkach nerkowych substancji, które zaburzają ich prawidłowe funkcjonowanie i prowadzą do powstania stanów zapalnych. Nieleczona nefropatia prowadzi do niewydolności nerek. 

Neuropatia  

Podwyższone stężenie glukozy we krwi powoduje zaburzenie budowy i funkcji włókien nerwowych, co wpływa na zaburzenia przewodzenia impulsów nerwowych. 

Pierwsza pomoc w przypadku dużej hiperglikemii to insulina. Należy ją podać dożylnie lub podskórnie. Bardzo ważne jest dobre nawodnienie chorego. 

Jakie są konsekwencje hipoglikemii? 

Hipoglikemia oznacza niski poziom glukozy we krwi, poniżej 70 mg/dl i może prowadzić do wystąpienia:

• drgawek,
• śpiączki,
• utraty przytomności,
• zaburzeń krążeniowo-oddechowych,
• śmierci.  

Pierwszą pomocą w przypadku ciężkiej hipoglikemii jest glukoza – można ją przyjąć w postaci np. czekoladki, szklanki soku lub słodzonej herbaty.

Przeczytaj również:
Cukrzyca – w jaki sposób się ją leczy?