Interwencja kryzysowa. Czym jest i komu może pomóc?

Interwencja kryzysowa – co to jest?

Interwencja kryzysowa to szereg działań, które mają pomóc pacjentowi w powrocie do równowagi psychicznej po doświadczonym przez niego kryzysie. Pacjentami mogą być pojedyncze osoby, jak i całe społeczności.  

O kryzysie mogą świadczyć następujące sygnały: 

• przewlekły stres lub nastąpienie krytycznego wydarzenia, np. pójście na studia, zmiana pracy, rozwód, śmierć bliskiej osoby itp., 
• wydarzenie powodujące kryzys jest nieoczekiwane, nie jesteśmy na nie przygotowani,
• towarzyszy nam niepewność i strach oraz poczucie utraty kontroli nad własnym życiem,
• musimy zmienić dotychczasowy sposób funkcjonowania, przerwać rutynę,
• odczuwamy silne napięcie emocjonalne. 

Interwencja kryzysowa ma charakter interdyscyplinarny. Oznacza to, że czynniki wywołujące kryzys, jak i on sam wymagają interwencji specjalistów z różnych dziedzin. Oprócz psychologa potrzebna może być pomoc pracowników socjalnych, prawników czy lekarzy.  

Jak przebiega interwencja kryzysowa?

Nie ma jednego sprawdzonego wzorca przeprowadzania interwencji kryzysowej. Psycholog dostosowuje swoje działanie do potrzeb pacjenta i jego specyficznej sytuacji. Innej pomocy potrzebuje osoba, która przeżywa kryzys w związku ze śmiercią matki, a innej dotknięta przemocą domową. W przypadku większości interwencji kryzysowych istnieją jednak elementy wspólne.

Psycholog podczas interwencji kryzysowej powinien:

• zapewnić pacjentowi poczucie bezpieczeństwa i dostarczyć mu wsparcia,
• ocenić stan psychiczny pacjenta i przeanalizować problem wywołujący kryzys, 
• rozpoznać i zbadać działania i strategie stosowane do tej pory przez osobę w kryzysie,
• rozpoznać indywidualne zasoby pacjenta i jego środowiska, które mogą pomóc mu poradzić sobie z kryzysem (np. dobre relacje z bliskimi), 
• poszukać wraz z pacjentem alternatywnych, skutecznych metod radzenia sobie z kryzysem i rozwiązywania problemów, 
• przygotować plan „wychodzenia z kryzysu” – jakie działania, w jakim zakresie i w jakiej kolejności muszą być podjęte przez pacjenta, osoby z jego otoczenia i instytucje społeczne (pracownicy socjalni, prawnicy, psychologowie), aby umożliwić pacjentowi jak najszybszy powrót do równowagi, 
• stworzyć kontrakt („zobowiązanie”) pomiędzy pacjentem a psychologiem. Pacjent zgodnie z kontraktem zobowiązuje się wdrażać w życie nowe metody i strategie radzenia sobie z kryzysem (już samodzielnie), przy czym psycholog przez jakiś czas nadal monitoruje jego postępy w rozwiązywaniu problemu (w uzgodnionym z pacjentem czasie i trybie). 

Kiedy może być potrzebna interwencja kryzysowa? 

Kryzys może przydarzyć się każdemu z nas. Istnieje wiele sytuacji, które mogą się do niego przyczynić. Jednak nie u każdego dany problem lub zdarzenie doprowadzi do rozwoju kryzysu. Dla jednych emigracja z kraju będzie stresująca i zbyt trudna do udźwignięcia, podczas gdy dla drugiej osoby będzie to raczej powód do szczęścia i szansa na przerwanie rutyny i podjęcie nowego, ekscytującego wyzwania w życiu. 

Interwencja kryzysowa jest zatem dla każdego, kto znalazł się w trudnej dla siebie sytuacji, z którą nie potrafi sobie sam poradzić. 

Do takich sytuacji należą np.: 

• konflikt rodzinny, np. rozwód, zdrada, 
• przemoc domowa, 
• doświadczenie przemocy seksualnej (gwałt, molestowanie), 
• utrata bliskiej osoby, 
• choroba własna lub bliskich, 
• uczestniczenie w wypadku, 
• przejście na emeryturę, 
• wyprowadzenie się dorosłych dzieci z domu,
• zmiana pracy lub miejsca zamieszkania. 

Przeczytaj również:
Jak radzić sobie ze stresem w pracy?