Jak dziedziczymy grupę krwi?

Na powierzchni erytrocytów (czerwonych krwinek), występują pewne charakterystyczne białka. Ze względu na ich zdolność do pobudzania reakcji układu odpornościowego, nazywane są one antygenami. Podział naszej krwi na grupy związany jest właśnie z występowaniem wspomnianych antygenów. Mnogość ich występowania sprawia, że obecnie wyróżnionych jest ponad 30 układów grupowych krwi. Jednak najważniejsze z nich to dwa podstawowe układy: AB0 i Rh.

Grupy krwi – jakie wyróżniamy?

Układ grupowy AB0 

Mając na uwadze układ grupowy AB0, wyróżniane są 4 podstawowe grupy krwi: A, B, AB oraz 0. Nazwy tych grup nawiązują bezpośrednio do tego, jaki antygen jest obecny na powierzchni erytrocytów danej osoby. Tym samym posiadacze krwi grupy A mają na powierzchni krwinek antygen A, natomiast posiadacze krwi B – antygen B. Analogicznie w przypadku krwi grupy AB, na powierzchni erytrocytów są obecne oba antygeny, podczas gdy osoby o krwi grupy 0 nie posiadają żadnego z nich.  

Układ grupowy Rh 

Poza układem AB0 opisanym powyżej, zawsze wyróżniany jest również czynnik Rh, nazywany także antygenem D. Jeżeli czerwone krwinki danej osoby posiadają antygen D, to jego grupa krwi określana jest jako Rh+, natomiast w przypadku, gdy antygen ten nie występuje, to krew danej osoby oznaczana jest jako Rh-. Warto zaznaczyć, że obecność antygenu D w żaden sposób nie jest uzależniona od obecności antygenów A i B – co za tym idzie, dla każdej z grup A, B, AB jak i 0, możliwe jest posiadanie lub brak antygenu D.  

Grupa krwi – oznaczenia i statystyki 

Rozpatrując obecność antygenów A, B i D na powierzchni erytrocytów, można wyróżnić łącznie 8 grup krwi:  

• A Rh+ (w czerwonych krwinkach obecne są 2 antygeny: A i D), 
• A Rh- (obecny jest tylko 1 antygen: A), 
• B Rh+ (obecne są 2 antygeny: B i D), 
• B Rh- (obecny 1 antygen: B), 
• AB Rh+ (obecne są 3 antygeny: A, B i D), 
• AB Rh- (obecne są 2 antygeny: A i B), 
• 0 Rh+ (obecny 1 antygen: D), 
• 0 Rh- (krwinki nie zawierają żadnego z wspomnianych antygenów).  

Według statystyk, najczęściej występującą grupą krwi w Polsce (32%) jest A Rh+.  

Kolejną, równie częstą jest grupa 0Rh+ (31%), a następnie B Rh+ (15%). Natomiast najrzadziej spotykanymi grupami krwi w Polsce są AB Rh-, którą posiada jedynie 1% Polaków, oraz B Rh- występująca niewiele częściej, bo jedynie u 2% społeczeństwa. Pozostałe grupy krwi, czyli AB Rh+, 0Rh- oraz A Rh- występują w podobnych proporcjach, każda z nich średnio u 6-7% Polaków. 

Przyglądając się tym statystykom nieco dokładniej, można zauważyć, że pod względem układu grupowego AB0, najczęściej występującą w Polsce grupą krwi jest A (38%), a następnie odpowiednio grupa 0 (37%), B (17%), oraz AB (8%). Rozpatrując natomiast aspekt układu grupowego Rh, zauważyć można, że grupa Rh+ występuje aż u 85% Polaków.     

Grupy krwi – tabela obrazująca schemat dziedziczenia

Istnieją 3 różne wersje genów (nazywane allelami) decydujące o grupie krwi w układzie AB0. Są to odpowiednio allele A, B oraz 0. Każdy z rodziców posiada 2 wersje tych genów, a allele A i B są dominujące względem allelu 0. To oznacza, że jeżeli w genach danej osoby znajdzie się chociaż jeden allel A, to czerwone krwinki będą zawierały antygen A oraz analogicznie, jeżeli obecny będzie chociaż jeden allel B, to erytrocyty będą zawierały antygen B.  

Podobnie sytuacja ma się w przypadku układu Rh, który dziedziczony jest zgodnie z prawami Mendla. Wersja genu kodująca obecność antygenu D jest dominująca, a to oznacza, że wystarczy, by dana osoba posiadała chociaż jedną wersję genu kodującą ten antygen, a jej erytrocyty posiadać będą antygen D, a tym samym grupa krwi będzie określana jako Rh+. 

Dziedziczenie grupy krwi 

Znajomość grupy krwi rodziców umożliwia określenie prawdopodobieństwa wystąpienia danej grupy krwi u ich potomstwa. Grupa krwi jest przekazywana genetycznie, a o tym jaką grupę krwi będzie miało dziecko, decyduje to, jaki gen zostanie przekazany przez każdego z rodziców. Zarówno matka, jak i ojciec posiadają po dwie wersje genów (dwa allele), jednakże swojemu potomkowi przekazują losowo tylko po jednym z nich. To, jaką grupę krwi będzie miało dziecko zależy od kombinacji genów, którą otrzyma od swoich rodziców.

Znając zasady genetyki oraz grupy krwi rodziców, można więc określić prawdopodobieństwo wystąpienia konkretnej grupy krwi u ich potomstwa. 

Np. jeżeli zarówno matka, jak i ojciec dziecka posiadają grupę krwi 0, to pewnym jest, że ich potomstwo również będzie posiadało grupę krwi 0. Podobnie jest z czynnikiem Rh – jeżeli rodzice są Rh-, to dziecko również będzie posiadało grupę krwi Rh-. Nieco trudniej jest określić grupę krwi dziecka w przypadku, gdy rodzice posiadają inne grupy krwi niż 0 Rh-. W tych przypadkach nie możemy już mówić o pewności, a raczej o szacowaniu możliwości wystąpienia danej grupy krwi u potomka. 

Badanie grupy krwi – ile się czeka?

Czas oczekiwania na wynik badania zależy od laboratorium, w którym jest ono wykonywane. Najczęściej musimy poczekać około 2 dni roboczych. Badanie przeprowadzane jest na podstawie próbki krwi żylnej pacjenta.

Data aktualizacji: 25.08.2022

Przeczytaj również:
Jak się przygotować do badania krwi – czego nie jeść i nie pić dzień przed badaniem?