Kłębuszkowe zapalenie nerek – obraz kliniczny, diagnostyka, leczenie

Czym jest kłębuszkowe zapalenie nerek (KZN)? 

Kłębuszkowe zapalenie nerek to nie nazwa heterogennej grupy schorzeń, w których proces zapalny dotyka wyłącznie lub głównie kłębuszków nerkowych. Zmiany w innych elementach i strukturach nerki mogą występować, jednak powstają one wtórnie do zaburzeń będących konsekwencją uszkodzenia kłębuszków.  Zapalenie kłębuszków rozwija się na podłożu zaburzeń immunologicznych, jednak ich etiologia i patogeneza jest różna dla każdej jednostki wchodzącej w skład tej grupy. Przyczyna rozwoju choroby często pozostaje niestety nieznana.

Kłębuszkowe zapalenie nerek – podział 

Podstawowy podział obejmuje: 

• pierwotne kłębuszkowe zapalenia nerek – proces chorobowy dotyczy tutaj wyłącznie kłębuszków nerkowych, natomiast zaburzenia występujące w innych elementach nerki i innych narządach organizmu oraz objawy są konsekwencją zaburzeń wynikających z uszkodzenia strukturalnego lub funkcjonalnego samych kłębuszków; 
• wtórne kłębuszkowe zapalenia nerek – uszkodzenie kłębuszków nerkowych powstaje w następstwie innej choroby, często choroby ogólnoustrojowej, np. cukrzycy. 

Pośród typów kłębuszkowych zapalenia nerek wyróżniamy następujące jednostki chorobowe: 

• ostre (poinfekcyjne) kłębuszkowe zapalenie nerek, 
• gwałtownie postępujące kłębuszkowe zapalenie nerek, 
• mezangialne kłębuszkowe zapalenie nerek, 
• nefropatię IgA, 
• błoniastorozplemowe kłębuszkowe zapalenie nerek, 
• submikroskopowe kłębuszkowe zapalenie nerek, 
• ogniskowe segmentowe stwardnienie kłębuszków nerkowych, 
• błoniaste kłębuszkowe zapalenie nerek, 
• wtórne kłębuszkowe zapalenie nerek. 

Kłębuszkowe zapalenie nerek – obraz kliniczny 

Kłębuszkowe zapalenie nerek często przebiega pod postacią naprzemiennych zaostrzeń i okresów remisji.  Klinicznie najczęściej przybiera jedną z niżej wymienionych postaci, a w przebiegu jednej choroby, na różnych jej etapach, mogą pojawić się różne zespoły objawów klinicznych.  Postaci kliniczne kłębuszkowego zapalenia nerek: 

• Zespół nerczycowy – występują w nim obrzęki, utrata białka z moczem przekraczająca 3,5 grama na dobę, zmniejszenie stężenia albumin we krwi, a co za tym idzie w organizmie (hipoalbuminemia), zwiększone stężenie lipidów we krwi (w tym cholesterolu) oraz wydalanie lipidów z moczem; 
• Zespół nefrytyczny – występują w nim obrzęki obwodowe, nadciśnienie tętnicze oraz wydalanie zmniejszonej objętości moczu. W badaniach laboratoryjnych stwierdza się utratę białka z moczem nieprzekraczającą 3,5 grama na dobę oraz obecność w moczu tzw. aktywnego osadu; 
• Krwinkomocz bezobjawowy – w tym przypadku występuje krwinkomocz, czyli utrata z moczem zwiększonej liczby czerwonych krwinek, a w czasowych pogorszeniach stanu również krwiomocz, którym towarzyszyć może utrata białka z moczem o nasileniu od niewielkiego do umiarkowanego, jednak nieprzekraczająca 3,5 grama na dobę; 
• Ostre kłębuszkowe zapalenie nerek – występuje po infekcji paciorkowcowej w wyniku nieprawidłowej reakcji immunologicznej na antygeny bakterii występującej u niektórych chorych. Charakteryzuje się obrzękami, nadciśnieniem tętniczym, krwinkomoczem i obecnością w moczu wałeczków erytrocytarnych oraz białkomoczem nieprzekraczającym 3,5 grama na dobę; 
• Przewlekłe kłębuszkowe zapalenie nerek – w tym przypadku mamy do czynienia z objawami przewlekłej choroby nerek. W zależności od stadium mogą one przybierać postać od łagodnej, poprzez umiarkowaną z obrzękami, skąpomoczem, zaburzeniami elektrolitowymi, zaburzeniami gospodarki mineralnej i białkowej oraz niedokrwistością, po niewydolność nerek wymagającą dializoterapii. Manifestacja ta jest wynikiem długo trwającego i przebiegającego bezobjawowo lub skąpoobjawowo kłębuszkowego zapalenia nerek. 
• Gwałtownie postępujące kłębuszkowe zapalenie nerek – występuje w nim nadciśnienie tętnicze, obrzęki, skąpomocz, białkomocz nieprzekraczający 3,5 grama na dobę oraz szybko postępująca przewlekła choroba nerek z narastaniem stężenia kreatyniny i redukcją filtracji kłębuszkowej. 

Na podstawie obrazu klinicznego nie ma możliwości rozróżnienia typów kłębuszkowego zapalenia nerek. Jedynym sposobem na ich różnicowanie jest badanie histopatologiczne wycinka uzyskanego w biopsji nerki. 

Kłębuszkowe zapalenie nerek – diagnostyka i leczenie 

W diagnostyce kłębuszkowego zapalenia nerek stosuje się: 

• badania laboratoryjne moczu, zarówno badanie ogólne, jak i z dobowej zbiórki moczu, które pozwalają wykryć między innymi białkomocz (i określić jego nasilenie) i krwinkomocz oraz zbadać osad moczu i inne parametry; 
• badania laboratoryjne krwi obwodowej; 
• biopsję nerki i badanie histopatologiczne wycinka, które pozwalają określić typ kłębuszkowego zapalenia nerek. 

W leczeniu pierwotnych zapaleń istotną rolę odgrywają leczenie immunosupresyjne i prewencja postępu przewlekłej choroby nerek. Składają się na nią liczne elementy – od terapii schorzeń nasilających, poprzez odpowiednią dietoterapię i suplementację niedoborów, po eliminowanie niezdrowych nawyków, które również wpływają na szybsze pogorszenie funkcji nerek.  W typach wtórnych najważniejsza jest terapia choroby podstawowej.

Przeczytaj również:
Zioła na nerki – które stosować?