Konserwanty w kosmetykach – czy są bezpieczne?

Co to jest konserwant?  

Konserwanty to związki, które dodaje się m.in. do żywności, leków czy kosmetyków w celu powstrzymania lub spowolnienia procesu psucia się tych produktów spowodowanego działalnością mikroorganizmów. Kosmetyki, w których składzie znajduje się dużo wody, są idealnym środowiskiem do rozwoju różnego rodzaju bakterii, grzybów i innych drobnoustrojów. W związku z tym producenci dodają do swoich produktów substancje konserwujące, które mają nas przed nimi uchronić. 

Właściwości konserwantów 

Konserwanty są substancjami, których główną właściwością jest hamowanie rozwoju drobnoustrojów, pleśni i grzybów, co opóźnia proces obniżania wartości kosmetyku wywołany fermentacją. Mechanizm działania konserwantów jest związany z procesem denaturacji białek drobnoustrojów lub dezaktywacją ich układu. Konserwanty hamują również proces powstawania produktów przemiany materii drobnoustrojów, które są odpowiedzialne za podrażnienia skóry. Substancje konserwujące wykazują dobrą rozpuszczalność w wodzie oraz stabilność w szerokim zakresie temperatur oraz pH. 

Rodzaje konserwantów 

Wyróżniamy konserwanty pochodzenia naturalnego, do których zaliczamy m.in.: 

• ekstrakty (z pestek grejpfruta czy rozmarynu),  
• olejki eteryczne (z goździków, anyżu, manuka, lawendy, drzewa herbacianego), 
• witaminy (E, C). 

Stosowanie powyższych konserwantów nie powoduje podrażnień skóry. Również alkohole (między innymi alkohol fenyloetylowy) stanowią bezpieczną grupę konserwantów, ponieważ poza zabezpieczeniem kosmetyku przed rozwojem drobnoustrojów wykazują działanie nawilżające. 

Kolejną grupą konserwantów są substancje konserwujące pochodzenia sztucznego. Wytwarzane są one na skutek różnego rodzaju procesów chemicznych. Działają silniej niż naturalne konserwanty. Najliczniejszą grupę konserwantów syntetycznych stanowią parabeny. Do sztucznych konserwantów należy również związek o nazwie triklosan, który wykazuje działanie silnie przeciwgrzybiczne i bakteriostatyczne. Dodawany jest on najczęściej do produktów antybakteryjnych. Jego stężenie nie może jednak być większe niż 0,3%.  

Według badań triklosan może przyczynić się do wzrostu komórek nowotworowych.  

Zastosowanie konserwantów w kosmetykach  

Lista konserwantów dopuszczonych do stosowania w kosmetykach znajduje się w załączniku V do Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady Europy nr 1223/2009 z dn. 30 listopada 2009 roku. 

Konserwanty są dodawane do kosmetyków w celu przedłużenia ich terminu przydatności oraz zachowania walorów wizualnych i organoleptycznych. Rozwój mikroorganizmów może powodować psucie się składników kosmetyku, co może doprowadzić do powstawania substancji drażniących, a nawet toksycznych.  

Konserwanty znajdziemy m.in. w kremach nawilżających, kosmetykach do demakijażu, pielęgnacji włosów czy higieny intymnej. 

Szkodliwość konserwantów 

W związku z licznymi kontrowersjami dotyczącymi konserwantów, w tym parabenów, obecnie są to bardzo dobrze przebadane substancje. Jednym z najbardziej uczulających konserwantów jest Quaternium 15 (chlorek-N-3(-chloroallylo) heksaminy), który jest dodawany do wielu produktów kosmetycznych. Uczulającym konserwantem może również okazać się 2-fenoksyetanol. 

W kosmetykach dla dzieci poniżej 3. roku życia zabronione jest stosowanie:  

• kwasu salicylowego oraz jego soli,   
• 20% chlorku srebra osadzonego na ditlenku tytanu (konserwant ten nie może być również dodawany do kosmetyków stosowanych w okolicach oczu i ust). 

Wpływ konserwantów na organizm człowieka 

Dopuszczalne stężenie konserwantów dodawanych do kosmetyków musi mieścić się w granicach od 0,0015 do 2%.  

Według badań konserwanty nie są substancjami rakotwórczymi (z wyjątkiem triklosanu). Aby konserwanty pozostały bezpieczne dla naszego organizmu, powinny być dobierane w przemyślany sposób.  

Konserwanty powinny nietoksyczne i niewchłaniane przez naszą skórę i błony śluzowe, a zarazem powinny wykazywać działanie wobec szerokiego spektrum drobnoustrojów, niezakłócając naturalnej flory bakteryjnej znajdującej się na skórze. 

Warto pamiętać, że wszystko zależy od rodzaju skóry. Każdy rodzaj cery jest w inny sposób podatny na dany składnik. Objawami nadwrażliwości na konserwanty mogą być wysypka, świąd, pieczenie czy podrażnienie. 

Wokół substancji konserwujących narosło wiele mitów, w związku z czym ich obecność w kosmetykach budzi wiele obaw wśród konsumentów. Stosowanie konserwantów znajduje zarówno swoich zwolenników, jak i przeciwników. Obecnie są one jedną z najlepiej przebadanych grup związków, dlatego ich dodawanie do kosmetyków nie powinno budzić naszych obaw. 

Przeczytaj również:
Glikol polietylenowy (PEG) w kosmetykach – czy jest szkodliwy?