Kurza ślepota. Dlaczego wzrok pogarsza się o zmierzchu?

Przyczyny kurzej ślepoty 

Ludzie oko wyłapuje bodźce świetlne z otoczenia i przekazuje je do mózgu. Za odbiór tych bodźców odpowiedzialne są dwa rodzaje komórek – czopki i pręciki.

Czopki pozwalają nam na dobre widzenie w świetle dziennym. Dzięki nim widzimy też kolory. Zlokalizowane na obrzeżach oka pręciki odpowiadają natomiast za odbiór bodźców wzrokowych o zmierzchu. Nie potrafią one rejestrować kolorów, ale są zdolne do wyłapywania ruchów przedmiotów. Jeżeli pręciki nie działają prawidłowo, obserwujemy gorsze widzenie w ciemności czy przy słabszym oświetleniu otoczenia.

Ślepota zmierzchowa jest potocznie nazywana kurzą ślepotą. 

Przyczyną ślepoty zmierzchowej mogą być choroby genetyczne. Jedną z nich jest zwyrodnienie barwnikowe siatkówki, które występuje u jednej na 4 tysiące osób. W jej przebiegu czopki i pręciki z czasem zanikają.  

Rzadziej występującą przyczyną kurzej ślepoty jest niedobór witaminy A, czyli składnika budującego odpowiedzialną za widzenie w ciemności rodopsynę w pręcikach. Obecnie problemy z poważnymi niedoborami tej witaminy dotyczą krajów dotkniętych głodem i niedoborami żywieniowymi. Poza tym narażeni są wcześniacy i pacjenci z mukowiscydozą. 

Kurza ślepota – objawy 

Główne objawy ślepoty zmierzchowej to pogorszenie widzenia w ciemności, przy słabym oświetleniu i o zmierzchu. Może temu towarzyszyć niezdarność. 

W przypadku zwyrodnienia barwnikowego siatkówki, które może dawać o sobie znać już w młodości, pojawia się postępujące z biegiem czasu ograniczenie pola widzenia. Ostatecznie pacjent doświadcza tzw. widzenia tunelowego, „oglądania świata przez lornetkę”. Może także pojawić się zaćma, jaskra czy krótkowzroczność, czyli gorsze widzenie przedmiotów położonych daleko. 

Jeśli ślepota zmierzchowa wynika z głębokiego niedoboru witaminy A, oprócz pogorszenia widzenia chory może mieć inne objawy związane ze zbyt małą ilością tego składnika. 

Są to: 

• uczucie suchego oka, 
• nasilone rogowacenie i łuszczenie naskórka, 
• słabsza odporność, 
• zahamowanie wzrostu u osób w młodym wieku.  

Leczenie kurzej ślepoty 

Leczenie kurzej ślepoty różni się w zależności od choroby, która leży u jej podstaw.  

W zwyrodnieniu barwnikowym siatkówki całkowite wyleczenie jest niestety niemożliwe. Naukowcy pracują obecnie nad terapią genową i leczeniem z użyciem komórek macierzystych. Na ten moment pacjent wspierany jest jedynie odpowiednio dobranymi szkłami korekcyjnymi. Niezwykle ważna jest również rehabilitacja wzrokowa, aby chory mógł jak najlepiej poradzić sobie ze stopniowym pogorszeniem wzroku. Poza tym konieczne jest leczenie chorób współistniejących, takich jak zaćma czy jaskra. 

Zwyrodnienie barwnikowe siatkówki to schorzenie genetyczne. Rodzina chorego powinna więc zostać objęta opieką genetyka.  

Gdy lekarz stwierdzi niedobór witaminy A, konieczna jest jej suplementacja. Zdarza się, że pacjent wymaga dożylnego podania tej witaminy. Jeżeli niedobór witaminy A trwał krótko, zwykle udaje się odwrócić skutki choroby. Jeżeli jednak problem występował przez długi czas, niektóre zmiany mogą się nie cofnąć. 

Jak zapobiec kurzej ślepocie? 

Ze względu na genetyczną przyczynę zwyrodnienia barwnikowego siatkówki nie jesteśmy w stanie zapobiec pojawieniu się ślepoty zmierzchowej. Uszkodzony gen daje o sobie znać wraz z biegiem lat. 

Niedobory witaminy A przy zdrowej i zbilansowanej diecie u zdecydowanej większości osób się nie pojawią. Zadbaj więc o to, aby jeść różnorodnie. Nie zapominaj o warzywach i owocach. Świetne źródła witaminy A to podroby, jaja, sery, marchew, szpinak, czerwona papryka, brzoskwinie czy wiśnie. 

Witamina A jest rozpuszczalna w tłuszczach. Jej nadmiar nie jest więc usuwany z organizmu, a gromadzi się w wątrobie.  

Do objawów zbyt dużego stężenia witaminy A należą: 

• pobudzenie lub znaczne osłabienie, 
• ból głowy,  
• powiększenie wątroby, 
• zaburzenia widzenia, 
• choroby skóry. 

Poza tym nadmiar witaminy A może powodować wady u rozwijającego się płodu. Głównie dotyczą one układu nerwowego i twarzy.

Przeczytaj również:
Dlaczego oko nie rozpoznaje kolorów? Daltonizm